Bức tranh thị trường tài chính toàn cầu dưới thời Trump 2.0

Sau khi ông Trump đánh bại đối thủ đảng Dân chủ Kamala Harris vào ngày 5/11/2024, đồng USD tăng vọt cùng với cổ phiếu và bitcoin trước kỳ vọng về những cam kết tranh cử của ông Trump. Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ cũng tăng do các nhà đầu tư định giá khả năng gây áp lực lớn hơn lên tài chính của Mỹ.

Tuy nhiên mọi thứ đã thay đổi kể từ khi ông Trump quay trở lại Nhà Trắng vào ngày 20/1/2025, bởi chỉ một thời gian ngắn sau đó, ngày 10/2/2025, ông đã ký sắc lệnh áp thuế 25% lên mặt hàng hàng thép và nhôm nhập khẩu vào nước nnà, áp dụng từ ngày 4/3.

Đặc biệt sau khi ông Trump công bố các mức thuế quan đối ứng đối với hầu hết các đối tác thương mại vào ngày 2/4, thị trường tài chính bắt đầu đối mặt liên tiếp với nhiều cú sốc do chính sách thương mại thất thường của ông, cũng như việc ông liên tục chỉ trích Fed và Chủ tịch Fed Jerome Powell, thậm chí còn đe dọa sa thải Chủ tịch Fed vì chậm giảm lãi suất...

Thế nhưng kể từ đó, chính quyền Mỹ đã đạt được các thỏa thuận thương mại với nhiều đối tác, khiến rủi ro thương chiến dịu bơt. Bên cạnh đó các nhà đầu tư dường như cũng đã quen với việc ông Trump thường gia tăng các mối đe dọa nhưng sau đó lại rút lui đã trở thành một đặc điểm.

Dưới đây là một bức tranh tổng quan về diễn biến các thị trường hiện nay, so với thời điểm ông Trump mới đắc cử.

Bitcoin, vàng tăng mạnh – USD lao dốc

Biến động của đồng USD là minh chứng rõ ràng nhất cho phản ứng của phần còn lại của thế giới trước cách tiếp cận thất thường của ông Trump.

Theo đó đồng USD đã tăng vọt sau khi ông Trump giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng, khi các nhà đầu tư tin rằng việc chi tiêu mạnh tay do Trump thúc đẩy sẽ thúc đẩy nền kinh tế.

Thế những các biện pháp thuế quan của ông Trump đối với các đối tác thương mại đã làm dấy lên nỗi lo, nó có thể đẩy kinh tế toàn cầu và kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái; đồng thời đẩy lạm phát tại Mỹ tăng cao, khiến Fed phải chậm lại lộ trình cắt giảm lãi suất. Nỗi lo này đã thúc đẩy các nhà đầu tư bán tháo đồng USD để tìm đến các đồng tiền an an toàn khác như yên Nhật và franc Thụy Sĩ.

Chưa hết việc ông Trump liên tục chỉ trích Fed, thậm chí đe dọa sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell càng khiến các nhà đầu tư tháo chạy khỏi các tài sản Mỹ, trong đó có đồng USD do lo ngại về tính độc lập của Fed.

Hệ quả là đồng USD liên tục rớt giá mạnh trong những tháng đầu năm. Tuy nhiên việc Mỹ đạt được nhiều thỏa thuận thương mại với các đối tác lớn, đặc biệt là Trung Quốc đã giúp đồng USD ổn định trong tháng 9 và phục hồi trở lại trong tháng 10. Mặc dù vậy, tính chung đồng bạc xanh đã mất gần 8% giá trị so với đầu năm. Còn so với thời điểm ông Trump đắc cử, đồng bạc xanh cũng để mất 4% giá trị.

Diễn biến USD Index từ đầu năm đến nay

Trong khi đó, giá Bitcoin tăng cao kỷ lục, đạt 125.835,92 USD vào tháng 10. Căng thẳng địa chính trị và thuế quan cũng đã đẩy giá vàng tăng khoảng 54% kể từ đầu năm và đang hướng đến năm tăng giá mạnh nhất kể từ năm 1979.

Giá vàng tăng mạnh trong năm nay

Tuy nhiên theo các nhà phân tích, nhu cầu về đồng USD khó có thể giảm xuống trong thời gian tới, bởi khi thị trường tài chính biến động hoặc địa chính trị nóng lên, đồng USD thường là lựa chọn đầu tiên của các nhà đầu tư, hay còn gọi là "chiếc áo bẩn sạch nhất" như Piotr Matys - Chuyên gia phân tích ngoại hối cấp cao tại In Touch Capital Markets nhận định.

Cổ phiếu bứt phá, rủi ro tăng cao

Thị trường cổ phiếu toàn cầu đã đạt mức cao kỷ lục trong năm nay, phần lớn nhờ sự phấn khích về trí tuệ nhân tạo (AI) và triển vọng lãi suất toàn cầu giảm.

Mặc dù thuế quan "Ngày Giải phóng" vào ngày 2/4 của ông Trump là một phép thử lớn đầu tiên và nó đã tác động mạnh đến thị trường cổ phiếu khiến chỉ số MSCI World Index đã giảm 10%, nhưng kể từ đó đã phục hồi lên mức cao kỷ lục, tăng hơn 20% kể từ ông Trump đắc cử.

Trong đó chỉ số S&P 500 đã tăng 17% kể từ tháng 11 năm ngoái, nhờ cơn sốt AI. Còn tại châu Âu, cổ phiếu quốc phòng là tâm điểm của đợt tăng giá, khi ông Trump buộc các chính quyền khu vực phải chi tiêu nhiều hơn cho an ninh của chính họ, trong bối cảnh cuộc xung đột Nga – Ukraine nóng hơn.

Sau nhịp điều chỉnh sâu sau khi ông Trump tuyên bố thuế quan "Ngày Giải phóng" hôm 2/4, S&P 500 tiếp tục bứt phá mạnh mẽ

Các đợt tăng giá được thúc đẩy bởi công nghệ và đồng USD yếu hơn cũng đã thúc đẩy thị trường cổ phiếu ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Tuy nhiên NHTW Anh và IMF mới đây đã cùng lên tiếng cảnh báo về rủi ro cổ phiếu bị đình giá quá cao liên quan tới bóng bóng AI.

Cụ thể NHTW Anh hôm 2/10 cho biết, định giá thị trường chứng khoán đã tăng kể từ quý 2, lên gần mức cao nhất mọi thời đại, một phần nhờ vào lợi nhuận quý 2 mạnh mẽ của các công ty công nghệ Mỹ. Sự tăng giá của các công ty công nghệ lớn nhất trong năm nay đã làm tăng mức độ tập trung trong các chỉ số chứng khoán Mỹ lên mức kỷ lục. Thị phần của 5 công ty hàng đầu trong S&P 500, đạt gần 30%, cao hơn bất kỳ thời điểm nào trong 50 năm qua.

“Điều này, kết hợp với sự gia tăng mức độ tập trung trong các chỉ số thị trường, khiến thị trường chứng khoán đặc biệt dễ bị tổn thương nếu kỳ vọng về tác động của AI trở nên kém lạc quan hơn”, cơ quan này cảnh báo.

Lợi suất trái phiếu tăng vọt

Kể từ khi ông Trump đắc cử, lợi suất trái phiếu đã tăng vọt trên khắp các nền kinh tế lớn, phản ánh mối lo ngại của nhà đầu tư về việc chính phủ vay nợ ngày càng tăng và tính bền vững của tài chính công.

Một trong những lo ngại của các nhà đầu tư đối với trái phiếu kho bạc Mỹ là chi phí tài trợ cho kế hoạch cắt giảm thuế của Trump. Dự luật “To và Đẹp” của ông Trump, được thông qua vào tháng 7, dự kiến ​​sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang khoảng 3,8 nghìn tỷ USD trong 10 năm tới.

Tuy nhiên, với việc Fed bắt đầu nối lại chu kỳ cắt giảm lãi suất vào tháng 9 và lạm phát dường như được kiểm soát, lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 30 năm của Mỹ chỉ tăng 14 điểm cơ bản ở mức 4,66% kể từ tháng 11 năm ngoái.

Trong khi sự gia tăng lợi suất của trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) diễn ra mạnh mẽ hơn, với lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm tăng gần 85 điểm cơ bản lên mức cao kỷ lục; trong khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm của Pháp và Đức lần lượt tăng 62 và 59 điểm cơ bản kể từ ngày 5/11/trái, là ngày mà ông Trump đắc cử.

Lộ trình chính sách của các NHTW lớn

Chính sách thương mại thất thường của ông Trump cũng ảnh hưởng không nhỏ tới lộ trình chính sách của các NHTW trên khắp thế giới, bao gồm cả Fed.

Theo đó sau khi cắt giảm lãi suất 100 điểm cơ bản tại ba cuộc họp liên tiếp kể vào tháng 9, tháng 1 và tháng 12/2024, Fed đã trì hoãn giảm lãi suất trong nhiều tháng sau đó do lo ngại chính sách thuế quan của ông Trump có thể đẩy lạm phát tại Mỹ tăng. Chính sự trĩ hoãn này khiến Fed và Chủ tịch Jerome Powell liên tục bị ông Trump chỉ trích, thậm chí có lần ông Trump còn đe dọa sẽ sa thải Chủ tịch Fed.

Mãi đến cuộc họp tháng 9, Fed mới nối lại chu kỳ nới lỏng của mình với việc cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản và tiếp tục cắt giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản nữa vào ngày 29/10 vừa qua, đưa lãi suất xuống còn 3,75% - 4,00%.

Tuy nhiên, phát biểu tại buổi họp báo hôm 29/10, Chủ tịch Fed Jerome Powell lại phát đi tín hiệu có thể tạm dừng giảm lãi suất tại cuộc họp tháng 12 mà nguyên nhân một phần do việc chính phủ Mỹ đóng cửa khiến Fed thiếu đi nhiều dữ liệu quan trọng, đặc biệt là báo cáo việc làm hàng ttháng; một phần cũng bởi sự chia rẽ quan điểm trọng nội bộ Fed về lộ trình lãi suất trong tương lai.

Trong khi đó, NHTW Nhật (BoJ) cũng trì hoãn tăng lãi suất kể từ đầu năm đến nay do lo ngại chính sách thuế quan của Mỹ có thể ảnh hưởng tới tốc độ tăng lượng của doanh nghiệp, từ đó làm ảnh hưởng tới việc lạm phát đạt được mục tiêu 2% một cách bền vững.

Không chỉ Fed hay BoJ mà hầu như tất cả các NHTW trên thế giới đều nhấn mạnh rủi ro thuế quan khi xem xét chính sách tiền tệ của mình.