FTA - tỏ tường luật chơi, cơ hội sẽ mở
09:07 | 15/11/2012
Để có thể tận dụng được những cơ hội từ FTA, vượt qua thách thức, DN cần nghiên cứu các nội dung xác định cơ hội và thách thức, từ đó chuẩn bị các phương án đề án và theo dõi góp ý các văn bản hướng dẫn của các cơ quan Nhà nước bảo vệ lợi ích của DN.
Tính đến thời điểm hiện tại Việt Nam đã ký kết 9 hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác, đang đàm phán 3 hiệp định và sẽ đàm phán thêm nhiều hiệp định khác nhằm thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới. Việc triển khai các hiệp định Khu vực Thương mại tự do ASEAN (AFTA) và các hiệp định Thương mại tự do của ASEAN ký kết với Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia và New Zealand… nhằm tạo ra những đột phát mới trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu và tham gia đầy đủ vào quá trình hội nhập kinh tế và thương mại toàn cầu.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang khu vực ASEAN, chỉ 25% là có tận dụng các ưu đãi từ FTA giữa ASEAN và Việt Nam. Điều này có nghĩa là tỷ lệ sử dụng nguyên liệu hàng hóa có xuất xứ từ các quốc gia ASEAN (form D) nhằm tận dụng ưu đãi về thuế quan của DN vẫn còn thấp. Với thị trường Trung Quốc, cũng chỉ 20% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang thị trường này là có sử dụng ưu đãi của Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA).
Hay như với Nhật Bản, hiện thuế suất thuế nhập khẩu của Nhật Bản đối với mặt hàng tôm đông lạnh là 0%, nếu DN có giấy chứng nhận xuất xứ Form AJ (Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện ASEAN – Nhật Bản). Nhu cầu nhập khẩu tôm của Nhật Bản khoảng 1,9 tỷ USD/năm, song kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam sang thị trường này mới chỉ khiêm tốn dừng ở con số 450 triệu USD/năm.
Ông Trần Bá Cường - Trưởng phòng WTO, Vụ Chính sách đa biên, Bộ Công Thương cảnh báo “nông sản, thủy sản, hàng dệt may, nông sản chế biến có lợi ích gắn với FTA, phần lớn đang có xu hướng giảm tăng trưởng xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản”.
Năng lực xuất khẩu hạn chế này có nguyên nhân từ việc DN chưa hiểu nhiều về FTA và cách tận dụng FTA. DN chưa cập nhật đầy đủ thông tin về cam kết cắt giảm thuế quan hàng năm của các đối tác với Việt Nam. “Đặc biệt, DN chưa nghiên cứu cụ thể về quy tắc xuất xứ, mức cắt giảm thuế quan trước khi lập kế hoạch sản xuất kinh doanh, xuất khẩu dẫn đến rủi ro như không xin được C/O, hàng không được hưởng ưu đãi thuế quan…”, ông Cường cho biết.
Trong khi đó cơ hội xuất khẩu từ các FTA là thực tế, khi mức xuất khẩu ổn định và tăng trưởng tốt nhờ độ hội nhập sâu, có sự hài hòa nhất định về quy trình thủ tục, tiêu chuẩn chất lượng và các biện pháp thuận lợi hóa thương mại giữa các nước tham gia. Ví như với AFTA 30 nhóm sản phẩm đều có khả năng hưởng lợi, mức tăng trưởng xuất khẩu nhanh 23,4%/năm…
Ông Lê Xuân Dương - Giám đốc Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu, Cục Xúc tiến thương mại nhấn mạnh “Hiểu được những thách thức trong khi thực hiện các FTA là để từ đó chủ động định ra chiến lược tiếp cận thị trường nước ngoài một cách phù hợp”. DN tận dụng FTA không chỉ là nhìn vào biểu thuế, xuất xứ, quy định đơn thuần mà phải mở rộng hơn nữa, tìm kiếm cơ hội ở những thị trường đó, có kế hoạch chiến lược mở rộng sản xuất, liên kết để có những đơn hàng lớn.
Giám đốc Văn phòng TBT Việt Nam - Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ Khoa học Công nghệ) Lê Quốc Bảo khuyến nghị đối sách hiệu quả nhất cho DN xuất khẩu Việt Nam là song hành cùng các hiệp định. Quá trình DN nghiên cứu hiệp định không chỉ khi nó đã được thông qua, mà phải ngay từ khi các hiệp định vẫn còn trong quá trình tham vấn, đàm phán để chủ động nghiên cứu đề xuất các vấn đề liên quan đến DN. Sau khi tổ chức các hoạt động ủng hộ đề xuất, cần theo dõi kết quả đàm phán để chuẩn bị thực thi.
Để có thể tận dụng được những cơ hội từ FTA, vượt qua thách thức, DN cần nghiên cứu các nội dung xác định cơ hội và thách thức, từ đó chuẩn bị các phương án đề án và theo dõi góp ý các văn bản hướng dẫn của các cơ quan Nhà nước bảo vệ lợi ích của DN. Đồng thời, xin tư vấn với các bộ ngành để được hướng dẫn cụ thể; cập nhật đầy đủ các cam kết cắt giảm thuế quan hàng năm của các đối tác trong các FTA với Việt Nam, thông tin về hàng rào kỹ thuật, biện pháp kiểm dịch động vật của các nước đối tác nhập khẩu.
Nhất Thanh