Tăng cường giải quyết tranh chấp liên quan tín dụng ngân hàng

Theo bà Nguyễn Thúy Hiền, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao, những năm gần đây, trong số các tranh chấp kinh doanh thương mại thì tranh chấp phát sinh từ hoạt động tín dụng ngân hàng chiếm tỷ lệ khá cao. Việc giải quyết hiệu quả những tranh chấp này có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chỉ số giải quyết tranh chấp hợp đồng (Việt Nam hiện đang xếp thứ 66/190 quốc gia theo xếp hạng của WB). Đồng thời, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, thúc đẩy lưu thông tiền tệ của nền kinh tế...

Toàn cảnh hội thảo

Trên thực tế, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ngày càng được hoàn thiện, chất lượng giải quyết tranh chấp liên quan đến tín dụng ngân hàng từng bước được nâng cao. Đặc biệt, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết số 42 về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện quy định pháp luật về xử lý nợ xấu.

Bên cạnh đó, Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao cũng đã ban hành nhiều nghị quyết, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật liên quan đến tranh chấp tín dụng. Các văn bản này góp phần quan trọng tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong giải quyết các tranh chấp liên quan đến tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên, thực tiễn giải quyết các tranh chấp liên quan đến tín dụng ngân hàng thời gian qua cho thấy, cùng với sự gia tăng về số lượng, tính chất phức tạp của các tranh chấp, thì việc xét xử những tranh chấp liên quan đến tín dụng ngân hàng cũng phát sinh nhiều bất cập, hạn chế... ảnh hưởng đến quyền lợi, lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.

Tại hội thảo, ông Nguyễn Toàn Thắng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho biết, nhiều TCTD phản ánh quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Trong đó, có những nguyên nhân liên quan đến việc khởi kiện và quá trình giải quyết của tòa án các cấp.

Thực tế, hiện còn nhiều vướng mắc trong việc thực hiện thủ tục tố tụng, giải quyết tranh chấp trong hoạt động ngân hàng. Trong đó, về thời hạn giải quyết vụ án, Bộ luật Tố tụng dân sự đã có quy định cụ thể về thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án dân sự, kinh doanh thương mại. Tuy nhiên, thực tế quá trình giải quyết tại tòa án thường kéo dài hơn so với quy định, có vụ kéo dài từ 1 đến 2 năm. Thời gian xử lý kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của TCTD, tạo cơ hội để những đối tượng chây ỳ có cơ sở để kéo dài sự bất hợp tác.

Đứng từ phía những người trực tiếp tham gia giải quyết tranh chấp liên quan đến tín dụng tại các TCTD, ông Trần Dũng, Giám đốc Phòng Xử lý nợ và khai thác tài sản của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) cho rằng, thủ tục kéo dài của các vụ án, từ nợ quá hạn dễ chuyển sang nợ xấu. Thời hạn giải quyết vụ án bị kéo dài, gây mệt mỏi, tốn kém và đi lại nhiều lần cho phía TCTD.

Theo ông Dũng, có những vụ án sắp bán đấu giá lại có đơn khởi kiện, vụ án bị đình lại. Thậm chí, có trường hợp tạo những tranh chấp giả, cố tình gây khó khăn cho ngân hàng. Trong những tình huống này, kẽ hở của pháp luật đã bị lợi dụng.

Bởi vậy, ông Dũng kiến nghị, phải có những chế tài xử lý dân sự đối với những người liên quan. Thậm chí, khởi tố hình sự những đối tượng cố tình gây ra những tranh chấp giả, để cố tình gây khó cho ngân hàng.

Ông Nguyễn Thành Long, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Pháp chế Ngân hàng chia sẻ thêm về việc xác định địa chỉ của người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Trên thực tế vẫn có trường hợp tòa án yêu cầu TCTD phải cung cấp tài liệu liên quan đến địa chỉ của người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan như xác nhận của cơ quan chính quyền địa phương về địa chỉ của bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, nếu không cung cấp được thì tòa sẽ trả lại đơn khởi kiện. Trong nhiều trường hợp việc cung cấp tài liệu này là không thể thực hiện được do bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cố tình trốn tránh, hoặc có nhiều nơi cư trú khác nhau...

Trong khi đó, về phía ngành tòa án quá trình giải quyết tranh chấp liên quan đến tín dụng cũng gặp những khó khăn. Ông Lê Tự, Chánh tòa Tòa Kinh tế, Tòa án Nhân dân cấp cao tại TP. Đà Nẵng cho rằng, thực tiễn xét xử các vụ án tranh chấp về hợp đồng tín dụng trong thời gian qua cho thấy, mặc dù cơ quan lập pháp đã cố gắng xây dựng hoàn thiện các quy định của pháp luật về tín dụng, về giao dịch bảo đảm nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong quan hệ tín dụng nhưng vẫn tồn tại một vài nhận thức khác nhau trong giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng. Trong đó, việc tống đạt các văn bản tố tụng gặp nhiều khó khăn do đương sự trốn tránh, từ chối nhận giấy triệu tập hoặc thay đổi nơi ở liên tục.

Trong các vụ án tranh chấp về tín dụng, nguyên đơn thường là các TCTD còn phía bị đơn là bên vay tiền, bên thế chấp, bảo lãnh tài sản… Do không trả được tiền vay, làm ăn thua lỗ, phá sản nên bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan thường có tâm lý không hợp tác trong quá trình giải quyết tại tòa án. Bị đơn thường bỏ đi nơi khác sinh sống, thay đổi nơi ở, thay đổi địa chỉ trụ sở, địa chỉ nơi cư trú không thể xác định được địa chỉ cụ thể...

Các đại biểu tham dự hội thảo đồng tình rằng, những vướng mắc, bất cập mà các bên liên quan đang gặp phải trong giải quyết tranh chấp liên quan đến tín dụng đang là vấn đề “nóng”, cần sớm được tháo gỡ, giải quyết để hỗ trợ việc xử lý nợ xấu, nợ tồn đọng, nợ xấu tiềm ẩn của các TCTD.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thống đốc NHNN Đoàn Thái Sơn đánh giá, câu chuyện của nợ xấu bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Trong thời gian qua, ngành Ngân hàng đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong vấn đề giải quyết nợ xấu và đến nay đã có những kết quả hết sức khả quan. Trong đó, xử lý được nợ xấu có ý nghĩa lớn, góp phần khơi thông nguồn lực xã hội, đưa nguồn lực bị đóng băng góp phần trở lại phát triển kinh tế - xã hội.

Tại hội thảo hôm nay, ngành Ngân hàng đã trình bày những vướng mắc, cùng các đại biểu từ tòa án các cấp trao đổi về thực trạng xử lý hiện nay, trên cơ sở đó rút ra được nguyên nhân thực sự, đồng thời đưa ra hướng xử lý, kiến nghị sửa đổi các quy định liên quan, hướng dẫn thực hiện rõ hơn. Chúng ta sẽ tìm cách giải quyết, hài hòa lợi ích các bên tham gia, qua đó khơi thông được dòng vốn, phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Được nghe, trao đổi nhiều ý kiến giá trị tại hội thảo sẽ giúp ngành Ngân hàng chấn chỉnh, hoàn thiện hơn, xử lý công việc tốt hơn trong tương lai...