Thủ tướng: Chuyển từ "quản lý bằng pháp luật" sang "kiến tạo thể chế phát triển"

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tư pháp năm 2025 - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Theo các báo cáo, ý kiến tại hội nghị, nhiệm kỳ 2021-2025, Bộ, ngành Tư pháp đã chủ động, tích cực tham mưu giúp Chính phủ, Quốc hội đề xuất những định hướng chính sách lớn, then chốt trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN gắn với xây dựng pháp luật, cải cách tư pháp.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, với tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, Bộ, ngành Tư pháp đã hoàn thành khối lượng công việc rất lớn với nhiều nhiệm vụ khó, chưa từng có tiền lệ trong nhiệm kỳ để triển khai các chủ trương, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế của đất nước.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại Hội nghị - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Các đại biểu tham dự Hội nghị - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Trong nhiệm kỳ 2021-2025, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua khối lượng nhiệm vụ lập pháp lớn nhất từ trước đến nay với gần 180 dự án luật, dự thảo nghị quyết. Chỉ riêng tại Kỳ họp thứ 10 năm 2025, Chính phủ đã trình và được Quốc hội thông qua 47 luật, 08 Nghị quyết.

Phát biểu chỉ đạo, Thủ tướng đánh giá, trong thành tựu chung của đất nước, ngành Tư pháp đã có nhiều đóng góp thiết thực, toàn diện và thể hiện rõ vai trò là cơ quan "gác cổng pháp lý" của Chính phủ, đi đầu trong "cuộc cách mạng" xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng và những thành tích quan trọng mà Bộ Tư pháp, ngành Tư pháp và tổ chức pháp chế các bộ, ngành, chính quyền địa phương đã đạt được, góp phần quan trọng vào thành tựu chung của cả nước.

Bên cạnh những kết quả đạt được là cơ bản, Thủ tướng cơ bản đồng tình, thống nhất với những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân đã được chỉ ra, đồng thời nhấn mạnh một số nội dung: Việc chuẩn bị một số hồ sơ dự án, dự thảo văn bản pháp luật trình cấp có thẩm quyền cần kịp thời, chất lượng hơn; chưa khắc phục triệt để việc chậm ban hành, nợ đọng văn bản quy định chi tiết; một số chính sách, pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, còn tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo trong một số văn bản pháp luật.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Tập trung nghiên cứu, hoàn thiện các Đề án quan trọng

Thủ tướng nêu rõ, năm 2026 là năm có ý nghĩa rất quan trọng, là năm tiến hành Đại hội XIV của Đảng; là năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng và đại hội Đảng các cấp. Thủ tướng yêu cầu Bộ, ngành Tư pháp tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang 80 năm trong thực hiện nhiệm vụ, với "3 định hướng lớn" và "6 nhiệm vụ trọng tâm".

"3 định hướng lớn" bao gồm:

Một là, phát huy vai trò nòng cốt trong tham mưu chiến lược xây dựng, hoàn thiện thể chế; đồng thời chú trọng nâng cao chất lượng công tác tổ chức thi hành pháp luật; bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, nhất là trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân, dưới sự lãnh đạo của Ðảng; ưu tiên xây dựng đồng bộ thể chế phát triển, trọng tâm là hệ thống pháp luật; đổi mới tư duy làm luật, chuyển từ "quản lý bằng pháp luật" sang "kiến tạo thể chế phát triển"; xóa bỏ tư duy "không biết mà vẫn quản", "không quản được thì cấm"; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của cấp dưới và tăng cường giám sát, kiểm tra.

Hai là, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng sâu rộng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong lĩnh vực tư pháp, nhất là xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật; xây dựng được hệ thống đo lường chất lượng thực thi pháp luật dựa trên mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Ba là, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực tư pháp chất lượng cao, có đạo đức, bản lĩnh chính trị vững vàng, chuyên môn sâu, am hiểu luật pháp quốc tế, thành thạo công nghệ, kiên trì, bản lĩnh, nhất là trước những vấn đề mới, sáng tạo; đồng thời chủ động hội nhập, nâng tầm hợp tác quốc tế về công tác pháp luật và cải cách tư pháp; nâng cao năng lực phòng ngừa, xử lý tranh chấp quốc tế và tranh thủ tối đa mọi nguồn lực.

"6 nhiệm vụ trọng tâm" bao gồm:

Thứ nhất, tiếp tục bám sát, triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã được nêu rõ tại Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật và Nghị quyết 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; đẩy mạnh rà soát, xử lý các vướng mắc về thể chế.

Thứ hai, Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, cơ quan liên quan tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các định hướng, nhiệm vụ lập pháp trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI.

Thứ ba, tập trung nghiên cứu, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật phù hợp với quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật và định hướng hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam; có giải pháp đột phá khắc phục triệt để tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh, nghị quyết; nâng cao chất lượng thẩm định, đánh giá tác động chính sách và theo dõi thi hành pháp luật.

Thứ tư, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành hiệu quả các quy định của pháp luật về thi hành án dân sự, thi hành án hành chính; bảo đảm 100% bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án về vụ án hành chính được theo dõi thi hành; đồng thời phát huy hiệu quả vai trò Cơ quan đại diện pháp lý của Chính phủ trong tham mưu, phòng ngừa, giải quyết các tranh chấp đầu tư quốc tế, bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhà nước, Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp, người dân Việt Nam.

Thứ năm, đẩy nhanh tiến độ và hoàn thành việc xây dựng, kết nối các cơ sở dữ liệu chuyên ngành của Bộ Tư pháp với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu khác.

Thứ sáu, thực hiện nghiêm việc sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả gắn với xây dựng đội ngũ cán bộ ngành Tư pháp có phẩm chất, năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Thủ tướng chụp ảnh lưu niệm cùng các đạo biểu - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Với phương châm "Công tác xây dựng pháp luật vô tư trong sáng - tâm huyết trách nhiệm - bản lĩnh trí tuệ - hiệu quả vì dân", Thủ tướng mong muốn và tin tưởng, ngành Tư pháp sẽ hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân tin tưởng giao phó, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đưa đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới.