Tăng cường hậu kiểm doanh nghiệp FDI
Đã 1/4 thế kỷ Việt Nam mở cửa cho dòng vốn ngoại (FDI) vào đầu tư, kinh doanh, nhưng các con số sau về quản lý dòng vốn có thể khiến nhiều người giật mình.
Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), công tác kiểm tra sau cấp phép hiện nay còn rất nhiều hạn chế. Trong khi cả nước có khoảng 150 đầu mối cấp giấy chứng nhận đầu tư, nhưng có tới 120 - 130 đơn vị còn lúng túng, chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Hệ quả là, trong thực tế thời gian qua, đã có hàng loạt sai phạm liên quan đến doanh nghiệp FDI, như: không triển khai dự án đúng cam kết, vay vốn trong nước rồi bỏ trốn…
Thực tế đó cho thấy, việc “hậu kiểm” đối với các doanh nghiệp FDI là rất cấp thiết. Cũng vì lẽ này, Dự thảo Thông tư quy định công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá đầu tư đối với việc tuân thủ các quy định pháp luật về cấp Giấy chứng nhận đầu tư, triển khai thực hiện các dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vừa được Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự thảo và lấy ý kiến bộ, ngành, địa phương hôm 18/10/2012.
Nhiều sai phạm liên quan đến DN FDI được phát hiện trong thời gian qua. (Ảnh: PV)
Theo Dự thảo Thông tư, trên cơ sở các tiêu chí đánh giá, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ xem xét phân loại các dự án đầu tư nước ngoài thuộc phạm vi trách nhiệm quản lý của mình theo các nhóm A, B, C và tương ứng với mỗi nhóm là “một bộ ứng xử” riêng. Việc phân loại này được coi là điểm “đột phá” giúp “xốc” lại hoạt động kiểm tra, giám sát...
Tuy nhiên, nội dung này đã vấp phải không ít ý kiến quan ngại từ doanh nghiệp và các bộ, ban, ngành.
Đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh và Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HEPZA) cho rằng, việc xếp loại này khó khả thi vì sự hạn chế về cả vật lực và nhân lực. Hơn nữa, do sự thiếu thông tin nên khả năng đánh giá xếp hạng sai là rất lớn. Phía Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng lưu ý thêm, từ trước tới nay, Việt Nam chưa có tiền lệ cơ quan quản lý nhà nước lại xếp hạng và công bố xếp hạng DN FDI. Việc đánh giá, xếp hạng chỉ là do các tổ chức ngoài Nhà nước thực hiện.
“Việc ai đánh giá, và dựa vào tiêu chí nào để đánh giá là việc cần phải chỉ ra và làm rõ”, đại diện Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói.
Phía Bộ Tài chính cũng đồng tình cho rằng, việc xếp loại, phân loại nhóm dự án, DN là rất khó. Một đại diện của bộ này thẳng thắn chỉ ra rằng, khả năng đánh giá sai là rất cao, khả năng gây phản ứng và khiếu kiện cũng rất lớn nếu thực thi nội dung này.
Vì thế, ông đề nghị: “Trong thời điểm hiện nay, chưa thể làm, mà phải đợi khi nào đủ dữ liệu để đánh giá, phân loại chính xác”. Trong khi đó đại diện của Bộ Quốc phòng cho rằng, chỉ nên dừng lại ở việc đánh giá là Đạt và Chưa đạt. Trường hợp nếu đánh giá là chưa đạt thì cũng nên đưa ra cách xử lý và phải có tiêu chí rõ ràng.
Ở góc nhìn khác, lo lắng, tính khả thi và hiệu lực thi hành của Thông tư, đại diện NHNN thêm ý kiến: Nên nâng cấp Thông tư này lên một bậc, có thể là Nghị định do Chính phủ, hoặc Quyết định do Thủ tướng Chính phủ ban hành. Bởi lẽ, nếu là Thông tư do Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành thì khó có thể yêu cầu các bộ chuyên ngành khác tham gia vào hoạt động này.
Đồng tình với ý kiến của các đại biểu về việc xếp hạng dự án, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài Đỗ Nhất Hoàng nhấn mạnh, sẽ sửa đổi nội dung Thông tư theo hướng đột phá, cụ thể và có tính khả thi cao. Ông cũng cung cấp thêm thông tin rằng, việc phân loại dự án đã được nước bạn Lào thực hiện và cũng đang phát sinh nhiều vấn đề. Vì thế, khả năng nội dung này sẽ được chỉnh lý và sửa đổi theo góp ý của đại diện các bộ, ngành.
Về hiệu lực pháp lý của văn bản này, theo ông Hoàng, vấn đề này cần được chỉ đạo ở tầm một Chỉ thị hoặc một Quyết định do Thủ tướng Chính phủ ban hành. Bởi lẽ, “nếu chỉ là một Thông tư do Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành, thì khả năng thực thi cũng không cao”, người đứng đầu Cục Đầu tư nước ngoài e ngại.
Thông tư này bao gồm 5 chương, 32 điều và 2 phụ lục, quy định chi tiết về 3 nội dung chính trong quản lý dự án và doanh nghiệp FDI gồm: Chế độ kiểm tra; Chế độ giám sát; và Chế độ đánh giá. Thông tư được kỳ vọng góp phần quản lý hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp FDI, đồng thời tăng cường hiệu quả giám sát các cơ quan quản lý nhà nước về FDI. |
Anh Phương