Thêm tài sản thế chấp ngoài bất động sản
Trong một thống kê về cơ cấu tài sản theo giá trị thị trường của 500 công ty S&P do Công ty tài chính quốc tế IFC một nhánh của NH Thế giới cho biết, tài sản vô hình qua các năm đang tăng rất nhanh. Nhiều NH trên thế giới hiện nay áp dụng hình thức cho vay thế chấp bằng tài sản trí tuệ ở các lĩnh vực phần mềm, phần cứng, công nghệ y tế, công nghệ sạch… mà không phụ thuộc vào các tài sản hữu hình như bất động sản (BĐS) rất thành công. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam khó khăn, nhất là những DNNVV tài chính chưa đủ mạnh, mới khởi nghiệp nên không có BĐS làm tài sản đảm bảo nợ vay, tài sản trí tuệ là những ý tưởng kinh doanh có cơ hội tiếp cận vốn NH?
Ảnh minh họa |
Chia sẻ về những khó khăn trong việc cho vay khởi nghiệp, một lãnh đạo SeABank cho rằng, không phải DNNVV nào cũng đủ điều kiện vay vốn NH. Nhất là trong bối cảnh nợ xấu hệ thống NH tăng cao những năm gần đây, chất lượng tín dụng lại càng đặc biệt quan tâm trong mỗi khoản vay. Nhiều NH đã tìm đến những phương án kinh doanh tốt để tài trợ vốn và lấy những dự án có hàm lượng trí tuệ cao làm tài sản đảm bảo nợ vay nhưng chưa được nhiều. Lãnh đạo VietBank cho biết, vốn dôi dư, lãi suất thấp, chờ đợi những DN tốt để trao vốn, chứ không phải DN nào cũng có thể tiếp cận được tín dụng ưu đãi của các NH.
Thế nhưng, dùng những ý tưởng kinh doanh làm tài sản đảm bảo nợ vay ở Việt Nam hiện nay vẫn còn là một vấn đề quá mới mẻ. Thống kê của NHNN cho thấy, chưa đến 36% số lượng DNNVV đang hoạt động có tiếp cận vốn tín dụng qua hình thức tài sản đảm bảo. Giả định có sử dụng tài sản đảm bảo trí tuệ như một trong những cách tháo gỡ thiếu tài sản đảm bảo nợ vay cho DNNVV cũng cần dựa trên một kết quả nhất định như: cơ quan đăng ký sở hữu trí tuệ, tín nhiệm DN đối với NHTM…
Thừa nhận sử dụng các ý tưởng kinh doanh làm tài sản thế chấp vay vốn thay thế cho tài sản BĐS để gỡ khó cho DN, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc OCB cho rằng, NH rất tiếc cho những đơn vị có ý tưởng kinh doanh sáng tạo nhưng lại không đủ điều kiện vay vốn. Theo đó các NH nên tập hợp dữ liệu tính đến những phương án mạnh dạn cho vay DNNVV. Một lãnh đạo NH khác, cũng nhìn nhận hình thức cho vay lấy tài sản đảm bảo nợ vay là trí tuệ nhưng mới chỉ dừng lại ở dự báo tiềm năng và còn đang trong quá trình học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Chẳng hạn: tiến hành định giá tài sản trí tuệ độc lập, khung pháp lý cho tài trợ vốn đối với loại tài sản này ở Việt Nam và các khuyến nghị phát triển nguồn vốn có tài sản đảm bảo bằng tài sản trí tuệ trên thị trường. Các NH mong muốn có cơ chế chính sách hỗ trợ hình thức cầm tài sản đảm bảo trí tuệ như một cách đa dạng hóa tài sản đảm bảo nợ vay NH.
Theo bà Xuan Thao Nguyen, GS. Luật - chuyên gia về giao dịch bảo đảm, Trường Đại học Luật Mc Kinney và Trường Tổng hợp Indiana (Mỹ), Việt Nam hoàn toàn có thể thành công nếu các NH thực sự bắt tay vào triển khai trong khi các DN thực sự hiểu được giá trị các tài sản trí tuệ của mình, cùng với khuôn khổ pháp luật liên quan hoàn thiện. Mặc dù đi sau nhưng lại có lợi thế học hỏi từ kinh nghiệm các NH quốc tế đã áp dụng thành công.
Đồng quan điểm, TS. Võ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, các loại tài sản đảm bảo cho khoản vay trước giờ là BĐS nhưng trong bối cảnh thị trường BĐS vẫn đang khó khăn và nhiều khuôn khổ pháp lý cũng đang gây khó khăn cho các NH trong việc thu hồi nợ, gây ra không ít rủi ro cho các NH. Trong bối cảnh đó, để giảm rủi ro, tài trợ vốn có bảo đảm bằng động sản thì tài sản trí tuệ được xem là giải pháp hiệu quả đối với các NHTM. Qua đó tạo động lực để thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN, đặc biệt là các DNNVV.
Lãnh đạo một số NH cho biết, các DNNVV và những người khởi nghiệp cũng phải nỗ lực rất nhiều để có thể thuyết phục được NH về tính khả thi của sản phẩm. Điều này có thể nhìn thấy rõ qua các DNNVV ở Việt Nam hiện nay về năng lực viết báo cáo và lên kế hoạch thực hiện dự án còn yếu. Đồng thời, tính minh bạch trong các báo cáo kết quả cũng như sổ sách kế toán chưa xây dựng được niềm tin cho NH nên rất khó tiếp cận nguồn tín dụng. Một trong những nguyên do DNNVV thời gian qua chưa thể tiếp cận vốn NH có một phần do ý tưởng thiếu sáng tạo, nên tăng trưởng tín dụng vào khối DNNVV chưa cao.