Vốn vay: Doanh nghiệp muốn dài, ngân hàng bảo ngắn
Không thể “lấy ngắn nuôi dài”
Một chuyên gia ngân hàng từng than thở: nếu như ở các nước, DN chủ yếu vay vốn lưu động thì ở Việt Nam mong muốn của DN là vay vốn trung, dài hạn, trong khi các NHTM huy động vốn dài hạn rất khó khăn. Còn cán bộ tín dụng của một NHTMCP cho rằng, khách hàng (cả khối DN và cá nhân) khi đến ngân hàng đều muốn vay vốn trung và hạn dài. Điều này, đã tạo ra mâu thuẫn giữa cung – cầu vốn.
Xét trong bối cảnh hiện nay, đây có thể là một trong những nguyên nhân khiến cho ngân hàng và DN khó “bắt sóng” nhau, khi mà môi trường kinh doanh đang có nhiều biến động.
Ảnh: BĐT
Theo một cán bộ nghiệp vụ của NHTMCP Quân đội (MB), khi xem xét cho vay, bên cạnh yêu cầu về hồ sơ tốt thì việc ngân hàng có đáp ứng được nhu cầu về vốn trung và dài hạn cho DN hay không còn phụ thuộc vào chính sách của từng ngân hàng. Trong trường hợp nguồn vốn dồi dào có thể ngân hàng sẽ đáp ứng. Tuy nhiên, cán bộ tín dụng của một NHTMCP thuộc nhóm G14 có trụ sở tại Hà Nội cho rằng, rất ít DN ở Việt Nam vay vốn lưu động, nhất là vốn lưu động kỳ hạn ngắn, tính theo tuần. Trong khi đó, với thời hạn ngắn như vậy, nếu DN đã có quan hệ với ngân hàng trước, DN không cần làm hồ sơ mà chỉ cần chứng minh nguồn thu, chi, vốn luân chuyển, hàng xuất, hàng nhập trong khoảng 1 năm là đã được vay. Nếu vay ngắn hạn, vòng vốn được luân chuyển nhanh. Về phía DN sẽ tiết kiệm được thời gian, thậm chí không cần tài sản thế chấp, còn ngân hàng cũng giảm thiểu rủi ro, tăng lợi nhuận.
Một chuyên gia ngân hàng chia sẻ, DN của Việt Nam đã quen với việc vay vốn dài hạn. Điều này, một phần do năng lực DN yếu nên phải vay dài hạn để chủ động nguồn. Nhưng cũng có nguyên nhân khác: DN thích vay vốn dài hạn với mục đích khác, thậm chí mục đích vay vốn là để sản xuất kinh doanh, nhưng khi vay được lại đưa cả sang đầu tư “lướt sóng” bất động sản. Vì vậy, khi ngân hàng kén khách, nhiều DN gặp khó là đương nhiên. Không ít DN đã chọn vay kỳ hạn ngắn, khi đến thời điểm đáo hạn phải vay nóng bên ngoài trả nợ và lại làm thủ tục vay tiếp. Cũng phải chia sẻ với ngân hàng vì 70% là vốn huy động ngắn hạn, nên phải chịu sức ép “lấy ngắn nuôi dài”.
30 - 70: Tỷ lệ vốn phù hợp?
Qua tìm hiểu, phóng viên Thời báo Ngân hàng được biết, những DN sản xuất, chế biến các mặt hàng nông sản theo mùa vụ, theo chu kỳ thì tiếp cận vốn ngân hàng vẫn thuận lợi hơn. Điều này không chỉ do các DN không gặp “sự cố hàng tồn kho”, đầu ra – vào của sản phẩm ổn định mà bởi chu kỳ thu hồi vốn của DN nhanh.
Ông Nguyễn Văn Châu – Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty cổ phần Thủy Đạt (chuyên sản xuất, xuất khẩu nông sản) cho biết, DN của ông thường vay kỳ hạn 6 tháng, dài nhất là 1 năm. Theo ông Châu, trong khoảng 5 năm trở lại đây, cộng đồng DN liên tiếp gặp “bão”. Nặng nhất là khủng hoảng kinh tế năm 2008. Phục hồi được vài năm thì năm 2011 đến nay lại gặp khó khăn. Chỉ tính riêng năm 2011, do biến động giá cả, tỷ giá, lãi suất ở mức cao nên DN đã lỗ tới hàng chục tỷ đồng. Hiện nay tuy vẫn còn khó khăn song DN vẫn phải duy trì sản xuất, không dám cắt giảm, vì sợ sau này hồi phục, tuyển ở đâu được 1.000 cán bộ, nhân viên đã có tay nghề như hiện nay. “May mắn với Thủy Đạt là hàng hóa của chúng tôi vẫn ra vào đều, nên mặc dù các DN khó khăn, Thủy Đạt vẫn cầm cự để giữ công nhân” ông Châu nói.
Phó tổng giám đốc một NHTMCP cho rằng, nếu DN muốn vay vốn dài hạn nhưng ngân hàng chỉ có thể đáp ứng vốn ngắn hạn cần phải nhìn ở nhiều khía cạnh. Ngân hàng thường phải cân đối vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn cho phù hợp, nhất là khi tỷ lệ huy động vốn ngắn hạn hiện rất cao. DN cứ đặt gánh nặng cung cấp vốn trung, dài hạn vào hết NHTM là chưa hợp lý, cần phải chia sẻ từ các kênh tài chính khác.
Giai đoạn trước, DN dựa tới 70% vốn vay từ ngân hàng. Các chuyên gia cho rằng, tỷ lệ này phải ngược lại mới đúng. Ngân hàng chỉ cho vay từ 20% - 30%, còn lại 70% vốn làm ăn DN phải tự lo. Ông Trần Xuân Quảng – Phó tổng giám đốc NHTMCP Hàng Hải (MaritimeBank) cho rằng, “DN phải tự nhìn lại, xem lại năng lực quản trị, năng lực tài chính của mình, chứ không nên dựa vào ngân hàng quá nhiều, như vậy rủi ro cao”.
Quang Cảnh