Ưu đãi đầu tư đang làm héo mòn nguồn lực
Ưu đãi đầu tư quy định trong Luật Đầu tư 2014, theo các chuyên gia tham dự Hội thảo do Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ) tổ chức đánh giá, đang quá rộng. Có 30 lĩnh vực khuyến khích đầu tư và 27 lĩnh vực đặc biệt ưu đãi đầu tư, trong đó có ưu đãi về thuế.
Ảnh minh họa |
Bên cạnh đó, có hơn 300 loại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao được hưởng ưu đãi thuế với các hình thức khác nhau. Tương tự như trên, ưu đãi về thuế suất và miễn giảm thuế có thời hạn về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là phổ biến nhất.
Việc không tìm ra số liệu thống kê về số giảm thu ngân sách do thực hiện chính sách ưu đãi thuế, cũng như các truyền dẫn từ chính sách ưu đãi này khiến đánh giá chính xác mức độ tác động của chính sách ưu đãi thuế trở nên rất khó để thực hiện được. Nhưng, rất nhiều nghiên cứu và ý kiến vẫn cho rằng ưu đãi cách này không hiệu quả và cũng không phải là điều doanh nghiệp cần.
Ngân hàng Thế giới thậm chí cho rằng chính sách ưu đãi về thời gian miễn giảm thuế lại vô hình trung khuyến khích doanh nghiệp tránh thuế, thông qua cơ cấu lại đầu tư thành dự án đầu tư mới để tiếp tục được hưởng ưu đãi.
Còn tổ chức Oxfam cho rằng có rất ít bằng chứng chứng minh ưu đãi thuế theo địa bàn khó khăn là có hiệu quả thu hút đầu tư vào các khu vực này.
Dẫn kết quả khảo sát doanh nghiệp, TS. Đinh Trọng Thắng, Trưởng Ban Chính sách đầu tư (CIEM) cho biết thuế chỉ nằm ở ưu tiên thứ ba khi xem xét đầu tư. Các yếu tố mà nhà đầu tư quan tâm khi thực hiện đầu tư, sắp xếp theo thứ tự từ quan trọng nhất, là sự ổn định về kinh tế - chính trị, chi phí lao động rồi mới đến chính sách thuế và tiếp đó là khung pháp lý và chất lượng kết cấu hạ tầng.
“Từ trước đến nay, chúng ta mới chỉ chú trọng, dựa vào chi phí thấp về lao động thấp, đất đai, tài nguyên để thu hút FDI. Nhưng, trong bối cảnh mới không còn quá nhiều dư địa tận dụng những lợi thế mang tính tĩnh này để thu hút đầu tư”, TS. Thắng chia sẻ quan điểm.
Rõ ràng, trong xu thế kinh tế mới, thu hút đầu tư theo chiều rộng không còn phù hợp và không mang lại hiệu quả như mong muốn. Chính vì vậy, đã đến lúc cần nhanh chóng có chính sách mới về vấn đề thu hút vốn FDI.
Bởi trước không ít vấn đề đặt ra như trên, thực tế là “nhiều địa phương không muốn thu hút đầu tư nước ngoài”, theo TS. Nguyễn Hoàng Hà (Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Có những nhà đầu tư lớn, trong danh sách các tập đoàn hàng đầu của thế giới, nhiều khi cũng chỉ "chiếm đất rồi để đấy".
Vì thế, theo các chuyên gia, nên giảm việc áp dụng hình thức ưu đãi về thời gian miễn thuế, giảm thuế; và cần tính toán chi phí ngân sách với miễn giảm thuế; rà soát hệ thống pháp luật về ưu đãi thuế để đảm bảo tính nhất quán, tránh xé rào ưu đãi thuế của địa phương...
Phát biểu tại hội thảo, TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM nhấn mạnh: “Đầu tư càng tạo ra giá trị gia tăng cao thì sẽ tạo ra được một xã hội thịnh vượng. Nguồn lực dành cho đầu tư là vấn đề rất quan trọng. Nếu không chú ý thì đầu tư không những không đem lại hiệu quả mà còn làm héo mòn nguồn lực”.