Du lịch xanh, cơ hội xen lẫn thách thức

Xây dựng thương hiệu du lịch xanh

Ngay từ năm 2019, Quảng Nam đã phát đi thông điệp rõ ràng về định hướng phát triển du lịch xanh. Đến năm 2021, tỉnh trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước ban hành Bộ tiêu chí du lịch xanh, với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO).

Bộ tiêu chí này áp dụng cho nhiều nhóm đối tượng: cơ sở lưu trú, doanh nghiệp lữ hành, điểm tham quan, nhà hàng, mô hình du lịch cộng đồng... và hướng đến các giá trị cốt lõi như giảm phát thải, tái chế, sử dụng tài nguyên hiệu quả, bảo vệ sinh thái và nâng cao chất lượng dịch vụ gắn với bảo tồn văn hóa.

Để triển khai hiệu quả bộ tiêu chí, UBND tỉnh Quảng Nam đã giao cho Hiệp hội Du lịch Quảng Nam phối hợp với các sở, ngành và địa phương hướng dẫn, kiểm tra và đánh giá kết quả thực hiện tại các cơ sở du lịch. Tính đến nay, toàn tỉnh đã có 33 doanh nghiệp đạt chứng nhận du lịch xanh cấp độ 2/3 hoặc 3/3, với biểu tượng “lá sâm Ngọc Linh” - hình ảnh biểu trưng cho sự phát triển bền vững trong ngành du lịch.

Quảng Nam là địa phương đầu tiên trong cả nước ban hành Bộ tiêu chí du lịch xanh.

Một số mô hình tiêu biểu đã trở thành biểu tượng cho hành trình xanh hóa của địa phương. Nổi bật nhất là làng rau Trà Quế (Hội An), với diện tích 18ha, 202 hộ dân và gần 330 lao động. Làng rau không chỉ duy trì lối canh tác hữu cơ mà còn phát triển các sản phẩm du lịch trải nghiệm như làm nông dân, chế biến món ăn từ rau sạch.

Mô hình “Từ vườn lên mâm” cũng đã giúp nơi đây được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và được UN Tourism xếp vào danh sách Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2024. Ngoài ra, Hội An, với các hoạt động như hạn chế xe cơ giới trong phố cổ, sử dụng năng lượng tái tạo và nói không với túi nilon cũng đang là hình mẫu trong việc phát triển du lịch bền vững ở đô thị.

Vượt qua thách thức để đi xa hơn

Dù đã có những bước đi tiên phong, hành trình xây dựng điểm đến du lịch xanh tại Quảng Nam vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản. Trước hết, bộ tiêu chí du lịch xanh của tỉnh dù được xây dựng công phu và phù hợp với thực tiễn trong nước, song vẫn chưa được công nhận ở cấp quốc gia. Điều này, hạn chế khả năng lan tỏa, nhân rộng mô hình và tiếp cận các nguồn hỗ trợ từ trung ương hoặc quốc tế.

Hành trình xây dựng điểm đến du lịch xanh tại Quảng Nam vẫn còn gặp những khó khăn.

Ngoài ra, thách thức còn đến từ việc đồng bộ hóa nhận thức giữa các cấp quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư. Việc phát triển du lịch xanh không chỉ là thay đổi quy trình sản xuất hay cải tiến công nghệ, mà còn đòi hỏi thay đổi thói quen, hành vi và tư duy phát triển ở cả người dân, doanh nghiệp lẫn du khách. Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, điều kiện địa lý phức tạp cũng là trở ngại trong việc triển khai hiệu quả các mô hình du lịch xanh ở vùng sâu, vùng xa.

Trong bối cảnh chủ trương sáp nhập hành chính đang được triển khai theo chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, yêu cầu đặt ra cho Quảng Nam là cần định vị lại vai trò du lịch xanh trong tổng thể quy hoạch phát triển vùng.

Giải pháp được nhiều chuyên gia đề xuất là thúc đẩy mô hình đối tác công tư (PPP) trong phát triển du lịch xanh. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo chính sách, ưu đãi về thuế, hỗ trợ đầu tư hạ tầng, trong khi doanh nghiệp chủ động đổi mới công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng xanh và hợp tác với người dân địa phương để cung cấp thực phẩm hữu cơ, phát triển dịch vụ không rác thải. Mô hình này sẽ tạo nên hệ sinh thái bền vững, hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ môi trường.

Cần sự phối hợp giữa các bên liên quan để phát triển du lịch xanh một cách bền vững.

Theo ông Lê Quốc Việt, Chủ nhiệm Câu lạc bộ “Điểm đến Quảng Nam - gìn giữ giá trị bản địa”, để du lịch xanh lan tỏa mạnh mẽ hơn, cần đẩy mạnh công tác tập huấn cho người dân và doanh nghiệp, phát huy vai trò dẫn dắt của những đơn vị đi trước trong thực hành du lịch bền vững. Ông Việt đề xuất sáng kiến “Cuốn hộ chiếu xanh” - Green Passport kết nối các điểm đến du lịch xanh, mang lại trải nghiệm thuận tiện và ý nghĩa cho du khách, đồng thời khuyến khích cộng đồng du lịch phát triển theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường.

Để tương lai của du lịch xanh không chỉ là khẩu hiệu mà trở thành hiện thực, Bộ tiêu chí du lịch xanh của Quảng Nam cần được chuẩn hóa và công nhận ở cấp quốc gia, tiến tới đăng ký với các tổ chức quốc tế như Hội đồng Du lịch bền vững toàn cầu (GSTC). Khi đó, không chỉ Quảng Nam, mà nhiều địa phương khác trong cả nước có thể học hỏi, áp dụng và mở rộng mô hình, góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến du lịch xanh tầm cỡ khu vực và thế giới.

Tương lai ấy sẽ chỉ thành hiện thực khi chính quyền, doanh nghiệp, cộng đồng và du khách cùng nhìn về một hướng. Mỗi hành động nhỏ - từ sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, giữ gìn cảnh quan đến tham gia vào các hoạt động du lịch có trách nhiệm, đều góp phần làm xanh thêm bản đồ du lịch Việt Nam.