Triển khai nghị định 67: Ngân hàng đang chờ hồ sơ để phê duyệt cho vay

Ông Nguyễn Tiến Đông

Ông có thể cho biết lý do vì sao sau 4 tháng mới có 22 tỷ đồng vốn vay theo NĐ 67 được giải ngân?

NĐ 67 của Chính phủ có hiệu lực 25/8/2014, được coi là chính sách có quy mô lớn về phát triển thủy sản, đặc biệt là đối với hoạt động đánh bắt xa bờ nhằm tạo sinh kế bền vững cho ngư dân của 28 tỉnh thành cả nước và góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo. Đến nay, trong số 28 tỉnh, thành phố có đối tượng vay vốn theo Nghị định, mới chỉ có 8 địa phương gửi danh sách và 40 bộ hồ sơ được duyệt vay. Trong số này đã có hai hồ sơ được ký hợp đồng tín dụng trị giá trên 22 tỷ đồng.

Riêng với 20 tỉnh chưa có danh sách phê duyệt thì các NH chủ động tiếp cận trước những khách hàng có đủ điều kiện để sau khi được phê duyệt thì triển khai giải ngân luôn. Mới đây, NHNN họp với Tổng Giám đốc 5 NHTM lớn và thấy rằng, các NH rất chủ động tìm hiểu khách hàng và có những NH đã chọn được hàng chục bộ hồ sơ có thể cho vay ngay.

Nhưng vì chưa có danh sách được cấp chính quyền có thẩm quyền duyệt nên phải chờ. Đây được coi là nguyên nhân đầu tiên, khiến tiến độ giải ngân còn chậm.

Một nguyên nhân tác động đến giải ngân vốn theo NĐ 67 đó là do thói quen sử dụng phương tiện với giá thành thấp nên một bộ phận lớn ngư dân chỉ thích đóng tàu vỏ gỗ hơn vỏ sắt. Trong khi đó, theo quy định của NĐ 67, ngư dân muốn đóng tàu vỏ gỗ thì phải tự thuê thiết kế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn duyệt. Sau đó, NH mới lên xét duyệt phương án vay, thẩm định rồi mới ký hợp đồng và giải ngân. Như vậy, tốc độ giải ngân cũng không thể diễn ra nhanh.

Lý do thứ ba nữa là nhiều ngư dân đắn đo giữa việc vay vốn đầu tư mới con tàu và việc tự bỏ tiền mua máy cũ của Nhật còn giá trị khoảng 90%, chi phí thấp hơn, thời gian hoàn vốn nhanh hơn.

Thứ tư, về mặt tâm lý, ngư dân đóng một con tàu trị giá 5 đến 10 tỷ đồng là tài sản lớn. Trong khi, thời gian đóng một con tàu ít nhất cũng một năm và tập quán của ngư dân lại không muốn con tàu của mình bị “kéo dài” từ năm trước sang năm sau nên họ để đầu năm mới vay và cho rằng sẽ may mắn hơn.

Ngư dân cần thời gian để có kỹ năng điều khiển những con tàu vỏ sắt công suất lớn

Quy trình từ khi bắt đầu đến khi tiền vay đến tay ngư dân cụ thể như thế nào, thưa ông?

Theo quy định, hộ vay phải đáp ứng các điều kiện về năng lực sản xuất kinh doanh, tài chính, phương án khả thi. Chính phủ giao cho UBND tỉnh, thành phố phê duyệt hồ sơ để NH có cơ sở thẩm định và giải ngân. Quá trình này phải đi từ cấp xã lên huyện, Chi cục Bảo vệ Nguồn lợi thủy sản địa phương để lãnh đạo tỉnh phê duyệt danh sách, sau đó mới đến trách nhiệm của NH.

Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy số lượng 2.200 chiếc tàu mà Bộ NN&PTNT phân bổ cho 28 tỉnh, thành phố, nhưng có một thực tế là hiện danh sách ngư dân đăng ký xin đóng tàu lại nhiều hơn lượng tàu phân bổ cho các địa phương. Vì vậy, một số địa phương đang lúng túng trong việc lựa chọn hộ vay để đưa vào danh sách phê duyệt. Bởi lẽ, đối với người dân thì phải bình đẳng, khách quan; việc xét hộ này vào mà không xét hộ kia cũng không dễ dàng nếu không dựa trên các tiêu chí rạch ròi. Đây cũng là lý do mà đến nay 20/28 tỉnh thành chưa đưa ra danh sách phê duyệt.

Trường hợp đã có danh sách phê duyệt của tỉnh thì tiến độ giải ngân không đáng ngại. Nói tóm lại, cứ có hồ sơ thì các TCTD mới có thể đẩy nhanh cho vay.

Nhưng một khó khăn nhất hiện nay chưa thể giải quyết ngay xung quanh việc đóng tàu vỏ sắt là ở chỗ ngư dân chưa quen sử dụng loại tàu này. Hơn nữa, nếu chọn phương án tàu sắt họ phải đi rất xa, đến tận cơ sở đóng tàu lựa chọn mẫu, xem xét máy móc, quy trình vận hành sau đó mới đặt hàng. Quá trình này cũng góp phần kéo dài thời gian cho vay.

Mới đây, một NH thấy quy trình có quá nhiều bước nên đã chủ động tiếp cận hỗ trợ nên đẩy nhanh được hợp đồng. Ông đánh giá như thế nào về cách làm này?

Để tính toán phương án cho vay đối với một ngư dân không có gì quá phức tạp đối với một cán bộ tín dụng vì họ đã và đang làm. Tuy nhiên, NĐ 67 đã quy định từng bước theo quy trình thống nhất thì phải tuân thủ, không thể làm tắt. Một con tàu với giá trị lớn, thời gian trả nợ trên 10 năm, không ai biết trước những rủi ro gì sẽ đến. Nếu chưa có sự phê duyệt mà lại “tắt ngang, tắt ngửa” cho vay trước thì đã vi phạm quy định pháp luật. Cho vay đúng đối tượng nhưng không đúng quy trình thì chưa chắc đã được khen mà còn bị phê bình.

Hơn nữa, việc tinh giản quy trình vay không thể do NHNN quyết định mà cần có sự phối hợp của nhiều bộ, ngành. NĐ 67 là chính sách lớn vừa có ý nghĩa về mặt kinh tế - xã hội vừa có tác dụng lớn trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo nhưng không vì thế mà nóng vội làm theo phong trào mà phải làm thực chất. Tất cả phải tuân theo quy định để đảm bảo tất cả mục tiêu của chương trình là mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân nhưng đồng thời bảo đảm an toàn đồng vốn NH gắn với bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Hiện tại, mới chỉ có 5 NHTM Nhà nước tham gia cho vay chương trình này. Vì sao các TCTD khác chưa tham gia?

Đây là một chương trình lớn nên trước mắt, Chính phủ đang giao cho các NHTM nhà nước vì còn liên quan đến cấp bù lãi suất, chính sách xử lý nợ sau vay… Các NHTMCP vẫn có thể tham gia nhưng vì họ ít chi nhánh hơn, lực lượng cán bộ mỏng, nguồn lực tài chính mỏng hơn nên mới giao cho NHTM nhà nước.

Vấn đề quan trọng nhất là lựa chọn được ngư dân có nghề, kinh nghiệm, năng lực tài chính… thì mới yên tâm. Bởi một người đi đánh bắt chưa chắc đã quản lý được tàu lớn như thế này. Không thể cho vay cả chục tỷ đồng với ngư dân mới chỉ có kỹ năng và khả năng quản lý tàu trọng tải vài tấn, trị giá vài tỷ đồng được.

Xin cảm ơn ông!

Vũ Nguyễn thực hiện