Âm nhạc cho thiếu nhi: Khoảng trống cần lấp đầy

Vậy nhưng, bước sang thế kỷ 21, khi những thế hệ công dân mới bước vào đời được tiếp cận với nhiều tiện nghi và tiện ích giải trí mới, thì đồng nghĩa các nhạc sĩ “lão làng” kia người còn người mất, và rất cần thế hệ nhạc sĩ kế cận tiếp tục dành tình yêu, lòng mến yêu trẻ thơ Việt Nam. Mà không chỉ vậy, ở thập niên thứ ba của thế kỷ 21, còn cần thiết hơn một thị trường âm nhạc thiếu nhi để đáp ứng những nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của thế hệ được ra đời và lớn lên với công nghệ, kỹ thuật số.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung xác lập kỷ lục nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc thiếu nhi nhất Việt Nam với 300 bài hát

Quan sát thị trường âm nhạc thiếu nhi những năm gần đây có thể thấy các game show cho thiếu nhi đã được tổ chức, thi thoảng cũng có chương trình âm nhạc phục vụ thiếu nhi. Một số sân chơi khác cũng được mở, đơn cử như Liên hoan Giai điệu Sơn ca do Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức thường niên chẳng hạn. Nhưng như thế vẫn chưa đủ. Nếu nhìn kỹ thì thấy vẫn còn khá thưa vắng, ít ỏi, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Nhiều chương trình mới ra đã “chết yểu”, hoặc để lại nhiều “hạt sạn” đáng tiếc. Nếu ví thị trường âm nhạc cho thiếu nhi là khu vườn rộng lớn, thì vẫn thấy thiếu vắng những chương trình giải trí đặc sắc, và thiếu cả các sáng tác âm nhạc mới, hay, hấp dẫn cho các em.

Vẫn biết, sáng tác ca khúc hay làm chương trình âm nhạc giải trí cho thiếu nhi là khó. Và không phải nhạc sĩ nào cũng có khả năng sáng tác ca khúc cho thiếu nhi. Bởi người sáng tác nhạc cho thiếu nhi cần phải có tình yêu đặc biệt với tuổi thơ, đồng thời phải có một tâm hồn thật trong sáng, khi sáng tác ca khúc phải hóa thân vào chính các em mới có thể sáng tác được những tác phẩm đi vào tâm hồn và cuộc sống của lứa tuổi này. Tuy nhiên, nếu để khoảng trống ấy quá lâu, thì hẳn sẽ dẫn tới những hệ lụy khó lường.

Tìm kiếm những nhạc sĩ có nhiều cống hiến cho âm nhạc thiếu nhi những năm gần đây thì nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung là cái tên nổi bật. Trong khoảng chục năm qua, anh đã sáng tác hơn 300 ca khúc cho thiếu nhi. Cuối năm 2020, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung xác lập kỷ lục nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc thiếu nhi nhất Việt Nam với 300 bài hát. Nhiều bài hát của anh được các em vô cùng yêu thích như: “Gia đình nhỏ, hạnh phúc to”, “Mẹ ơi, có biết”, “Vui đến trường”, “Món quà tặng cô”… Một số bài hát của anh đã được lựa chọn đưa vào sách giáo khoa.

Chính nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cũng khẳng định: “Không phải ai và lúc nào cũng có thể sáng tác được ca khúc cho thiếu nhi. Bản thân tôi trước đây viết rất nhiều ca khúc cho tuổi trẻ, phải đến khi tôi được làm cha, trong tình yêu thương của người cha dành cho đứa con mình, tôi mới viết được những ca khúc thiếu nhi Việt Nam, mà trước hết là cho con mình”.

Theo nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long, đối với âm nhạc thiếu nhi, tính chân, thiện, mỹ vẫn luôn là yếu tố quan trọng, phải hướng tới trong từng tác phẩm cụ thể. Tuy nhiên, âm nhạc cũng như văn hóa, là một dòng chảy luôn cần sự bồi đắp của phù sa, cần cởi mở hơn trong sự tiếp nhận, bổ sung những tác phẩm mới phù hợp với nhu cầu của lứa tuổi. Cần khuyến khích hơn nữa yếu tố “động” trong chương trình học tập và giảng dạy âm nhạc trong nhà trường, cũng như ngoài đời sống để tăng cường nét nhạc mới, phong cách nhạc mới, tính hiện thực cho phù hợp với thời đại.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng, cần tạo nhiều kênh truyền thông chính thống giới thiệu, phổ biến những ca khúc mới viết cho lứa tuổi thiếu nhi. Hiện Việt Nam có hàng chục kênh truyền hình Trung ương và trên 60 Đài truyền hình địa phương, nhưng vẫn chưa có một kênh truyền hình chuyên biệt nào dành cho âm nhạc thiếu nhi. Để âm nhạc cho thiếu nhi có “đất sống”, việc xây dựng một kênh truyền hình chuyên biệt dành riêng cho thiếu nhi là rất cần thiết.

Đặc biệt, cần chia lứa tuổi thiếu nhi của các em thành nhiều nhóm nhỏ, nghiên cứu tâm sinh lý, nhu cầu thưởng thức kết hợp cùng với xu hướng thưởng thức âm nhạc đương đại để tạo nên những tác phẩm mới đáp ứng nhu cầu của lứa tuổi. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện và khuyến khích các nhạc sĩ trẻ sáng tác các ca khúc cho mảng đề tài dành cho thiếu nhi.

Chúng ta cần có chương trình giáo dục âm nhạc vừa dạy hát, vừa chú trọng đến vai trò cảm thụ âm nhạc. Bên cạnh đó, cần theo dõi phong trào ca nhạc tự phát của tuổi mới lớn, kịp thời ngăn chặn các ca khúc ảnh hưởng tâm sinh lý trẻ thơ.

Trong khi đó, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cũng bày tỏ: “Sáng tác không phải chỉ để đó, phải có sân khấu biểu diễn, phải sắp xếp khung giờ vàng phát nhạc thiếu nhi trên truyền hình, như vậy mới thúc đẩy nhạc sĩ sáng tạo”.

Với mong muốn lấp dần những khoảng trống trong “khu vườn âm nhạc” cho thiếu nhi, tháng 6 vừa qua, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã ra mắt dự án "Cùng con tập hát" trên YouTube. Nhạc sĩ cho biết, xây dựng kênh âm nhạc thiếu nhi này với mong muốn tạo ra một khu vườn âm nhạc tươi đẹp đúng lứa tuổi dành cho các bé thiếu nhi từ 3 đến 13 tuổi. Kênh này sẽ gồm 300 bài hát mới, gần gũi thực tế và đa dạng chủ đề từ gia đình đến trường học, những ngày lễ Tết, những bài học nhỏ, thế giới tuổi thơ… và có thể nhiều hơn sau này, để các em có thể nghe, học và hát theo những bài hát này một cách nhanh chóng, có nhiều bài hát để lựa chọn hơn khi biểu diễn trong lớp, trong trường hoặc các sân khấu ca nhạc thiếu nhi.

Đây cũng sẽ là một nguồn tư liệu âm nhạc thiếu nhi, xem như bộ sách dạy hát trực tuyến để các thầy cô giáo âm nhạc tại các trường mầm non, tiểu học có thể tham khảo để chọn giáo án giảng dạy phù hợp. Đồng thời, là một kênh giáo dục âm nhạc trực quan và dễ hiểu dành cho trẻ em ở vùng núi, vùng sâu vùng xa nơi thiếu những cơ sở, trung tâm đào tạo năng khiếu cho những bé có đam mê.