Doanh nghiệp nhỏ và vừa - động lực bền vững cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam

GS.TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội

GS.TS. Mạc Quốc Anh cho biết Nghị quyết 68 đã xác lập mục tiêu đầy thách thức nhưng giàu ý nghĩa: Đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp, tương ứng cứ 1.000 người dân có 2 doanh nghiệp. Đây là dấu mốc thể hiện chuyển biến quan trọng trong tư duy phát triển kinh tế, giảm phụ thuộc vào khối FDI và khuyến khích khu vực tư nhân phát triển bền vững, cạnh tranh cao, không chỉ đáp ứng thị trường trong nước mà còn hội nhập quốc tế một cách thực chất.

Trong bối cảnh các chuỗi cung ứng toàn cầu từng bị đứt gãy, Nghị quyết 68 đưa ra những giải pháp rất cụ thể: cắt giảm trên 30% thủ tục hành chính để tạo không gian phát triển mới, đồng thời yêu cầu hệ thống ngân hàng dành các gói vốn ưu đãi, giảm điều kiện cho vay nhằm tăng khả năng tiếp cận tài chính cho doanh nghiệp. Nghị quyết cũng đặt yêu cầu trọng tâm là đổi mới công nghệ và chuyển đổi kép, bao gồm chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, kết hợp thương mại truyền thống với thương mại điện tử. Đây là nền tảng giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường và kỹ thuật của những thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh toàn diện.

Ông nhấn mạnh, các mục tiêu và giải pháp này không chỉ tạo động lực phát triển kinh tế tư nhân mà còn là điều kiện cần để xây dựng lực lượng doanh nghiệp vững mạnh, đóng vai trò tiên phong trong kỷ nguyên mới.

Theo GS.TS. Mạc Quốc Anh, sau Đổi mới (1986), khu vực kinh tế tư nhân phát triển nhanh chóng, từ chỗ chỉ có vài nghìn doanh nghiệp năm 1991 đến nay đã đạt hơn 940.000 doanh nghiệp, trong đó 97% là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Riêng Hà Nội mỗi năm có hơn 25.000 doanh nghiệp mới, nâng tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn lên khoảng 410.000, phần lớn thuộc khối SME.

Khu vực này hiện chiếm khoảng 42% GDP, đóng góp hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và thu hút trên 85% lực lượng lao động. Theo ông, đây chính là bằng chứng thuyết phục cho vai trò “xương sống” của khu vực tư nhân trong nền kinh tế quốc dân.

Không chỉ tăng trưởng về lượng, các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn khẳng định chất lượng phát triển. Họ đã hình thành đội ngũ doanh nhân dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới và dám chịu trách nhiệm, chủ động hợp tác với viện nghiên cứu và các nhà khoa học để đưa khoa học - công nghệ vào sản xuất, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi xanh nhằm tiết kiệm chi phí năng lượng, giảm tiêu hao và hạ giá thành. Bên cạnh đó, khu vực này đã xây dựng và kết nối chuỗi giá trị cung ứng với các tổ chức phi Chính phủ và cơ quan quản lý nhà nước, hình thành mạng lưới liên kết rộng khắp, tạo động lực cho phát triển kinh tế địa phương và quốc gia.

GS.TS. Mạc Quốc Anh cũng điểm lại quá trình đổi mới thể chế và cải cách thủ tục hành chính trong 10 năm qua, nhấn mạnh sự tham gia tích cực của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân vào việc góp ý, phản biện chính sách. Các văn bản quan trọng như Nghị quyết 35/NQ-CP (2016), Nghị quyết 10-NQ/TW (2017) và đặc biệt Nghị quyết 68-NQ/TW (2025) đã từng bước hoàn thiện môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và hiệu quả, củng cố niềm tin và tạo động lực dài hạn cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển.

Đánh giá tác động của Nghị quyết 68 trong thời gian ngắn, GS.TS. Mạc Quốc Anh cho biết chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, số doanh nghiệp thành lập mới và quay lại thị trường đã tăng trên 20%, trong khi dòng vốn đăng ký tăng hơn 30%. Trong bối cảnh nhiều nền kinh tế khu vực và thế giới tăng trưởng âm, Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng dương với mục tiêu hai con số, nhờ vào đóng góp nổi bật của khu vực kinh tế tư nhân. Ông ghi nhận tỷ trọng FDI quay lại Việt Nam tăng gần 20% và thị trường chứng khoán được đánh giá tích cực trong khu vực và trên thế giới, cho thấy môi trường đầu tư ngày càng hấp dẫn.

Để tận dụng tốt các cơ hội này, GS.TS. Mạc Quốc Anh cho rằng các doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực quản trị, tinh gọn bộ máy, tuân thủ pháp lý và các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Ông đặc biệt nhấn mạnh việc áp dụng các tiêu chuẩn Môi trường - Xã hội - Quản trị (ESG) để vừa phục vụ thị trường nội địa vừa đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Cùng với đó là áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, hình thành các sản phẩm, dịch vụ cạnh tranh, sẵn sàng chinh phục các thị trường đã có nhiều hiệp định thương mại song phương và đa phương.

Ngoài ra, doanh nghiệp phải nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực để đáp ứng yêu cầu đổi mới; đồng thời xây dựng chuỗi giá trị cung ứng trong nước và khu vực, duy trì uy tín và niềm tin với khách hàng và đối tác. Đây là điều kiện cần và đủ để doanh nghiệp nhỏ và vừa vươn lên mạnh mẽ, đóng góp bền vững cho nền kinh tế trong kỷ nguyên mới mà Nghị quyết 68 mở ra.