Sau cơn bão chi phí, ai trụ vững ở ngành thức ăn chăn nuôi?

Năm 2025 đánh dấu một giai đoạn chuyển mình đáng chú ý của ngành thức ăn chăn nuôi Việt Nam sau hai năm chịu sức ép nặng nề từ chi phí đầu vào leo thang, xung đột địa chính trị và sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo số liệu từ Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), sản lượng thức ăn chăn nuôi năm 2024 đạt khoảng 21,5 triệu tấn, tăng 3,4% so với cùng kỳ, qua đó xác nhận xu hướng phục hồi hình chữ U của thị trường. Dù chưa thể quay lại mức đỉnh 21,9 triệu tấn của năm 2021, kết quả này cho thấy ngành đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và đang dần lấy lại đà ổn định.

Nguồn: Vietnam Report, tháng 12/2025

Trong bức tranh chung ấy, Việt Nam tiếp tục duy trì vị thế là một trong tám thị trường thức ăn chăn nuôi lớn nhất thế giới, đồng thời là quốc gia có ngành chăn nuôi đang chuyển dịch nhanh sang mô hình quy mô lớn, kiểm soát dịch bệnh và ứng dụng công nghệ cao. Nhu cầu thức ăn chăn nuôi tăng trở lại gắn chặt với sự hồi phục của tiêu dùng nội địa, đặc biệt ở phân khúc gia cầm và thực phẩm chế biến, những lĩnh vực có khả năng phục hồi nhanh khi sức mua thị trường được cải thiện.

Cùng với diễn biến cung cầu trong nước, hoạt động thương mại quốc tế của ngành thức ăn chăn nuôi năm 2025 cũng cho thấy mức độ hội nhập ngày càng sâu. Kim ngạch xuất khẩu thức ăn gia súc và nguyên liệu trong 11 tháng năm 2025 đạt hơn 1,2 tỷ USD, tăng mạnh so với cùng kỳ, trong đó Trung Quốc tiếp tục giữ vai trò là thị trường chủ lực với tốc độ tăng trưởng vượt trội. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi ghi nhận xu hướng giảm nhẹ, phản ánh nỗ lực điều chỉnh chiến lược nguồn cung của doanh nghiệp trong bối cảnh chi phí và rủi ro toàn cầu gia tăng.

Tuy vậy, phía sau những tín hiệu phục hồi tích cực vẫn là một thực tế mang tính hệ thống: ngành thức ăn chăn nuôi Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu, với hơn 65% nguyên liệu thô và trên 90% thức ăn bổ sung đến từ thị trường nước ngoài. Cấu trúc này khiến ngành dễ tổn thương trước biến động giá quốc tế, tỷ giá và chi phí logistics, đồng thời tạo áp lực thường trực lên biên lợi nhuận của doanh nghiệp.

Uy tín doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và rủi ro khí hậu, dịch bệnh

Hiện nay, thị trường thức ăn chăn nuôi Việt Nam có hơn 260 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó khối doanh nghiệp FDI liên tục nắm giữ trên 60% sản lượng. Với lợi thế vượt trội về vốn, công nghệ và quản trị, các doanh nghiệp FDI tạo ra sức ép cạnh tranh lớn đối với doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa. Xu hướng nâng cao tiêu chuẩn sản xuất, kiểm soát chất lượng và an toàn sinh học đang khiến thị trường dịch chuyển theo hướng tập trung và chuyên môn hóa cao, buộc doanh nghiệp nội địa phải đầu tư mạnh mẽ hơn nếu không muốn bị đào thải.

Nguồn: Vietnam Report tổng hợp số liệu từ Cục Chăn nuôi và Thú y

Bên cạnh cạnh tranh nội ngành, rủi ro từ biến đổi khí hậu và dịch bệnh tiếp tục là thách thức mang tính hệ thống. Năm 2025 ghi nhận nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan, lũ lụt diện rộng và sự bùng phát trở lại của các loại dịch bệnh nguy hiểm như cúm gia cầm và dịch tả lợn châu Phi. Những yếu tố này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho người chăn nuôi mà còn tạo ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng thức ăn chăn nuôi, làm thay đổi kế hoạch sản xuất và tiêu thụ của doanh nghiệp.

Trong bối cảnh nhiều rủi ro đan xen, uy tín doanh nghiệp ngày càng trở thành tài sản vô hình có giá trị đặc biệt. Những doanh nghiệp được xếp hạng cao không chỉ nhờ quy mô hay thị phần, mà còn nhờ khả năng duy trì ổn định sản xuất, quản trị rủi ro và đồng hành cùng người chăn nuôi trong những giai đoạn biến động nhất của thị trường.

Áp lực vĩ mô và bài toán chi phí định hình chiến lược ngành năm 2025

Bước sang năm 2025, môi trường vĩ mô tiếp tục tạo ra những thách thức khó lường cho ngành thức ăn chăn nuôi. Với tỷ lệ nhập khẩu nguyên liệu cao, mọi biến động của tỷ giá USD/VND đều tác động trực tiếp đến giá vốn sản xuất. Dù giá một số mặt hàng nguyên liệu trên thị trường thế giới có xu hướng hạ nhiệt, nhưng sự gia tăng của tỷ giá, chi phí vận tải và bảo hiểm đã làm triệt tiêu phần lớn lợi ích này, khiến giá thành tại cảng Việt Nam khó giảm tương ứng.

Cùng với đó, nguy cơ lạm phát quay trở lại và bất ổn kinh tế – chính trị toàn cầu tiếp tục tạo áp lực lên chi phí tài chính, logistics và khả năng dự báo của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp cho biết chu kỳ mua nguyên liệu ngày càng ngắn, biên an toàn tồn kho thấp hơn, trong khi áp lực dòng tiền ngày càng lớn, đặc biệt đối với doanh nghiệp nội địa.

Một biến số quan trọng khác trong năm 2025 là tác động của Luật Thuế GTGT mới. Theo quy định có hiệu lực từ 01/7/2025, thức ăn chăn nuôi thành phẩm thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện pháp lý. Tuy nhiên, nhiều nguyên liệu đầu vào vẫn chịu thuế GTGT 5%, tạo ra sự lệch pha giữa thuế đầu vào và đầu ra. Thực tế này làm gia tăng áp lực chi phí và dòng tiền, nhất là đối với các doanh nghiệp thương mại và doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn có dư địa tài chính hạn chế.

Nhìn tổng thể, ngành thức ăn chăn nuôi Việt Nam năm 2025 đang vận hành trong một “mặt bằng chi phí mới”, cao hơn và khó dự báo hơn so với giai đoạn trước. Trong bối cảnh đó, uy tín doanh nghiệp không chỉ được đo bằng tăng trưởng ngắn hạn, mà còn bằng năng lực thích ứng dài hạn trước biến động vĩ mô, khí hậu và chính sách.

Từ sự phân tích trên, cho thấy những doanh nghiệp biết đầu tư bài bản, quản trị rủi ro và giữ vững cam kết chất lượng sẽ tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt, trong khi phần còn lại buộc phải tái cấu trúc nếu muốn tồn tại trong một thị trường ngày càng khắt khe. Trên hành trình đó, uy tín không chỉ là danh hiệu, mà đã trở thành nền tảng sống còn của ngành thức ăn chăn nuôi Việt Nam trong chu kỳ phát triển mới.