Chứng khoán 2026: Tăng "nóng" hay chậm lại để bền vững?

PGS.TS. Võ Đình Trí

2025: Chỉ số tăng mạnh nhưng cơ hội không trải đều

Đánh giá tổng thể thị trường chứng khoán Việt Nam đến thời điểm hiện tại, PGS.TS. Võ Đình Trí cho rằng năm 2025 là một năm rất thành công xét trên phương diện chỉ số. VN-Index tăng khoảng 30-35%, mức tăng cao nếu so sánh với nhiều thị trường trong khu vực và trên thế giới, thậm chí gấp đôi so với thị trường chứng khoán Mỹ nếu đối chiếu với chỉ số S&P 500.

Không chỉ tăng về điểm số, thị trường năm 2025 còn ghi nhận những cải thiện rõ rệt về thanh khoản và quy mô nhà đầu tư. Khối lượng giao dịch bình quân tăng mạnh so với năm trước, với giá trị mỗi phiên đạt khoảng 18.000-20.000 tỷ đồng. Số lượng tài khoản nhà đầu tư mở mới ước tính vượt mốc 11 triệu tài khoản, phản ánh sự mở rộng đáng kể của cơ sở nhà đầu tư và mức độ quan tâm ngày càng lớn của công chúng đối với thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tích cực đó là một thực tế kém cân đối. Thị trường xuất hiện hiện tượng “xanh vỏ đỏ lòng”, khi đà tăng của chỉ số chủ yếu đến từ một số ít cổ phiếu có vốn hóa lớn, trong khi phần lớn cổ phiếu khác lại giảm mạnh hoặc tăng không đáng kể. Điều này khiến lợi ích từ tăng trưởng thị trường không được phân bổ đồng đều, đồng thời tạo ra những khoảng lệch lớn giữa chỉ số chung và hiệu quả đầu tư thực tế của nhiều nhà đầu tư.

Theo PGS.TS. Võ Đình Trí, chính sự mất cân đối này đặt nền tảng cho kỳ vọng về sự luân chuyển giữa các nhóm ngành trong giai đoạn tiếp theo. Khi các cổ phiếu dẫn dắt đã phản ánh phần lớn kỳ vọng, dòng tiền có xu hướng tìm kiếm cơ hội mới ở những nhóm ngành hoặc cổ phiếu từng bị bỏ quên.

Bước sang năm 2026, Việt Nam bước vào giai đoạn mới với những mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng. Quốc hội đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 10%, thể hiện quyết tâm thúc đẩy phát triển kinh tế trong bối cảnh mới. Tuy nhiên, theo PGS.TS. Võ Đình Trí, nhiều tổ chức quốc tế như IMF, World Bank và một số ngân hàng đầu tư lại đưa ra dự báo thận trọng hơn, với mức tăng trưởng khoảng 7%.

Sự chênh lệch giữa mục tiêu trong nước và dự báo quốc tế phản ánh một thực tế: dư địa để duy trì tốc độ tăng trưởng cao liên tục trong thời gian dài là không dễ dàng. Ở góc độ quốc tế, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ giảm lãi suất và triển vọng kinh tế Mỹ được đánh giá ở trạng thái “Goldilocks” - không quá nóng cũng không quá lạnh, được xem là yếu tố thuận lợi đối với các nền kinh tế mới nổi, trong đó có Việt Nam.

Dù vậy, trong nước vẫn tồn tại những yếu tố cần được theo dõi chặt chẽ. Áp lực lạm phát, tiến độ giải ngân đầu tư công, cũng như tăng trưởng tín dụng cao nhưng tiềm ẩn rủi ro là những biến số có thể ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế và thị trường tài chính. Trong bối cảnh đó, kịch bản tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức 7-8% được PGS.TS. Võ Đình Trí đánh giá là phù hợp và bền vững hơn.

Theo ông, để đạt được các mục tiêu dài hạn đến năm 2045 hoặc 2050, những năm đầu của giai đoạn mới cần đóng vai trò tạo nền tảng và dư địa cho các giai đoạn sau. Việc chấp nhận tốc độ tăng trưởng hợp lý trong ngắn hạn có thể là điều kiện cần để duy trì ổn định và bền vững trong dài hạn.

Luân chuyển ngành và tăng trưởng lợi nhuận?

Trên nền tảng tăng trưởng kinh tế nói trên, PGS.TS. Võ Đình Trí dự báo tăng trưởng EPS của thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2026 có thể đạt khoảng 12-15%. Điểm đáng chú ý không chỉ nằm ở con số tăng trưởng lợi nhuận, mà ở cấu trúc tăng trưởng giữa các nhóm ngành.

Theo đó, những ngành hoặc cổ phiếu từng bị tụt lại trong năm 2025 có thể trở thành tâm điểm trong năm 2026. Một số nhóm ngành được dự báo có mức tăng trưởng cao gồm vật liệu xây dựng và hạ tầng, với mức tăng khoảng 30%, bán lẻ khoảng 25%, cùng với ngân hàng và chứng khoán trong vùng 15-20%. Riêng lĩnh vực bất động sản được đánh giá là khó dự báo chung do sự phân hóa mạnh và các vấn đề liên quan đến ghi nhận doanh thu.

Ở góc độ thị trường, sau một năm tăng trưởng rất mạnh, việc giảm tốc được xem là cần thiết để duy trì tính bền vững. Trong quá trình đó, hiện tượng hoán đổi danh mục đóng vai trò then chốt. Nhà đầu tư có xu hướng chốt lời ở những cổ phiếu đã đạt tỷ suất sinh lợi vượt kỳ vọng và chuyển sang các nhóm cổ phiếu hoặc ngành khác còn dư địa tăng trưởng.

Theo kịch bản này, thị trường vẫn có thể duy trì đà tăng của chỉ số, nhưng với tốc độ chậm hơn. Mức tăng trưởng khoảng 10-12% trong năm 2026 được đánh giá là hợp lý, đưa VN-Index dao động quanh vùng 1.800 điểm, thay vì tiếp tục những nhịp tăng nóng như năm trước.

Ở góc độ chiến lược đầu tư, PGS.TS. Võ Đình Trí nhấn mạnh rằng đầu tư cần được nhìn nhận như một quá trình dài hạn, thay vì chuỗi phản ứng trước các biến động ngắn hạn khó dự đoán. Nhà đầu tư chỉ nên sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi và có khả năng chấp nhận rủi ro, tránh việc chạy theo các nhịp sóng mang tính đầu cơ.

Trong bối cảnh năm 2026, các nhóm ngành hưởng lợi từ đầu tư công như ngân hàng, vật liệu xây dựng và hạ tầng được đánh giá có triển vọng. Bên cạnh đó, các ngành bán lẻ, xuất khẩu, logistics và dầu khí cũng được cho là có tiềm năng khi nền kinh tế tiếp tục duy trì đà tăng trưởng.

Theo PGS.TS. Võ Đình Trí, việc chốt lời khi đạt mức lợi nhuận vượt trội ở một số cổ phiếu riêng lẻ, đồng thời duy trì tỷ lệ tiền mặt khoảng 20% để sẵn sàng cho các cơ hội xoay vòng, là yếu tố quan trọng trong quản trị rủi ro và tối ưu hóa hiệu quả đầu tư. Đây không chỉ là kỹ thuật phân bổ tài sản, mà còn phản ánh tư duy kỷ luật và chủ động trước những thay đổi của chu kỳ thị trường.