Trung Quốc: Tái cấu trúc là bước đi tất yếu

Không thể chậm trễ

Tại hội nghị mới đây bàn về chính sách kinh tế có sự tham gia của nhiều quan chức cao cấp Trung Quốc và các tổ chức quốc tế, Phó thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, người được kỳ vọng sẽ thay thế Thủ tướng Ôn Gia Bảo trong đợt chuyển giao quyền lực vào cuối năm nay, khẳng định: Trung Quốc đã đạt đến một giai đoạn quan trọng trong việc thay đổi mô hình kinh tế và những thay đổi này là không thể trì hoãn. Ông đã đưa ra các lời hứa sẽ duy trì các chính sách linh hoạt để vừa giúp tăng trưởng nhanh, vừa duy trì giá cả ổn định trên cơ sở tập trung thúc đẩy nhu cầu nội địa và tiến hành các cải cách để kinh tế hướng đến tăng trưởng bền vững và cân bằng hơn. Ông cũng cho biết, Trung Quốc có thể sẽ "tiến hành các cải cách sâu rộng hơn về thuế, khu vực tài chính, giá cả và phân bổ thu nhập cũng như tìm kiếm các bước ngoặt trong các lĩnh vực quan trọng để các lực lượng thị trường đóng vai trò lớn hơn trong tái thiết lập các nguồn lực".

Tái cấu trúc nền kinh tế, vai trò đồng NDT sẽ tăng lên. (Ảnh: VnExpress)

Các nhấn mạnh về cải cách mô hình tăng trưởng của Phó thủ tướng Lý Khắc Cường được đưa ra sau khi Thủ tướng Ôn Gia Bảo có những khẳng định về vấn đề này. Đây được xem là dấu hiệu báo trước sự tiếp tục các chính sách và bước đi của thế hệ lãnh đạo mới. Trước đó tại cuộc họp báo khi kết thúc Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC), Thủ tướng Ôn Gia Bảo cho biết, Chính phủ Trung Quốc đã hạ mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2012 xuống mức 7,5%, mở đường cho cải cách kinh tế trong đó có vấn đề trợ cấp mà không làm lạm phát bật tăng trở lại. Lạm phát tháng 2 vừa qua đã giảm xuống mức 3,2%. Tuy nhiên các nhà hoạch định chính sách đặc biệt nhạy cảm với giá hàng hóa tăng, bởi thực tế Trung Quốc là nước nhập khẩu hàng nguyên liệu lớn.

Phó thủ tướng Lý Khắc Cường cho rằng, mặc dù chiều hướng chung của nền kinh tế vẫn ổn định và các nền tảng cơ bản vẫn vững chắc nhưng cũng có những trở ngại về cấu trúc đòi hỏi phải vượt qua. Vì vậy, việc thúc đẩy các cải cách cơ cấu là cần thiết, trong lúc đó sẽ tiếp tục khuyến khích các sáng tạo công nghệ để tạo ra các động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.

Khi mô hình cũ đã "hoàn tất sứ mệnh"

Đa số các ý kiến đều cho rằng, mô hình kinh tế dựa nhiều vào xuất khẩu, vào lợi thế lao động và khai thác các nguyên liệu thô để duy trì tăng trưởng cao mà nước này duy trì trong nhiều năm qua nay không còn thích hợp. Theo ông Ma Jiantang - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Trung Quốc, kinh tế Trung Quốc bắt đầu tăng trưởng chậm lại do cả cầu bên ngoài yếu đi và các vấn đề trong nước ngày càng bộc lộ rõ. "Các lợi thế vốn giúp cho Trung Quốc tăng trưởng kinh tế nhanh trong 30 năm qua nay đang yếu dần đi trong khi những hạn chế lại ngày càng gia tăng. Cách duy nhất để vượt qua được là chúng ta cần tăng cường các nỗ lực để thay đổi mô hình kinh tế và tái cấu trúc", ông Jiantang khẳng định. Nhân khẩu học - một trong những yếu tố quan trọng giúp cho nền kinh tế này duy trì được mức tăng trưởng 2 con số trong suốt 3 thập kỷ qua cũng đang yếu dần. Lần đầu tiên trong năm 2011, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động đã giảm so với tổng dân số. Nhiều chuyên gia khác cũng cho rằng, nếu các cải cách mạnh mẽ được tiến hành, nền kinh tế Trung Quốc có thể sẽ tăng trưởng ở mức thấp hơn nhưng bù lại sẽ cân bằng và bền vững hơn, nhất là khi tiêu dùng trong nước đóng vai trò quan trọng hơn trong dẫn dắt tăng trưởng.

Cũng tại hội nghị bàn về kinh tế trên, Giám đốc điều hành IMF Christine Lagarde cho rằng, đồng Nhân dân tệ hoàn toàn có thể trở thành một đồng tiền dự trữ toàn cầu nếu Trung Quốc kết hợp "nhuần nhuyễn" được giữa định hướng thị trường và các thay đổi cấu trúc. "Những gì cần thiết là một lộ trình với chế độ tỷ giá linh hoạt và mạnh mẽ hơn; một sự quản lý tiền tệ và thanh khoản hiệu quả hơn cùng với sự điều tiết và giám sát có chất lượng hơn; một thị trường tài chính phát triển hơn với các lãi suất gửi và cho vay linh hoạt và cuối cùng là việc mở cửa tài khoản vốn" - bà Lagarde nói và nhấn mạnh: "Nếu tất cả những thành tố này được thúc đẩy thì sẽ không có lý do gì để đồng Nhân dân tệ không trở thành đồng tiền dự trữ quốc tế với vị thế kinh tế ngày càng lớn của Trung Quốc".

Trung Quốc - nước xuất khẩu đứng đầu và nhập khẩu đứng thứ 2 thế giới - từ lâu đã mong muốn phá vỡ thế thống trị của đồng USD trong thương mại toàn cầu. Sở dĩ vậy một phần vì Trung Quốc muốn đối phó với các rủi ro lạm phát trong nước, một phần vì muốn tăng cường ảnh hưởng của Bắc Kinh lên hệ thống tài chính quốc tế. Mặc dù Bắc Kinh đã tiến hành hàng loạt các cải cách trong thời gian qua theo hướng tăng cường sử dụng đồng Nhân dân tệ trong hoạt động thương mại xuyên biên giới nhưng các con số đạt được chưa cải thiện đáng kể. Ví dụ trong năm 2011, thanh toán xuyên biên giới bằng đồng Nhân dân tệ chỉ đạt khoảng 300 tỷ USD trong khi xuất khẩu của Trung Quốc trong năm lên tới 1,9 nghìn tỷ USD. Bên cạnh đó, hiện Trung Quốc vẫn duy trì hệ thống tài khoản vốn đóng và đồng nội tệ được kiểm soát chặt chẽ.

Đỗ Lê