Quốc học trường xưa nhớ dáng Anh

Nhân cách và con người Đại tướng luôn là tấm gương sáng để các thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh của trường đời đời ghi nhớ, học tập.

Giáo viên trường Quốc học tưởng niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Trong bộ sách Quốc học Huế xưa và nay do NXB Văn hóa thông tin biên soạn, đã dành 11 trang nói về Võ Nguyên Giáp ở Huế. Mùa hè năm 1925, cụ Võ Quang Nghiêm dẫn con trai Võ Nguyên Giáp, tên lúc đó là Võ Giáp, từ trường Tiểu học Đồng Hới vào thi trường Quốc học Huế. Anh đỗ thứ nhì, loại khá. Nhập học, tháng nào cậu cũng đứng đầu lớp, có tên hàng đầu trên bảng danh dự, được cấp học bổng.

Ở Huế, ngoài việc học, Võ Nguyên Giáp còn sớm có sự quan tâm đến các vấn đề chính trị-xã hội, đến đất nước thuở ấy đang trong cảnh nô lệ. 14-15 tuổi, hàng tuần anh đã tìm gặp nhà chí sĩ Phan Bội Châu để nghe cụ nói chuyện. Cụ có mấy chục bộ sách cổ kim, thấy anh Giáp hăng hái, nhiệt tình và ham học, cụ bảo: "Khi nào tôi mất, tủ sách này để lại cho cậu Giáp".

Cùng nói về giai đoạn này, Trung tướng Phạm Hồng Cư trong sách "Đại tướng Võ Nguyên Giáp thời trẻ" viết: Thời kỳ Võ Nguyên Giáp ở Huế là một thời kỳ sôi nổi, làm việc cật lực. Làm nhiều việc cùng một lúc: vừa học thi, vừa đi dạy, vừa viết báo, vừa hoạt động cách mạng. Là chiến sĩ cách mạng, là thầy giáo dạy sử, là nhà báo, là sinh viên...

Năm 1927, Võ Nguyên Giáp viết bài báo đầu tiên, bằng tiếng Pháp: "À bas le tyranneau de Quoc hoc!" (Đả đảo tên tiểu bạo chúa trường Quốc học), gửi đăng ở tờ L'Annam của luật sư Phan Văn Trường tại Sài Gòn. Bài báo tố cáo mạnh mẽ nền giáo dục ngu dân của những kẻ cai trị. Tháng 4/1927 tại trường Quốc học Huế diễn ra một cuộc bãi khóa rầm rộ với quy mô lớn để phản đối việc nhà trường đàn áp học sinh.

Là người được vinh dự hai lần gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thầy Nguyễn Đình Thí, Phó hiệu trưởng trường THPT chuyên Quốc học Huế tâm sự: Đại tướng Võ Nguyên Giáp học tại trường Quốc học Huế từ năm 1925 - 1927. Sau khi tham gia phong trào chống sưu thuế ở Huế, Đại tướng đã thoát ly cách mạng.

Sau ngày đất nước được giải phóng, Đại tướng đã có 2 lần về thăm trường Quốc học Huế vào năm 1976 và 1986. Riêng lần về thăm năm 1976, Đại tướng có ký tặng cho phòng truyền thống nhà trường một cuốn sách mang tựa đề “Những năm tháng không thể nào quên” của Đại tướng và trồng một cây vú sữa lưu niệm tại khuôn viên nhà trường.

Đặc biệt, nhân kỷ niệm 110 năm ngày thành lập trường Quốc học, chúng tôi có trực tiếp xin phép được gặp Đại tướng tại nhà riêng (30 Hoàng Diệu-Hà Nội). Khi đó Đại tướng đã 95 tuổi. Tại phòng khách, Đại tướng đã dí dỏm kể lại những câu chuyện ngày xưa của một anh chàng thư sinh ở lứa tuổi 15, 16 đang theo học tại trường Quốc học. Sau đó mới giác ngộ và tham gia hoạt động cách mạng.

Đại tướng đã dành hơn 30 phút chuyện trò, cặn dặn thầy trò nhà trường phải chăm lo sự nghiệp giáo dục để góp phần xây dựng và phát triển đất nước. Cuộc gặp diễn ra hết sức cảm động và là tư liệu, kiến thức quý giá cho thầy và trò của trường. Thầy giáo Thí cảm động nhớ lại: Ấn tượng sâu sắc nhất của 2 lần được gặp Đại tướng, đó chính là sự giản dị, sâu sắc và rất đời thường luôn toát lên ở trong con người của Đại tướng.

Khi hay tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần đã khiến tất cả giáo viên và học sinh trường THPT chuyên Quốc học Huế xúc động với niềm tiếc thương vô hạn. Con người, nhân cách, sự vĩ đại và tấm lòng đôn hậu, nghĩa tình của Đại tướng mãi là niềm tự hào, khơi dậy và nuôi dưỡng hoài bão đẹp cho các thế hệ học trò trường THPT chuyên Quốc học Huế hôm nay và mai sau.

Tại sân trường Quốc học, nơi có tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh thời niên thiếu diễn ra nhiều hoạt động hướng về người học trò xuất sắc, góp phần làm rạng danh ngôi trường mà điểm nhấn là lễ tưởng niệm cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Mở đầu lễ tưởng niệm, thầy giáo Nguyễn Đình Thí, giới thiệu vắn tắt tiểu sử của Đại tướng nhằm nhắc nhở, động viên học sinh của nhà trường phải luôn cố gắng học thật tốt, để xứng đáng với ngôi trường mà Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng theo học.

Tiếp đó, cán bộ, giáo viên, học sinh toàn trường làm lễ dâng hoa, dâng hương trước di ảnh của Đại tướng. Đồng thời mở cửa phòng truyền thống để giới thiệu những hình ảnh, hiện vật mà Đại tướng lúc còn sống đã về thăm trường cũng như xem lại hình ảnh mà đại diện nhà trường đến thăm nhà Đại tướng khi trường Quốc học Huế kỷ niệm 110 năm ngày thành lập.

Bài và ảnh Hoàng Anh