Sự phù hợp của mô hình ngân hàng đa năng

Ít nhà băng chuyên biệt

Đề án tái cơ cấu các TCTD đang được ngành NH tích cực triển khai với các hình thức hợp nhất, sáp nhập, tự tái cấu trúc và sẽ hoàn thành giai đoạn đầu vào năm 2015. Đã có ý kiến cho rằng, cùng với việc xây dựng một vài NH tầm cỡ khu vực thì chúng ta nên hình thành những NH phục vụ chuyên ngành hay một lĩnh vực cụ thể. Về vấn đề này, Phó tổng giám đốc một NHTMCP tại Hà Nội cho rằng, hệ thống NH của Việt Nam vẫn còn non trẻ, nên khó có thể xây dựng  các NH chuyên ngành.

Mô hình NH đa năng phù hợp với nền kinh tế hiện nay

Trên thực tế, hiện đã có NHTMCP Xây dựng (sau khi tái cấu trúc từ NHTMCP Đại Tín) mang tên chuyên ngành, nhưng chỉ phục vụ cho vay lĩnh vực xây dựng, BĐS hay không thì cần thời gian. Ngoài ra, Agribank cũng cho vay nông nghiệp, nông thôn chiếm tới 70% dư nợ của NH. Còn lại đa số các NHTM của Việt Nam đều cho vay đa lĩnh vực.

“Do nhiều NH chỉ mới hoạt động nên trước tiên phải đa dạng hóa hoạt động kinh doanh. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay thì càng phải đa năng mới tồn tại và phát triển được”, vị Phó tổng giám đốc trên nhấn mạnh. Ông cũng cho rằng, hiện nay các DN của Việt Nam chủ yếu là các DNNVV, kinh doanh đa lĩnh vực nên NH cũng khó đòi hỏi sự xuất hiện của các NH cung cấp sản phẩm, dịch vụ riêng biệt cho một lĩnh vực nào đó.

Theo một chuyên gia, ở một số nước có nền tài chính - NH mạnh, chẳng hạn như Mỹ có ba loại NH: một là những NH lớn nằm ở trung tâm thủ đô, hoạt động trên tất cả các tiểu bang gọi là NH liên bang; hai là các NH khu vực hoạt động ở một số tiểu bang, thuộc diện NH bậc trung; cuối cùng là NH cộng đồng phục vụ cho cộng đồng dân cư trong một vùng nào đó. Sự phân cấp như vậy giúp hình thành các NH cho vay chuyên biệt về nông nghiệp, chuyên về cho vay hàng hải, giao thông, hay chỉ cho vay sản phẩm tiêu dùng…

“Ở Việt Nam hiện các NH đổ xô vào trung tâm đô thị lớn và phải tìm khách hàng ở mọi lĩnh vực. Hầu như chưa có NH nào đi vào thị trường ngách. Đòi hỏi ngay từ bây giờ có các NH  chuyên ngành thì hơi khó, nhưng trong tương lai rất cần những NH đi theo lĩnh vực chuyên biệt”, vị chuyên gia này nói.

Chuyên doanh không phải vấn đề chính

Cho rằng đây chưa phải là thời điểm để xây dựng những NH phục vụ riêng cho một ngành, lĩnh vực, ông Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch HĐQT NHTMCP Đông Á phân tích: Khi thành lập NH phải tạo thương hiệu và chiếm lĩnh thị trường, tăng năng lực hoạt động, tăng doanh số cho vay và phải tạo dựng nên những NH lớn, đáp ứng được các tiêu chuẩn an toàn, kỹ thuật của quốc tế trước đã. Không thể so sánh với các nước có bề dày về tài chính NH được. Họ phát triển qua một thời gian dài nên có tiềm lực, kinh nghiệm, còn với Việt Nam cần thời gian để đẩy mạnh năng lực, nghiệp vụ, trình độ kỹ thuật thì mới nghĩ xa hơn được.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho biết, năm 1988, theo định hướng cơ bản của Nghị định 53/HĐBT ngày 26/3/1988 của Hội đồng Bộ trưởng là “chuyển hẳn hệ thống NH sang hoạt động kinh doanh” trên cơ sở chuyển và tách ra từ NHNN nhằm phát triển các ngành, lĩnh vực theo mục tiêu hoạt động của từng NH, bao gồm: Vietcombank, Agribank, VietinBank và NH Đầu tư và Xây dựng Việt Nam (nay là NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BIDV).

Tuy nhiên, ngày 14/11/1990, Hội đồng Bộ trưởng đã có quyết định chuyển 4 NH từ mô hình NH chuyên doanh hoạt động ở một số lĩnh vực chuyên biệt sang mô hình NHTM Nhà nước hoạt động đa năng. Theo đó, các NHTM này đã phát triển từ mô hình chuyên doanh sang mô hình đa năng, hiện đại, cung cấp đầy đủ các dịch vụ NH cho các khách hàng, đáp ứng các nhu cầu đa dạng về vốn của khách hàng trong mọi lĩnh vực, thành phần kinh tế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của đất nước.

Đến nay, các NHTM Nhà nước vẫn kế thừa tên gọi do lịch sử để lại nhưng không còn chỉ phục vụ một số ngành, lĩnh vực nhất định như giai đoạn 1988-1990 mà trong xu thế hội nhập, hiện đại hóa ngành NH, hoạt động của các NH đòi hỏi đa dạng, thực hiện hoạt động NH cho mọi lĩnh vực, tuy nhiên vẫn có lợi thế nhất định trong các lĩnh vực, ngành nghề đã là thế mạnh của từng NH trong lịch sử, như VietinBank với thế mạnh là khách hàng truyền thống trong lĩnh vực công thương.

Như vậy, có thể thấy rằng, trước đây đã có các NH chuyên doanh, nhưng với điều kiện đất nước trong giai đoạn hiện nay, để hỗ trợ cho DN, người dân, đóng góp vào sự phát triển kinh tế đất nước tốt hơn thì mô hình NH đa năng vẫn mang lại hiệu quả.

Do đó, các chuyên gia cho rằng, để tăng khả năng cạnh tranh của các DNNVV, ngoài chính sách tiền tệ của NHNN, giải pháp của TCTD, bản thân DN cần cơ cấu lại hoạt động của mình, nâng cao khả năng tài chính, khả năng trả nợ, xây dựng phương án, dự án sử dụng vốn vay hiệu quả, tạo niềm tin đối với các TCTD yên tâm cấp tín dụng. Khi tạo dựng được niềm tin cho NH thì DN kinh doanh lĩnh vực gì, NH cũng sẵn sàng cung cấp vốn, chứ không cần phải NH chuyên doanh.

Đức Nghiêm