Xuất khẩu thép: Lượng sức để "vượt rào"
11:18 | 23/03/2012
"Không chỉ doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài mà ngay các đơn vị trong nước cũng đang tìm đường xuất khẩu, trong đó ống thép Việt Đức đã xuất khẩu rất tốt sang thị trường Hoa Kỳ", Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam Phạm Chí Cường nói với phóng viên Thời báo Ngân hàng.
Trong giai đoạn nền kinh tế gặp nhiều khó khăn vừa qua, tỷ trọng đầu tư toàn xã hội so với GDP giảm mạnh từ 40-42% các năm trước xuống mức 34,6% năm 2011. Kết quả là tiêu thụ thép đã có 3 năm liên tiếp sụt giảm. Nhưng tiếp đến 2 tháng đầu năm 2012, sản xuất và tiêu thụ thép xây dựng thậm chí còn trì trệ hơn so với cùng kỳ năm trước. Trên 80 doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Thép Việt Nam chỉ đạt sản lượng gần 640,6 nghìn tấn, giảm tới 24,87% so với cùng kỳ 2011. Do tình hình tiêu thụ chậm, một số nhà sản xuất thép đã giảm giá bán thông qua việc tăng chiết khấu bán hàng. Diễn biến trên thị trường, giá bán lẻ trong tháng 2 vừa qua đã giảm khoảng 100-400 nghìn đồng/tấn so với hồi tháng trước.
Xuất khẩu thép gặp khó khi kinh tế thế giới ảm đạm. (Ảnh: St)
"Tất cả các sản phẩm thép hiện nay đều dư thừa sản lượng", ông Cường nói. Số liệu của vị Chủ tịch này cho thấy, dung lượng tiêu thụ toàn thị trường của 4 nhóm sản phẩm thép chính hiện nay đều chỉ ở mức khoảng 50-60% so với tổng công suất thiết kế. Cho nên, cửa xuất khẩu bỗng trở thành điểm tựa chính yếu cho không ít doanh nghiệp ngành này. Trong 2 năm gần đây, xuất khẩu thép tăng đột biến về sản lượng và kim ngạch.
Dữ liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2010 xuất khẩu sắt thép các loại tăng trưởng khoảng 160-170% so với năm trước đó. Sang năm 2011, tốc độ tăng có thấp hơn nhưng vẫn đạt mức 44% về lượng và 60% về giá trị, tương ứng là trên 1,84 triệu tấn với kim ngạch hơn 1,68 tỷ USD. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, thì khả năng để thép Việt Nam tăng nhanh sản lượng xuất khẩu không hề dễ dàng.
Do nhu cầu thị trường yếu, tháng 11 năm ngoái,Arcelor Mittal, một nhà sản xuất thép hàng đầu thế giới, đã phải tạm ngừng hoạt động, nhiều nhà máy tại Pháp, Đức, Ba Lan, Tây Ban Nha, Luxembourg đã đóng cửa các lò luyện thép tại Bỉ. Tiêu thụ khó khăn, lợi nhận giảm sút cũng khiến cho Tata Steel, nhà sản xuất thép lớn khác có quốc tịch Ấn Độ, phải xem xét lại triển vọng kinh doanh năm 2012 này.
Còn theo Hiệp hội Thép thế giới, sản xuất thép tại Trung Quốc, nước chiếm tới 46% sản lượng thép toàn cầu, đã giảm liên tục trong nửa cuối năm 2011, trước khi hồi phục nhẹ vào tháng cuối năm. Tuy nhiên trong tháng 2/2012, tiêu thụ thép tại thị trường này tiếp tục giảm sút,lượng tồn kho tăng lên. Trong bối cảnh sức mua xuống thấp, hầu hết nhà sản xuất đều đã phải giảm giá bán.
Giới phân tích cho rằng, nguyên nhân trì trệ của thị trường thép thế giới hiện nay làdo các nhà thầu xây dựng thiếu vốn, trong khi thời tiết băng giá ở nhiều khu vực cũng khiến các nhà thầu chưa mặn mà với việc tái khởi động lại các công trình. Suy giảm kinh tế tại châu Âu và Trung Quốc dẫn tới các đơn đặt hàng sản phẩm thép sử dụng trong nhà, máy móc, ô tô… bị đình trệ và các lô hàng xuất khẩu bị trì hoãn.
Tác động trở lại với ngành thép Việt Nam, ngoài sự cạnh tranh từ các nhà cung cấp khác trên thế giới, nhiều hàng rào kỹ thuật cũng bắt đầu hướng về phía doanh nghiệp trong nước. Ngày 26/10/2011, 4 công ty sản xuất ống thép của Hoa Kỳ đã đệ đơn lên Bộ Thương mại nước này (DOC) yêu cầu khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với các sản phẩm ốngthép nhập khẩu từ Việt Nam. Đến giữa tháng 11 năm ngoái, DOC đã chính thức ra quyết định khởi xướng điều tra vụ việc, đẩy hàng loạt doanh nghiệp Việt Nam đứng trước 2 vụ kiện phức tạp về bán phá giá và trợ cấp vì hỗ trợ lãi suất cho xuất khẩu. Đây đều là các vụ kiện đòi hỏi chi phí tài chính lớn và thời gian theo kiện kéo dài với nhiều phiền toái.
Trước đó, ngày 24/6/2011, Ủy ban Chống bán phá giá Indonesia (KADI) cũng đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép cuộn nguội có xuất xứ Việt Nam. Gần đây nhất, ngày 18/1/2012, DOC đã chính thức ra quyết định khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm mắc áo bằng thép nhập khẩu từ Việt Nam. "Cũng khó khăn lắm", ông Cường nói. Tình trạng ngành thép Việt Nam như đang ở giữa hai gọng kìm: tiêu thụ giảm sút trong nước và hàng rào kỹ thuật dựng lên với chiều xuất khẩu. Bởi vậy, để có được mặt trên thị trường thế giới, ngành thép Việt Nam cũng phải có những tính toán, lượng sức để "vượt rào" an toàn. Đó là câu chuyện không đơn giản.
Tưòng Lam