Đổi mới phương thức kết nối tiêu thụ nông sản Việt Nam

Tìm hướng đi mới để nông sản không còn gặp cảnh “được mùa mất giá”

Phát triển thị trường, tăng cường kết nối

Tại xã Tân Mỹ, dưa leo là một trong những cây trồng chủ lực, UBND xã đã phối hợp với Công ty TNHH Dưa leo quê vùng miền để bao tiêu sản phẩm dưa chuột cho người dân. Vụ mùa năm 2025, với sự tham gia của 54 hộ dân trồng dưa chuột trên diện tích hơn 8 ha, tổng giá trị thu về đạt 2,5 tỷ đồng. Người dân được mùa, được giá nên rất phấn khởi. Không chỉ dừng lại ở cây dưa chuột, UBND xã Tân Mỹ còn tiếp tục mở rộng mô hình liên kết sang các loại cây trồng khác. Xã đã kết nối với Công ty TNHH Thương mại và Sản xuất Khánh Xuân để bao tiêu sản lượng ngô cho bà con nông dân. Nhờ có sự cam kết thu mua toàn bộ sản phẩm sau thu hoạch, người dân không còn lo đầu ra, từ đó mạnh dạn đầu tư sản xuất, áp dụng kỹ thuật mới nhằm nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng.

Tới đây, Tuần lễ Nông sản Việt 2025 sẽ diễn ra trong hai ngày với chuỗi hoạt động livestream bán nông sản trên nền tảng Tiktok shop với sự góp mặt của nghệ sĩ, ca sĩ nổi tiếng cùng nhiều nhà sáng tạo nội dung và người ảnh hưởng trên mạng xã hội. Theo ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Tuần lễ Nông sản Việt 2025 không chỉ là hoạt động trưng bày và tôn vinh nông sản Việt, mà còn là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, góp phần thúc đẩy tiêu thụ nội địa, mở rộng thương mại điện tử và quảng bá thương hiệu nông sản Việt trên thị trường. Các hoạt động quảng bá sản phẩm mang đến cách tiếp cận mới cho thấy sự linh hoạt, đổi mới trong phương thức quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp, góp phần nâng cao vị thế, khẳng định thương hiệu và giá trị của nông sản Việt trong kỷ nguyên số.

Không chỉ trông chờ vào các giải pháp kết nối tiêu thụ nông sản từ chính quyền địa phương, các doanh nghiệp cũng tự tìm giải pháp tăng giá trị nông sản của riêng mình từ việc nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu bài bản, chuyên nghiệp. Năm 2025, Hợp tác xã Tây Bắc (HTX), tỉnh Sơn La có 2 sản phẩm mới được cấp giấy chứng nhận đạt sản phẩm OCOP 4 sao là tỏi đen Diệp Bách và chè shan tuyết Ôn Ốc. Bà Nguyễn Thị Yến Linh, Giám đốc HTX Tây Bắc chia sẻ, doanh nghiệp đặc biệt chú trọng chất lượng và an toàn thực phẩm, trong đó, sản phẩm tỏi đen Diệp Bách được nhiều khách hàng ưa chuộng HTX hiện có 16 máy làm tỏi đen, mỗi tháng sản xuất khoảng 8 tấn, giá bán ổn định 400 nghìn đồng/kg. Sản phẩm không chỉ tiêu thụ trong tỉnh mà còn vươn tới TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Hải Phòng, Thanh Hóa… Mỗi năm, doanh thu đạt từ 2,5 đến 3 tỷ đồng. Đây là động lực lớn để HTX mở rộng quy mô và khẳng định vị thế trên thị trường.

Tuy nhiên, hằng năm sản lượng của nông sản của Việt Nam lên đến gần 100 triệu tấn. Đây là sản lượng lương thực, thực phẩm khổng lồ giúp Việt Nam luôn đảm bảo an ninh lương thực cả nước trong mọi tình huống. Song đây cũng là áp lực không nhỏ khi các loại nông sản bước vào cao điểm thu hoạch trong khi đó, nhiều tồn tại, điểm nghẽn trong sản xuất, lưu thông, phân phối và cả thị trường xuất khẩu chưa bền vững khiến cho nông sản vào vụ vẫn gặp cảnh “được mùa mất giá”.

Kết chặt chuỗi liên kết tiêu thụ nông sản

“Nguồn hàng dồi dào, trong khi sức mua yếu, khiến nhiều loại trái cây mất giá, kéo theo sản phẩm của người dân trên địa bàn thành phố cũng giảm theo. Trong khi đó, rau, quả là các sản phẩm có thời gian thương phẩm rất ngắn, nếu không được xử lý kịp thời, không có công nghệ bảo quản và kho lưu trữ thích hợp, không có nơi tiêu thụ sẽ bị hỏng, gây thiệt hại về kinh tế cho người dân”, ông Đoàn Đức Dân, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) chia sẻ.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia phân tích, phần lớn nông dân vẫn trồng cấy, sản xuất theo mô hình nhỏ lẻ, phân tán trong khu dân cư, Quy mô sản xuất nhỏ cũng khiến việc kết nối với doanh nghiệp tiêu thụ lỏng lẻo, thiếu tính bền vững; việc liên kết giữa các khâu từ sản xuất - chế biến - tiêu thụ sản phẩm còn yếu. Nhiều nông dân vẫn tiêu thụ sản phẩm qua thương lái với giá cả bấp bênh, không ổn định. Cùng với đó là việc thiếu chuỗi liên kết làm giảm khả năng kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Người nông dân cũng loay hoay trong việc đầu tư nâng cấp thiết bị, áp dụng công nghệ mới trong canh tác, hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững...

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm an toàn Tâm Thành cho rằng, doanh nghiệp sẵn sàng đồng hành với hợp tác xã, hộ nông dân, nhưng sản xuất phải liên kết với nhau để xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, quy mô lớn, bảo đảm tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Các địa phương cần tuyên truyền để nông dân giảm bớt tính mùa vụ trong sản xuất nông nghiệp, như canh tác rải vụ, trái vụ, nhằm giảm bớt áp lực cho tiêu thụ và nâng cao lợi nhuận. Đồng thời, địa phương cần hỗ trợ cho các hợp tác xã đầu tư công nghệ sau thu hoạch, thiết bị, phương tiện thu hoạch, bảo quản, vận chuyển phù hợp với các sản phẩm rau quả để giảm bớt tỷ lệ hư hỏng; đầu tư kho chứa, sử dụng công nghệ cao để lưu trữ rau quả lâu hơn...

Nhìn nhận ở góc độ vĩ mô, chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành cho rằng, khi đứng một mình, sản phẩm rất dễ bị lạc long nhưng khi tham gia vào chuỗi liên kết có thêm sức bật và uy tín. Do đó, để đẩy mạnh tiêu thụ cho nông sản các địa phương điều đầu tiên là phải liên kết giữa các hộ sản xuất để tạo quy mô lớn; liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp để tạo sức mạnh cạnh tranh. Cùng đó, chính sách hỗ trợ phải đi đúng vào nhu cầu thực tế như hạ tầng logistics giảm chi phí vận chuyển, hỗ trợ tem nhãn để dễ dàng truy xuất nguồn gốc. Đây chính là “cầu nối” để sản phẩm miền núi không chỉ đủ tiêu chuẩn mà còn có lợi thế khi cạnh tranh.