Thanh toán trái phiếu Chính phủ: Sẽ chuyên nghiệp và tiện ích hơn

Theo số liệu từ Bộ Tài chính, trong tháng 3/2015, quy mô giao dịch trên thị trường chứng khoán mỗi phiên bình quân đạt 6.509 tỷ đồng, tăng 59,5% so với tháng 2 và tăng 16,8% so với bình quân phiên năm 2014. Trong đó, giao dịch trái phiếu chính phủ (TPCP) bình quân mỗi phiên đạt 4.114 tỷ đồng, tăng 80% so với bình quân phiên tháng 2/2015. Thị trường TPCP thứ cấp hiện có hơn 50 thành viên giao dịch. Theo đó, tổng lượng TPCP mà các NHTM đang nắm giữ tương đương khoảng 7% tổng tài sản toàn hệ thống. Bên cạnh đó là các công ty bảo hiểm, công ty quản lý quỹ, nhà đầu tư nước ngoài.

Sở Giao dịch (NHNN) được chọn là đơn vị trung gian thực hiện thanh toán tiền giao dịch TPCP trên thị trường TPCP thứ cấp thay cho BIDV

Việc huy động, sử dụng vốn và phát triển thị trường TPCP đóng vai trò quan trọng trong xây dựng thị trường vốn. Theo thông lệ quốc tế, để tạo điều kiện cho cơ quan quản lý giám sát dòng tiền ra vào thị trường, đảm bảo tính minh bạch thì đơn vị thanh toán trung gian trên thị trường trái phiếu nói riêng và chứng khoán nói chung không phải là NHTM mà là NHTW. Song tại Việt Nam, do nhiều nguyên nhân, BIDV được chỉ định làm NH trung gian thanh toán trên thị trường trái phiếu và cổ phiếu. Các thành viên tham gia thị trường này phải mở tài khoản thanh toán tại BIDV và có số dư trong tài khoản để thanh toán bù trừ cho các giao dịch mua bán trái phiếu lẫn nhau.

Với sự phát triển của thị trường và đòi hỏi tất yếu trong quản lý, phát triển thị trường vốn, việc chuyển chức năng trung gian thanh toán trái phiếu và chứng khoán đã được Trung tâm Lưu ký chứng khoán (VSD) đưa ra tại Dự thảo Đề án chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP từ NHTM sang NHNN. Dự thảo này được VSD trình Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và gửi sang NHNN từ tháng 1/2013 lấy ý kiến. Tháng 8/2013, NHNN đã đề nghị thành lập Ban chỉ đạo liên ngành Bộ Tài chính - NHNN chỉ đạo việc hoàn thiện và triển khai đề án này. Đề án đã được lấy ý kiến các bên liên quan như Bộ Tài chính, NHNN, Ủy ban chứng khoán Nhà nước, VSD, các thành viên thị trường... và nhận được sự thống nhất cao.

Từ đầu năm 2015, Sở Giao dịch (NHNN) được chọn là đơn vị trung gian thực hiện thanh toán tiền giao dịch TPCP trên thị trường TPCP thứ cấp thay cho BIDV. Sở Giao dịch NHNN đang phối hợp chặt chẽ với VSD triển khai các công việc liên quan, để khi đề án được phê duyệt, sẽ khẩn trương tổ chức triển khai. Dự kiến trong năm 2015 có thể hoàn tất việc chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP từ BIDV về NHNN. Việc chuyển đổi này sẽ khiến các hoạt động giao dịch, thanh toán diễn ra nhanh chóng, thuận tiện hơn.

Đại diện Sở Giao dịch (NHNN) cho biết: Khi NHNN chịu trách nhiệm thanh toán tiền giao dịch TPCP, hoạt động này sẽ có thay đổi đáng kể. Theo đó, phương thức thanh toán TPCP được chuyển từ phương thức bù trừ đa phương sang phương thức thanh toán tổng theo thời gian thực. NHNN thực hiện việc thanh toán tiền giao dịch TPCP thay cho BIDV và chỉ các thành viên của VSD là NHTM mới được phép trực tiếp tham gia hệ thống thanh toán tiền giao dịch TPCP. Các thành viên của VSD là công ty chứng khoán sẽ thực hiện việc thanh toán tiền giao dịch TPCP qua một NH thanh toán.

Việc chuyển đổi này nhằm mục đích sắp xếp lại hệ thống thanh toán hợp lý hơn, hướng tới tập trung hóa, phù hợp với thông lệ quốc tế, từng bước đáp ứng yêu cầu kết nối và hội nhập trong lĩnh vực này. Khi chuyển thanh toán TPCP từ BIDV về NHNN, việc thanh toán giao dịch TPCP trên thị trường chứng khoán cũng sẽ được chuyển từ BIDV về NHNN.

Với mục tiêu phát huy tốt hơn vai trò của thị trường TPCP trong việc phát triển kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài, ngoài các điều chỉnh về chính sách thuế, nâng cao cơ sở hạ tầng… thì việc chuyển đổi chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP từ NHTM về NHNN cũng là một trong những giải pháp nền tảng hiệu quả, nâng cao tính minh bạch, tạo thuận lợi hội nhập với thị trường trái phiếu trên thế giới.