Tương lai Cuba “hậu” Fidel Castro

Tầm vóc và ảnh hưởng

Trong cuộc đời và sự nghiệp của mình, lãnh tụ Cuba - Fidel Castro, người vừa qua đời ở tuổi 90, đã để lại một di sản vô cùng to lớn và quý báu đối với nhân dân Cuba.

Lãnh tụ Cuba - Fidel Castro

Các thành tựu nổi bật của cách mạng Cuba dưới sự lãnh đạo của nhà cách mạng Fidel Castro cần kể đến là những thành quả, tiến bộ về y tế, giáo dục và phúc lợi xã hội, điều khiến nhiều quốc gia phát triển trên thế giới ngưỡng mộ trong bối cảnh bị bao vây và cấm vận kinh tế.

Theo thống kê của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), Cuba là quốc gia duy nhất tại châu Mỹ không có trẻ em suy dinh dưỡng và được chính tổ chức này công nhận là thiên đường quốc tế của trẻ em. Trong 200 triệu trẻ em trên thế giới phải ngủ ngoài đường không có trẻ Cuba.

Kể từ năm 1961 đến nay, Cuba đã đào tạo 130.000 bác sĩ và có tới 248 bệnh viện công. Tỷ lệ bác sĩ trên bình quân dân số Cuba là 1 bác sĩ/155 người dân. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá hệ thống y tế Cuba là một hình mẫu trên thế giới.

Ngoài ra, Cuba còn cử hàng nghìn bác sĩ tình nguyện sang các nước trong khu vực và châu Phi để khám chữa bệnh cho người nghèo. Cuba là một trong những nước đi đầu thế giới về công nghệ vi sinh khi nghiên cứu thành công 4 loại vắcxin phòng ngừa ung thư, nổi bật là ung thư phổi. Cuba cũng là quốc gia đầu tiên xóa lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Hệ thống giáo dục của Cuba đứng đầu Mỹ Latinh. Tỷ lệ giáo viên trên bình quân học sinh là 1 giáo viên/10 học sinh. Cuba đứng số 1 thế giới về tỷ lệ đầu tư ngân sách cho giáo dục, với ngân sách dành cho lĩnh vực "trồng người" chiếm tới 13% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Về phúc lợi xã hội, đảo quốc Caribe này dành tới 54% ngân sách cho dịch vụ xã hội. Cuba cũng đứng đầu khu vực Mỹ Latinh về Chỉ số Phát triển con người của Liên hợp quốc (dựa trên các chỉ số về y tế, giáo dục và thành tựu kinh tế) và xếp thứ 44 trên thế giới.

Sau khi thông tin lãnh tụ Cuba Fidel Castro từ trần, "Financial Times" (Anh) đăng loạt bài viết nhận định rằng tầm vóc và ảnh hưởng của nhà lãnh đạo Fidel Castro vượt ra ngoài Cuba. Ông Fidel đã khiến cả thế giới biết đến một đất nước Cuba bé nhỏ, và con đường phát triển đất nước mà vị lãnh tụ này dẫn dắt Cuba không giống với bất cứ nhân vật chính trị nào trong lịch sử hiện đại.

Sự khác biệt làm nên một Fidel Castro chính là những tư tưởng, phương pháp mà ông theo đuổi vẫn kiên định trong suốt 50 năm qua. Đối với nhiều người, từ hàng chục năm qua, Cuba và vị lãnh tụ Fidel Castro đã trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, và khát vọng vươn tới tự do, hạnh phúc.

Mô hình phát triển thời gian tới

Kế nhiệm của nhà lãnh đạo Fidel Castro, Chủ tịch đương nhiệm Raul Castro và ban lãnh đạo Cuba đang đối diện với thách thức làm thế nào chèo lái con thuyền kinh tế và chính trị của đất nước tiếp tục tiến lên phía trước. Trong khi đó, mối quan hệ đang ấm dần lên giữa Cuba và Mỹ đang gặp nhiều nguy nan sau khi ông Donald Trump thắng cử trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng.

Tính đến ngày nhà cách mạng Fidel Castro qua đời, quyền điều hành đất nước đã được trao lại cho người em trai Raul Castro khoảng một thập kỷ và ông Raul Castro đã và đang từng bước điều hành sự cải cách kinh tế của đất nước.

Theo giới phân tích, kể từ năm 2011, Chủ tịch Raul Castro đã thận trọng từng bước nới lỏng sự kiểm soát của quân đội và giới chức nhà nước đối với nền kinh tế Cuba. Những cải cách trở nên cần thiết hơn kể từ khi nền kinh tế quốc gia này bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm nguồn nhập khẩu dầu mỏ giá rẻ từ Venezuela cũng như sự sụt giảm giá hàng hóa.

Arturo Lopez Levy, một chuyên gia về Cuba tại trường Đại học Texas ở Mỹ, nhận định: “Sau khi ông Fidel Castro qua đời, những cải cách theo hướng thị trường hóa sẽ có lực đẩy và sẽ có những nỗ lực xóa bỏ các chính sách khó thực thi. Không có sự ảnh hưởng của ông Fidel, vị thế của đảng cầm quyền sẽ phụ thuộc vào những kết quả kinh tế của đất nước”.

Sau nửa thế kỷ thù địch, Chủ tịch Raul Castro và Tổng thống Barack Obama đã thúc đẩy bình thường hóa quan hệ song phương. Tuy nhiên, người kế nhiệm của ông Obama là Donald Trump từng dọa sẽ xóa bỏ sự xích lại gần nhau này nếu Cuba không đáp ứng các yêu cầu của phía Mỹ, bao gồm quyền tự do chính trị và tôn giáo cho người dân. Về phần mình, Cuba tuyên bố không chấp nhận để các thế lực nước ngoài sai khiến.

“Quan hệ Việt Nam - Cuba là mối quan hệ đặc biệt không có tiền lệ, là hình mẫu của quan hệ quốc tế” và "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình" là những câu nói bất hủ của lãnh tụ Fidel Castro luôn khắc sâu trong trái tim của mỗi người dân Việt Nam. Tất nhiên, lòng quả cảm của ông không chỉ thể hiện qua những hành động mang tính quên mình đó, mà còn cả trong việc dám chọn lựa một con đường chông gai nhưng đúng đắn để theo đuổi và sau này là phát triển đất nước.

Đánh giá về tương lai của Cuba, nhà sử học, nhà báo và Giám đốc khoa học của khoa địa chính trị thuộc trường đại học Paris-Dauphine (Pháp) Alexandre Adler cho rằng dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Raul Castro, Cuba sẽ phát triển và hướng theo mô hình Trung Quốc và châu Âu hơn.