Các gallery ở Việt Nam: Cần sự chuyên nghiệp

Gallery – phòng trưng bày thường là nơi tổ chức các triển lãm về tranh, ảnh, các chương trình về nghệ thuật đương đại, tọa đàm nghệ thuật…

Một góc triển lãm diễn ra ở Nhà sàn collective tại Hà Nội, tháng 5/2014

Tại Việt Nam, các Gallery trong hơn 20 năm qua đóng góp một vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa nghệ thuật, vì Gallery là nơi thường xuyên tổ chức các sự kiện nên đây là kênh quảng bá, giới thiệu nghệ thuật Việt Nam đến với thế giới. Tuy nhiên, hoạt động của các Gallery vẫn đang gặp nhiều khó khăn và chưa đem lại nhiều hiệu quả như mong muốn.

Tạo đà cho nghệ thuật phát triển

Có thể nhận thấy, các Gallery là điểm trung gian để đưa tác phẩm đương đại đến với công chúng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Gallery thực sự phát triển ở Việt Nam, trong đó chủ yếu ở Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh vào khoảng đầu thập niên 90 của thế kỷ trước.

Các Gallery tư nhân có danh tiếng đều chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn như Hà Nội (phố Hàng Gai, Hàng Bông, Tràng Tiền), TP. Hồ Chí Minh là ở đường Đồng Khởi, Hai Bà Trưng.

Có thể kể đến những cái tên đáng chú ý, như: Apricot, Green Palm, Davines, Hanoi Studio, Maison des Arts, Nhà sàn collective, ArtVietnam Gallery, Bui Gallery (Hà Nội)…; Gallery Quynh; Little Blah Blah; Sàn Art (TP.Hồ Chí Minh)…

Ở Việt Nam, do khan hiếm các bảo tàng mỹ thuật (hiện nổi bật nhất vẫn là Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội) và Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, nên các Gallery tư nhân đóng một vai trò rất lớn trong việc truyền bá thông tin và tạo ra các diễn đàn nghệ thuật đương đại. Vị thế chủ nhân của những Gallery là một trong những điều làm nên thành công.

Bởi bản thân họ luôn quan tâm đặc biệt tới đời sống của nghệ thuật đương đại, từ đó thiết lập mối quan hệ với bạn bè quốc tế. Và một khi các Gallery này có tiếng sẽ trở thành điểm nhìn của giới truyền thông và nhờ vào truyền thông nên việc quảng bá cho sự phát triển sẽ được tăng cấp số nhân.

Quynh Gallery, một trong những cái tên nổi bật trong nền nghệ thuật hơn 10 năm qua, vẫn đang nỗ lực bảo trợ cho nền nghệ thuật đương đại Việt Nam. Trong thời buổi kinh tế thắt hầu bao, việc duy trì một tổ chức phi lợi nhuận phục vụ nghệ thuật là một điều hết sức khó khăn, song Quynh Gallery và nhiều không gian nghệ thuật khác đã và đang nỗ lực, tìm tòi, sáng tạo để tìm ra thị trường kết nối.

Điều đặc biệt, mỗi Gallery lại đi theo một hướng phát triển riêng, phù hợp với sự đa dạng của nghệ thuật đương đại. Nếu Quynh Gallery ủng hộ tranh trừu tượng Việt Nam thì Sàn Art lại hướng đến nghệ thuật thị giác góp phần lấp đầy những khoảng trống trong sáng tạo và nghệ thuật.

Cần được quan tâm và chuyên nghiệp hóa

Thực tế hiện nay cho thấy, nhiều Gallery ở nước ta còn bộc lộ hạn chế và tính chọn lọc chưa cao. Vài trăm Gallery trong nước cùng bán một thứ hàng kém phẩm chất, loanh quanh với một số tác giả thời thượng, tranh còn chưa đặc sắc, nông cạn về ý tưởng. Điều đáng lo ngại là các Gallery bắt đầu phát triển mục đích duy nhất là lợi nhuận, chủ yếu ưu tiên cho các khái niệm và ý tưởng, chủ đề để gây chú ý, để được nói đến trên các phương tiện truyền thông.

Trong nhiều năm trở lại đây, một số Gallery phải đóng cửa, điển hình là ArtVietnam phải ngừng hoạt động vào tháng 8/2011, cho thấy những khó khăn gặp phải trong việc duy trì một không gian nghệ thuật đương đại Việt Nam. Hoặc để tồn tại, nhiều Gallery đã có những chiến lược phát triển không đúng với một Gallery, tức là xé nhỏ không gian để vừa làm nhà hàng vừa bán tranh, thậm chí kiêm luôn bán hàng thủ công mỹ nghệ, đồ cổ, quà lưu niệm…

Bởi vì thế, ai cũng nhận thấy vai trò hoạt động của các Gallery trong đời sống mỹ thuật đang mờ nhạt dần, ít nhận được quan tâm, không phát hiện được họa sĩ nào mới mẻ, không còn sôi nổi triển lãm.

Theo bà Vũ Ngọc Trâm (Chủ không gian nghệ thuật Manzi – từng phụ trách Quản lý văn hóa nghệ thuật tại Hội đồng Anh - Hà Nội): “Sự tồn tại của các không gian nghệ thuật đương đại trong nền kinh tế thị trường hiện nay là vô cùng khó khăn. Nó chỉ có thể thực sự phát triển khi có sự hỗ trợ về kinh phí và sự hỗ trợ từ chính những người quan tâm, yêu văn hóa đương đại. Bên cạnh đó, cũng cần điều kiện về trình độ người thưởng thức cao hơn, như thế tôi tin các Gallery sẽ làm tròn sứ mệnh của mình”.

Hiện nay, số lượng Gallery đang hoạt động ở Việt Nam có đến hàng trăm song những địa chỉ thực sự “chất lượng” và có tác dụng đối với sự phát triển nền mỹ thuật, là điểm đến của công chúng yêu nghệ thuật lại chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Không thể phủ nhận sự nỗ lực đóng góp đưa nghệ thuật đương đại đến gần với công chúng của các Gallery, nhưng với những gì “mắt thấy tai nghe”, thiết nghĩ đã đến lúc cần “chuyên nghiệp hóa” các Gallery, qua đó góp phần cho nền nghệ thuật Việt Nam đa dạng và giàu bản sắc hơn.

Bài và ảnh Ngân Quỳnh