Thời điểm phù hợp giảm lãi suất điều hành?

Ngân hàng sẵn sàng chia lửa với doanh nghiệp

Ngày 3/3/2020, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vừa cắt giảm mạnh lãi suất tới 50 điểm cơ bản xuống còn 1%-1,25%. Đây là lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, Fed cắt giảm lãi suất bên ngoài một cuộc họp chính sách, cho thấy tình trạng khẩn cấp và sự quyết liệt của cơ quan này để hỗ trợ nền kinh tế Mỹ chống lại các tác động tiêu cực của dịch Covid-19. Không chỉ Fed, nhiều NHTW lớn cũng đã cắt giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế của mình.

Dù việc cắt giảm lãi suất của Fed chưa đáp ứng những mong mỏi của thị trường và nhà đầu tư. Song theo nhận định của ông Ngô Đăng Khoa - Giám đốc Khối ngoại hối và thị trường vốn thuộc HSBC Việt Nam, động thái này có thể củng cố niềm tin nhà đầu tư trong ngắn hạn, giúp thị trường tài chính tránh được những cú sốc, đảm bảo nền kinh tế không bị tác động quá tiêu cực. Song trong trung hạn, khi đối mặt với cú sốc về sự sụt giảm nguồn cung thì thuần túy nới lỏng chính sách tiền tệ không phải là giải pháp toàn diện. Nếu dịch bệnh không được kiểm soát hoàn toàn, chỉ dựa vào việc hạ lãi suất khó có thể giúp hoạt động kinh doanh sản xuất vốn đang chịu ảnh hưởng của Covid-19 quay trở lại bình thường.

Dưới sự chỉ đạo của NHNN, các ngân hàng đang triển khai nhiều biện pháp để hỗ trợ DN như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ, miễn giảm lãi vay…

Tuy nhiên có ý kiến cho rằng, đây sẽ là dư địa cho động thái hạ lãi suất của nhà điều hành, góp phần hỗ trợ chi phí vốn cho các ngân hàng, qua đó khuyến khích các ngân hàng giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế.

Tại họp báo thông tin về Thông tư 01/2020/TT-NHNN quy định cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay nhằm hỗ trợ DN và người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cũng chia sẻ thông tin chính sách quan trọng là NHNN đang nghiên cứu và sẽ sớm đưa ra quyết định về lãi suất điều hành và có thể theo xu hướng giảm. Theo Phó Thống đốc, nhiều NHTW trên thế giới cũng đã điều chỉnh lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế trước tác động của dịch bệnh. Giảm lãi suất điều hành là một cơ chế chính sách, giải pháp giúp TCTD có thanh khoản dồi dào, nguồn vốn lãi suất thấp hơn, hỗ trợ được DN nhiều hơn… Thông tin trên được giới chuyên gia và lãnh đạo ngân hàng đón nhận rất tích cực. Tổng giám đốc SCB Võ Tấn Hoàng Văn cho rằng, giảm lãi suất điều hành vào thời điểm hiện tại có ý nghĩa rất tích cực giúp các ngân hàng có chi phí vốn rẻ hơn, hỗ trợ khách hàng nhiều hơn.

Trong khi trao đổi với phóng viên Thời báo Ngân hàng, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng TS. Trần Du Lịch cho rằng, NHNN có thể cân nhắc giảm lãi suất điều hành trong đó các công cụ lãi suất cơ bản được điều chỉnh giảm như lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu... Nhưng mức điều chỉnh giảm như thế nào còn tùy thuộc NHNN cân nhắc các yếu tố nhất là lạm phát. Hiện tại dư địa điều chỉnh chính sách tiền tệ không nhiều, nên không thể đòi hỏi quá nhiều từ NHNN.

Theo đánh giá của TS. Võ Trí Thành – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, việc cân nhắc giảm lãi suất điều hành của NHNN Việt Nam cũng là động thái phù hợp bởi trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất ổn và khó khăn, nhiều NHTW trên thế giới đã và đang giảm lãi suất, nhất là Fed giảm mạnh lãi suất. Trong khi hiện kinh tế Việt Nam cũng đang phải gồng mình khi các đối tác thương mại và đầu tư lớn đều đang trong tâm dịch; sự suy giảm từ cả phía cầu lẫn phía cung đang tạo sức ép lớn đến tăng trưởng. Nhưng theo ông, bài học từ cuộc khủng hoảng 2008 vẫn còn nóng hổi, nên Chính phủ và NHNN vẫn nên cân nhắc điều hành chính sách tiền tệ một cách thận trọng. Nhất là thời điểm này, các NHTM đã có chương trình tín dụng quy mô lớn, nên việc giảm lãi suất không quá cấp bách. Quan trọng nhất là đảm bảo thanh khoản của toàn hệ thống.

Trên thực tế, thanh khoản của hệ thống hiện đang dồi dào. Theo thống kê của SSI Research kể từ tuần giáp Tết Nguyên đán đến nay, NHNN đã liên tục phát hành tín phiếu để hút tiền khỏi lưu thông. Số dư tín phiếu đã lên tới 120 nghìn tỷ đồng-là mức cao nhất kể từ 7/2018 đến nay. Thông qua thị trường mở, NHNN đã hút ròng gần 95 nghìn tỷ đồng trong tháng 2, tương đương với lượng VND đã bơm ra thị trường qua các giao dịch mua ngoại tệ trong tháng 1/2020. Tuy nhiên, lãi suất liên ngân hàng vẫn giảm khá mạnh ở tất cả các kỳ hạn và kéo dài cho đến tuần đầu của tháng 3. Trong tuần 2-6/3, lãi suất bình quân liên ngân hàng đối với VND giảm ở hầu hết các kỳ hạn lãi suất bình quân các kỳ hạn qua đêm, 1 tuần và 1 tháng lần lượt 2,01%/năm, 2,22%/năm và 2,71%/năm.

Còn một yếu tố nữa cũng đang khiến các chuyên gia băn khoăn đó là lạm phát. Theo số liệu Tổng cục Thống kê, lạm phát bình quân 2 tháng đầu năm đã tăng 5,91% so với cùng kỳ năm ngoái, cao nhất trong 7 năm gần đây. Tuy nhiên, CPI 2 tháng đầu năm bị chi phối lớn bởi giá hàng ăn và dịch vụ ăn uống - nhóm và nhóm y tế do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Theo nhận xét của TS. Thành nhóm hàng hóa trên tăng chỉ trong ngắn hạn do nhu cầu tăng mạnh dẫn đến giá tăng. Khi tổng cầu giảm có thể sẽ khiến lạm phát điều chỉnh giảm. “Nếu NHNN theo dõi tình hình lạm phát hạ nhiệt hơn, có thể cân nhắc điều chỉnh lãi suất và sử dụng dư địa chính sách tiền tệ một cách phù hợp”, TS. Thành bày tỏ quan điểm.

TS. Trần Du Lịch đánh giá cao những giải pháp NHNN triển khai trong thời gian vừa qua. “NHNN đã và đang triển khai tất cả những giải pháp mà họ có thể làm được để có thể chia sẻ với DN, nền kinh tế”, TS. Trần Du Lịch nhận xét và khuyến nghị NHNN tiếp tục triển khai hiệu quả những giải pháp đang làm. Thứ nhất, việc các NHTM đưa ra chương trình tín dụng hơn 280 nghìn tỷ đồng là động thái rất tích cực. Thời gian tới, làm sao triển khai một cách hiệu quả chương trình tín dụng này để nhóm DNNVV có thể tiếp cận được nhiều vốn nhất có thể vì nhóm DN này tổn thương nhiều. Thứ hai, các ngân hàng phải tập trung thực hiện các biện pháp tạm khoanh nợ, giãn nợ đối với DN bị ảnh hưởng trực tiếp một cách hiệu quả, đúng và trúng đối tượng. Đây là giải pháp rất ý nghĩa trong điều kiện hiện nay. Thứ ba, tới đây, các ngân hàng có thể tập trung tín dụng nhiều hơn đối với DN cần tái cơ cấu thị trường. Từ tác động của dịch bệnh Covid-19, các DN đã bộc lộ yếu kém khi phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc cả về nguyên liệu đầu vào đến đầu ra là xuất khẩu. Do vậy, thời gian tới các DN phải có giải pháp căn cơ tái cấu trúc lại thị trường và họ cần sự hỗ trợ của ngân hàng.