Tiếp tục chính sách tài khóa chủ động, linh hoạt
Chính sách hỗ trợ vẫn còn hạn chế
Đánh giá về điều hành chính sách tài khóa năm 2020, PGS-TS. Vũ Sỹ Cường cho biết, Chính phủ đã kịp thời điều chỉnh chính sách trước bối cảnh dịch bệnh là giải pháp quan trọng, thiết thực giúp các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân vượt qua khó khăn của đại dịch Covid-19, như: gia hạn thuế, miễn giảm nhiều khoản phí, lệ phí...
Bước sang năm 2021, trước những diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, Chính phủ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Hiện Bộ Tài chính cũng đang tiếp tục trình Quốc hội ban hành các chính sách miễn giảm thuế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và hộ gia đình. Tính chung các chính sách đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính thực hiện từ đầu năm 2021 và các chính sách đề xuất bổ sung nêu trên thì số tiền thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân là trên 138.000 tỷ đồng.
Ảnh minh họa |
Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính cho rằng, các giải pháp hỗ trợ của Việt Nam vẫn còn quá nhỏ so với các quốc gia trong khu vực. “Nghiên cứu gần đây về chính sách tài khóa hỗ trợ sau Covid-19 của Việt Nam cho rằng chính sách tài khóa hỗ trợ của Việt Nam còn quá ít và quá thận trọng. Nghiên cứu này cho rằng, Việt Nam có thể tăng chi hỗ trợ từ 0,2 lên đến 3% GDP (tương đương 260 nghìn tỷ đồng) mà không gây ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô”, PGS-TS. Vũ Sỹ Cường cho hay.
Các chuyên gia cũng cho rằng, trong bối cảnh bất thường, cần có những giải pháp nhanh chóng, kể cả vượt ngoài khuôn khổ thông thường. Việc chủ động nâng mức bội chi ngân sách năm nhằm đối phó khủng hoảng là cần thiết để tạo ra nguồn lực cho việc thực thi chính sách. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là các giải pháp tình thế chỉ nên có tính chất ngắn hạn, việc duy trì tính kỷ luật và bền vững của cân đối ngân sách dài hạn luôn luôn phải được tôn trọng.
Theo đó Chính phủ cần tiếp tục thực hiện các biện pháp chủ động, quyết liệt và tích cực trong việc tiết kiệm chi tiêu từ ngân sách nhà nước (NSNN), phối hợp các bộ, ngành và địa phương trong lập và chấp hành dự toán chi đầu tư.
Việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho quản lý và phân bổ chi đầu tư công cần tiếp tục được thực hiện để phù hợp hơn với điều kiện thực thi chính sách ở Việt Nam. Việc quy định rõ ràng về trách nhiệm, trách nhiệm giải trình và phân cấp quản lý chi đầu tư chính luôn là hết sức cần thiết. Đây cũng là những bài học từ việc giải ngân vốn đầu tư năm 2020.
Năm 2022 cần quan tâm đến nhiều vấn đề lớn
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp trên toàn cầu, sống chung với dịch bệnh trở thành lựa chọn của nhiều quốc gia. Vì vậy, PGS-TS. Vũ Sỹ Cường cho rằng, việc xây dựng chính sách tài khóa năm 2022 của Việt Nam sẽ phải quan tâm đến rủi ro của các yếu tố bên ngoài có thể tác động xấu đến tăng trưởng làm giảm nguồn thu và tăng chi NSNN.
Bên cạnh đó, dự toán thu và chi NSNN cần tiếp tục duy trì sự thận trọng hơn và theo nguyên tắc lường thu mà chi, cần có giải pháp chính sách để theo dõi và đánh giá về công tác lập dự toán và chấp hành NSNN ở tất cả các cấp. Việc lập dự toán ngân sách thận trọng là rất cần thiết trong bối cảnh dịch bệnh còn diễn biến phức tạp song cần tránh quá cứng nhắc trong bối cảnh mới với nhiều yếu tố bất định.
Thực tế thời gian qua, dù Chính phủ có những biện pháp mạnh mẽ thì việc thực hiện dự toán chi tiêu từ NSNN vẫn luôn có nhiều thách thức nhất là với chi đầu tư. Số liệu cho thấy việc lập dự toán và chấp hành dự toán đúng luôn là vấn đề chưa được giải quyết khi mà số ngân sách chuyển nguồn hàng năm luôn rất cao. Khi ngân sách chuyển nguồn quá lớn lên tới gần 40% tổng chi cân đối NSNN (2019) thì hiệu quả của chính sách tài khóa đến tăng trưởng kinh tế trong năm sẽ bị ảnh hưởng rất lớn.
Cũng theo PGS-TS. Vũ Sỹ Cường, bối cảnh kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 có những thay đổi rất lớn do tác động của Covid-19, vì vậy, kế hoạch tài chính 5 năm và kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm cần có những thay đổi để phù hợp với tình hình mới. Việc tiếp tục lập ngân sách theo mô hình đầu vào đã bộc lộ những hạn chế rất lớn khi đối phó với dịch bệnh; vì vậy, cần nhanh chóng triển khai áp dụng việc lập kế hoạch ngân sách theo đầu ra, đặc biệt với ngành y tế.
Đặc biệt, nhà nước cũng cần xem xét mở rộng các gói hỗ trợ chính sách tài khóa bởi lẽ ảnh hưởng của Covid-19 đang đặt ra hàng loạt vấn đề liên quan đến an sinh xã hội của người dân và rủi ro phá sản của doanh nghiệp. Vì vậy, để thực hiện tái cơ cấu kinh tế cho giai đoạn 2021-2025, Việt Nam cần xem xét các gói chính sách tài khóa để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp phục hồi sau dịch. Để khuyến khích doanh nghiệp trong một số lĩnh vực tiếp tục bỏ tiền đầu tư và phục hồi sản xuất năm 2021-2022 có thể nghiên cứu chính sách cho phép chuyển lỗ về trước hoặc chính sách cấp bù chi phí (doanh nghiệp bỏ chi phí thì nhà nước sẽ hỗ trợ tăng thêm bằng giảm trừ thuế TNDN phải nộp).
Theo vị chuyên gia này, mặc dù dịch bệnh gây khó khăn cho thu NSNN năm 2021 và cả năm 2022 song nhu cầu chi tiêu rất lớn để hỗ trợ và phục hồi kinh tế sau dịch bệnh. Chính phủ cần tiếp tục xem xét các chính sách tài khóa nhằm kích thích cả về phía cung (người sản xuất) và cầu (người tiêu dùng).
Để huy động nguồn, có thể xem xét đẩy nhanh việc thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp mà nhà nước không cần nắm giữ quyền chi phối (nhất là trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang có nhiều thuận lợi như giai đoạn vừa qua). Bên cạnh đó cần xem xét điều chỉnh tỷ lệ bội chi cao hơn cho năm 2022 và tận dụng cơ hội lãi suất thấp để vay và tái cơ cấu lại nợ công. Chấp nhận bội chi cao và vay nợ nhiều hơn trong ngắn hạn là để có không gian tài khóa tốt hơn cho các nhiệm vụ vừa chống dịch vừa phục hồi kinh tế - xã hội…
(Thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/05/2020 của Chính phủ)