Vượt rào cản kỹ thuật quá khó?
Trong 5 tháng đầu năm 2012, Việt Nam xuất khẩu tôm sang 73 thị trường (tăng thêm 3 thị trường trong tháng 5), đạt giá trị xuất khẩu 798 triệu USD, tăng 4,9% so với cùng kỳ năm 2011. Trong đó, thị trường Nhật đang đứng vị trí đầu bảng với giá trị đạt 55,359 triệu USD, tăng 52,5%, trong 5 tháng đầu năm đạt 216,428 triệu USD, tăng 27,8% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, các doanh nghiệp (DN) ngành này đang tỏ ra hết sức lo lắng, sản lượng xuất khẩu tôm sẽ sụt giảm đáng kể trong những tháng tiếp theo nếu như không có những giải pháp kịp thời nhằm giúp các DN xuất khẩu tôm vượt rào cản kỹ thuật do phía Nhật đặt ra.
Trước đó, do lo ngại chất lượng tôm Việt Nam, Bộ Y tế Nhật Bản quyết định kiểm tra 30% các lô hàng tôm nhập khẩu từ Việt Nam đối với chất Ethoxyquin (sử dụng làm chất bảo quản chống ôxy hóa trong thức ăn chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản) với mức giới hạn cho phép là 0,01 ppm. Phía Nhật Bản thông báo sẽ tăng tần suất kiểm tra lên mức 50-100% nếu tiếp tục phát hiện dư lượng chất Ethoxyquin vượt mức cho phép trong tôm nhập khẩu từ Việt Nam. Song vấn đề khiến không ít các DN tỏ ra băn khoăn chính là ở chỗ, tính đến nay chỉ có duy nhất sản phẩm tôm Việt Nam bị “áp” hình thức kiểm tra gắt gao này, trong khi tôm có nguồn gốc xuất xứ từ một số nước khác như Thái Lan lại không bị kiểm tra dư lượng chất Ethoxyquin.
Tôm càng xanh đang chịu áp lực từ những rào cản kỹ thuật phía Nhật Bản
Mặc dù từ xưa đến nay, ngoài thị trường châu Âu, Nhật Bản cũng là thị trường khá “nổi tiếng” với các quy định chặt chẽ đối với các dư lượng chất cấm, hạn chế sử dụng trong vấn đề đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Song đối với “rào cản” mà phía Nhật đưa ra lần này, đa phần các DN xuất khẩu tôm đều cho rằng, khó chẳng khác nào “tôm vượt vũ môn”. Nếu như nhà nhập khẩu Nhật Bản không tự nới lỏng quy định, hoặc các cơ quan quản lý của Việt Nam không có biện pháp gỡ khó kịp thời thì phần thua thiệt cho DN ngành này là rất lớn cũng như mục tiêu 6,4 tỷ USD mà ngành thủy sản đặt ra trong năm nay có lẽ cũng sẽ bị sụt giảm đáng kể vì… con tôm.
Chính vì vậy, mặc dù kết quả kiểm soát dư lượng độc hại tại khu vực Nam bộ của Cơ quan Quản lý Chất lượng Nông Lâm sản và Thủy sản Nam bộ (NAFIQAD-SRA) trên nhiều mẫu thủy hải sản như cá tra giống, cá thương phẩm, tôm sú 2 – 3 tháng tuổi và tôm thương phẩm cá rô phi đỏ, cá lóc… chỉ cho thấy một số ít mẫu nhiễm chì, thủy ngân và Cadmium nhưng không vượt giới hạn tối đa cho phép. Đối với hóa chất kháng sinh cấm sử dụng, cơ quan kiểm định cũng chỉ phát hiện rất ít mẫu tồn dư Enrofloxacin. Ngoài ra, NAFIQAD-SRA không phát hiện dư lượng chất cấm trong các mẫu chỉ định phân tích chỉ tiêu Chloramphenicol, Nitrofurans, Diethylstilbestrol, thuốc diệt trừ nấm… Đặc biệt, trong tất cả các mẫu được đưa đi kiểm tra, không có mẫu nào “nhiễm” chất Ethoxyquin như phía Nhật Bản lo ngại.
Tuy nhiên, để nhanh chóng đáp ứng đòi hỏi từ phía nhà nhập khẩu, Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – NN&PTNT) đã ra công văn về việc kiểm soát chất Ethoxyquin và Sulfamethoxazole trong thức ăn thủy sản tới các chi cục thủy sản, nuôi trồng thủy sản ven biển. Trong đó, thông báo cho các DN sản xuất thức ăn thủy sản trên địa bàn về cảnh báo của Nhật Bản, đề nghị cam kết không đưa 2 chất cấm trên vào thức ăn, cũng như cần ghi rõ trên nhãn mác, bao bì “không chứa Ethoxyquin, Sulfamethoxazole ”. Đồng thời, rà soát các danh mục thức ăn được phép lưu hành, kiểm tra cơ sở sản xuất thức ăn thủy sản tại địa phương, cũng như hướng dẫn người nuôi thủy sản trước khi thu hoạch ngừng cho tôm, cá ăn một ngày để thải hết thức ăn nhằm giảm nguy cơ các chất phụ gia từ thức ăn tồn dư trong sản phẩm.
Mới đây, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) đã có công văn kiến nghị Bộ NN&PTNT chính thức có công hàm gửi Cơ quan thẩm quyền Nhật Bản để bảo vệ các DN Việt Nam trước các quy định thiếu căn cứ khoa học và không công bằng từ thị trường Nhật Bản. Đồng thời, khẩn thiết mong mỏi các cơ quan chức năng, ngoại giao Việt Nam có các hoạt động ngoại giao, gặp gỡ cấp cao giữa các bộ liên quan nhằm kịp thời vận động và yêu cầu phía Nhật Bản điều chỉnh ngay mức giới hạn tối đa đối với Ethoxyquin cũng như có lộ trình hợp lý để ngành tôm Việt Nam điều chỉnh và giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan… Mặc dù vậy, để tránh những thiệt hại “nhãn tiền” do không thể xuất hàng qua thị trường Nhật Bản, trong khi cánh cửa sang thị trường này ngày một khó hơn, các quan chức ngành này vẫn khuyến cáo các DN nên tuân thủ các khuyến cáo mà NAFIQAD-SRA đưa ra, trước khi có sự thay đổi từ phía Nhật Bản cũng như các kết quả từ phía ngoại giao đạt được.
Bài và ảnh Nhật Minh