Startup nghìn tỷ USD: Giấc mơ đang được AI biến thành hiện thực

AI đang thổi bùng làn sóng đầu tư mới

Cách đây chỉ hai năm, việc Nvidia gia nhập câu lạc bộ nghìn tỷ USD còn gây tranh cãi vì mức định giá bị cho là "phi lý". Thế nhưng, hiện tại, Nvidia đã lập kỷ lục trở thành công ty đầu tiên chạm ngưỡng vốn hóa 4.000 tỷ USD, mang lại khoản lợi nhuận gấp bốn lần cho những nhà đầu tư dám “bắt đáy” sớm.

Thành công của Nvidia cùng với các cái tên nổi bật như CoreWeave hay OpenAI đang khiến các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) tại Thung lũng Silicon lao vào cuộc săn lùng “siêu kỳ lân” tiếp theo. Theo PitchBook, gần 2/3 tổng vốn VC rót vào Mỹ trong nửa đầu năm 2025 đã chảy vào lĩnh vực AI, minh chứng cho sức nóng chưa từng có của cuộc đua này.

"Giới đầu tư không còn hỏi liệu điều đó có xảy ra, mà là bao giờ sẽ xảy ra", Theo ông Nguyễn Xuân Phong, Giám đốc trí tuệ nhân tạo FPT Software cho biết và thêm rằng: "Lịch sử đang được viết lại với tốc độ chưa từng thấy".

Sự thay đổi lớn trong chiến lược đầu tư VC chính là việc họ không còn vội vã đưa startup ra IPO để thu hồi vốn. Thay vào đó, các quỹ đang có xu hướng giữ lại cổ phần lâu hơn, đồng hành cùng startup trên hành trình mở rộng quy mô, nhất là trong lĩnh vực AI là nơi giá trị tăng trưởng theo cấp số nhân.

Tổng tài sản được quản lý bởi các quỹ VC tại Mỹ năm 2024 đã đạt gần 1.300 tỷ USD, gấp ba lần năm 2015. Phần lớn số tiền này giờ đây được rót vào các công ty AI đã trưởng thành. Trong nửa đầu năm 2025, tới 78% giá trị giao dịch VC là ở các vòng gọi vốn muộn mức cao kỷ lục.

Tuy nhiên, việc kéo dài thời gian nắm giữ cũng đặt ra bài toán thanh khoản. Các giao dịch thứ cấp đang trở thành giải pháp tạm thời, cho phép nhà sáng lập và nhân viên hiện thực hóa giá trị cổ phần mà không cần IPO. Dù đạt tới 60 tỷ USD trong quý I/2025, con số này vẫn quá nhỏ bé so với quy mô thị trường chứng khoán.

“Việc giữ lâu startup là chiến lược hợp lý nếu VC có tầm nhìn dài hạn và chấp nhận rủi ro cao”, ông Nguyễn Anh Tuấn, đối tác tại một quỹ đầu tư mạo hiểm khu vực châu Á phân tích. “Nhưng điều này đòi hỏi hệ sinh thái tài chính xung quanh cũng phải trưởng thành để hỗ trợ thanh khoản hiệu quả”.

Không chỉ các ông lớn truyền thống như Sequoia Capital hay Andreessen Horowitz mạnh tay mở rộng quy mô lên hàng chục tỷ USD, mà cả các tên tuổi mới như Thrive Capital và Greenoaks cũng đang thử nghiệm các chiến lược riêng biệt.

Thrive Capital do Josh Kushner sáng lập, theo đuổi chiến lược tinh gọn, đầu tư có chọn lọc với niềm tin rằng trong số ít công ty được rót vốn, sẽ có một cái tên cán mốc nghìn tỷ USD. Không dừng lại ở đó, Thrive đang thử nghiệm mô hình như các quỹ private equity: mua lại công ty công nghệ truyền thống và tái cấu trúc bằng AI.

AI tạo sinh là có thể tạo ra nội dung và ý tưởng mới, như hình ảnh và video, đồng thời sử dụng lại kiến thức mà AI tạo sinh đã biết để giải quyết các vấn đề mới

Cùng lúc, các quỹ tài sản quốc gia từ Trung Đông đang dần thay thế vai trò của quỹ hưu trí và giáo dục, trở thành dòng vốn chiến lược mới cho thị trường VC.

Đáng chú ý nhất là tuyên bố của CEO SoftBank - Masayoshi Son rằng sẽ rót tới 32 tỷ USD vào OpenAI trước cuối năm 2025, vượt xa mọi đợt IPO từng ghi nhận trong lịch sử.

Tuy nhiên, phía sau cơn sốt định giá là những lo ngại lớn. Việc các startup AI, chưa tạo ra lợi nhuận, được định giá hàng trăm tỷ USD khiến nhiều chuyên gia lo ngại về một “bong bóng AI” đang hình thành.

Ông Michael Levy, công ty phân tích Coatue cảnh báo: “Nếu dòng vốn chững lại, thị trường có thể đối mặt với một cơn hạn hán nghiêm trọng. Các định giá khổng lồ hiện nay sẽ trở thành gánh nặng nếu không kèm theo tăng trưởng thực chất”.

Báo cáo mới nhất từ Coatue cho thấy có tới 1.300 tỷ USD đang nằm trong các startup tư nhân được định giá từ 50 tỷ USD trở lên, gấp đôi so với hai năm trước. Điều này khiến giới đầu tư không thể lơ là trước nguy cơ sụp đổ dây chuyền, tương tự như thời kỳ hậu Covid-19, khi hàng loạt kỳ lân rơi vào khủng hoảng dòng tiền.

AI đang mở ra một chương mới trong lịch sử đầu tư công nghệ, với tiềm năng tạo ra những startup có thể đạt mức định giá chưa từng có. Tuy nhiên, cơ hội lớn cũng đi kèm rủi ro lớn. Giới đầu tư cần giữ được sự tỉnh táo giữa cơn bão AI.

Với ước mơ về những “startup nghìn tỷ USD” đang dần trở nên khả thi, Thung lũng Silicon và cả thế giới lại một lần nữa bước vào cuộc đua không khoan nhượng, nơi AI là ngọn lửa đang thổi bùng giấc mơ của thế kỷ 21.