Thích ứng với những thách thức: Ngành thực phẩm và đồ uống Việt Nam trong quý 1/2025 và chặng đường phía trước

Tổng giá trị xuất khẩu đạt 102,84 tỷ đô la Mỹ, tăng 10,72% so với cùng kỳ năm trước và duy trì thặng dư thương mại là 3,15 tỷ đô la Mỹ, mặc dù tăng trưởng nhập khẩu nhanh hơn. Ngành F&B đóng góp đáng kể vào thành tích này, được hỗ trợ bởi nhu cầu mạnh mẽ ở các thị trường chính như Hoa Kỳ, Trung Quốc , Nhật Bản và EU. Các mặt hàng xuất khẩu chính bao gồm cà phê, hải sản và các sản phẩm nông nghiệp khác.

Tuy nhiên, những rủi ro bên ngoài gia tăng, bao gồm bất ổn thương mại toàn cầu , áp lực lạm phát gia tăng và thuế quan thương mại mới của Hoa Kỳ , có thể tác động đến động lực trong tương lai, nhấn mạnh nhu cầu về các biện pháp chính sách linh hoạt.

Hiệu suất của ngành Thực phẩm & Đồ uống

Bất chấp hiệu suất thương mại chung tích cực, ngành F&B của Việt Nam phải đối mặt với kết quả trái chiều trong Q1/2025. Tổng doanh thu giảm 10,1% theo quý, chủ yếu là do doanh số bán hàng trong nước giảm 15,4% sau kỳ nghỉ Tết. Sự sụt giảm này có thể là do mô hình chi tiêu theo mùa, khi ngân sách của người tiêu dùng thắt chặt sau kỳ nghỉ lễ , cộng với áp lực lạm phát làm giảm sức mua chung. Tuy nhiên, mức tăng trưởng xuất khẩu F&B 13,1% theo năm đã bù đắp một phần cho sự sụt giảm này, do nhu cầu mạnh mẽ đối với bột mì, hải sản và thực phẩm chế biến. Đáng chú ý, xay xát bột mì là một ngành có thành tích nổi bật, với cả doanh số xuất khẩu và trong nước đều tăng gấp đôi, được hưởng lợi từ mối lo ngại về an ninh lương thực toàn cầu. Trong khi đó, các ngành như sữa và đường phải đối mặt với nhu cầu trong nước yếu hơn, còn bia và rượu mạch nha gặp khó khăn do chi tiêu của người tiêu dùng thấp trong bối cảnh rủi ro về quy định và cạnh tranh nhập khẩu gia tăng.

Lợi nhuận của ngành F&B Việt Nam trong quý 1/2025 phản ánh một môi trường đầy thách thức, với các chỉ số tài chính quan trọng cho thấy sự sụt giảm so với quý trước . Điều này chủ yếu do chi phí tăng từ giá nguyên liệu thô, chi phí hậu cần và tỷ giá hối đoái biến động, gây áp lực lên biên lợi nhuận. Mặc dù khối lượng xuất khẩu cao hơn, giá một số sản phẩm nông nghiệp giảm mạnh đã khiến lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp giảm, đặc biệt là trong ngành gạo. Để chống lại những áp lực này, các doanh nghiệp F&B thậm chí còn có kế hoạch tăng giá vào năm 2025 để duy trì biên lợi nhuận; tuy nhiên, điều này có thể tác động thêm đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng trong bối cảnh nhu cầu suy yếu. Các công ty có thể cần triển khai các chiến lược như tăng cường tự động hóa, đàm phán lại hợp đồng nguyên liệu thô và đa dạng hóa trọng tâm thị trường để thích ứng với những điều kiện đầy thách thức này.

Thách thức đối với lợi nhuận của ngành

• Chính sách thuế quan của Hoa Kỳ

Thuế quan mới được áp dụng của Hoa Kỳ đã tạo ra những thách thức đáng kể cho các doanh nghiệp hướng đến xuất khẩu. Mặc dù việc giảm tạm thời xuống 10% trong thời gian đàm phán 90 ngày (10 tháng 4 - 9 tháng 7 năm 2025) mang lại một số sự hỗ trợ, nhưng tác động lâu dài của mức thuế quan cao hơn có thể làm giảm đáng kể lợi nhuận đối với các sản phẩm xuất khẩu chính như hải sản, hạt điều và cà phê.

• Biến động giá nông sản

Giá một số sản phẩm nông nghiệp giảm mạnh, chẳng hạn như gạo, đã tác động tiêu cực đến lợi nhuận của các doanh nghiệp phụ thuộc vào các mặt hàng này. Điều này làm nổi bật tính dễ bị tổn thương của ngành này trước biến động giá toàn cầu và nhu cầu về các chiến lược quản lý rủi ro tốt hơn.

• Nhu cầu trong nước suy yếu

Sức mua của người tiêu dùng thấp hơn, cùng với áp lực lạm phát, đã làm giảm nhu cầu đối với các sản phẩm tùy ý như bia và các mặt hàng sữa cao cấp. Điều này buộc các doanh nghiệp phải áp dụng các chiến lược định giá mạnh mẽ, làm giảm biên lợi nhuận.

Nhìn về phía trước, triển vọng cho ngành F&B của Việt Nam vẫn thận trọng lạc quan. Động lực xuất khẩu dự kiến sẽ tiếp tục, được hỗ trợ bởi nhu cầu tiềm năng từ các thị trường quốc tế. Mở rộng sang các thị trường thay thế, chẳng hạn như EU và Trung Quốc, có thể giúp giảm bớt tác động của thuế quan Hoa Kỳ. Các phân khúc giá trị cao như thực phẩm chế biến và hải sản mang lại tiềm năng tăng trưởng đáng kể tại các thị trường này. Xay xát bột mì, dầu và thủy sản cũng cho thấy tiềm năng tăng trưởng, được thúc đẩy bởi cả nhu cầu xuất khẩu và trong nước.

Thị trường F&B trong nước dự kiến sẽ phục hồi dần dần, đặc biệt là vào những tháng mùa hè, khi nhu cầu về đồ uống và các sản phẩm từ sữa thường tăng, mặc dù sức mua của người tiêu dùng vẫn là mối quan tâm quan trọng. Sự gia tăng của người tiêu dùng Thế hệ Z cũng đang định hình lại thị trường trong nước. Nhóm nhân khẩu học này ưu tiên sự tiện lợi , đổi mới và trải nghiệm ăn uống độc đáo, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp phát triển các sản phẩm và dịch vụ sáng tạo. Ví dụ, sự phổ biến ngày càng tăng của ẩm thực di sản và các món ăn kết hợp phản ánh sự thay đổi theo hướng kết hợp hương vị truyền thống với xu hướng hiện đại. Khi ngành công nghiệp thích ứng với xu hướng tiêu dùng thay đổi và động lực thương mại toàn cầu, việc tập trung vào đổi mới, tính bền vững và hiệu quả hoạt động sẽ là tối quan trọng để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Nhìn chung, ngành F&B đã chứng minh được khả năng phục hồi trước những áp lực bên ngoài, và với những điều chỉnh chiến lược và sự hỗ trợ tăng cường của chính phủ, ngành này đang ở vị thế tốt để vượt qua những phức tạp của bối cảnh kinh tế hiện tại. Sự phát triển liên tục của sở thích của người tiêu dùng, cùng với các biện pháp chủ động nhằm củng cố chuỗi cung ứng và tối ưu hóa quy trình sản xuất, sẽ rất cần thiết để đạt được tăng trưởng bền vững và lợi nhuận trong những năm tới.