Nhiếp ảnh gia Hitomi Toyama: Một tình yêu mãnh liệt với Việt Nam

Nữ nhiếp ảnh gia Nhật Bản Hitomi Toyama, người thường được biết tên qua các hoạt động tự do trên báo chí quốc tế… và đặc biệt, là những ấn phẩm chuyên đề về Việt Nam như: Việt Nam đẹp quá, Bão Việt Nam, Nàng Dandy, Người tình của Việt Nam... vừa qua đời ở tuổi 56 bởi căn bệnh bạch cầu tủy cấp tính vào ngày 1/6.

Nhà nhiếp ảnh Hitomi Toyama

Tang lễ của Hitomi Toyama diễn ra trong hai ngày 3-4/6 tại tòa nhà Yasuragira, tỉnh Shizuoka (Nhật Bản), đã nhận được vô số những lời chia sẻ tiếc thương của các đồng nghiệp, những người yêu mến trên thế giới và Việt Nam.

Hitomi Toyama sinh tại TP Fuji, Shizukoka, Nhật Bản. Làm quen với máy ảnh khi mới trên 10 tuổi và thời trung học, Hitomi Toyama từng có 2 năm liền nhận giải thưởng của thị trưởng trong các cuộc thi ảnh. Từ 20 tuổi, Hitomi Toyama bắt đầu xuất bản tập ảnh đầu tiên. Năm 1989,

Hitomi bắt đầu những ghi chép về hơn 60 trại giam, trại cải tạo mà chị đã đi qua, xuất bản sách Trại giam Nhật Bản và đoạt giải Kodansha Gendaishinsho, đồng thời, sau đó tiếp tục cộng tác với nhiều NXB và các tờ báo uy tín của Nhật Bản…

Năm 1992, vào một dịp tình cờ đến Việt Nam trong vai trò một nhiếp ảnh gia tự do, Hitomi bỗng nhận thấy, mảnh đất này với chị, như có duyên phận, bởi một sự quyến rũ tuyệt vời. Không lâu sau khi trở về Nhật, năm 1993, Hitomi Toyama đã lên kế hoạch một chuyến đi chi tiết đến Việt Nam bằng chiếc xe Cub từ Nam ra Bắc và ngược lại, để rồi trở thành một người bạn, một nghệ sĩ nhiếp ảnh, viết sách gắn bó thủy chung với đất nước Việt Nam.

Từ năm 1995, chị thực hiện cuộc triển lãm “Giấc mơ Việt Nam” ở Tokyo, rồi tiếp theo là hàng chục cuộc triển lãm ở cả Việt Nam và Nhật Bản như: “Bão Việt Nam” (1997, tại TP. Hồ Chí Minh và Nhật), “Nắng gió Việt Nam” (2003 tại Hà Nội), “Gió và nguồn sáng Việt Nam” (2004 tại TP. Hồ Chí Minh)…

Tháng 8/2005, Tạp chí Asahi Camera đã xuất bản tác phẩm Người tình của Việt Nam của Hitomi Toyama. Năm 2007, cuốn sách ảnh Thăng hoa cảm xúc của Hitomi được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam công nhận là cuốn sách ảnh lớn nhất.

Tháng 4/2008, cuốn sách ảnh Phụ nữ Việt Nam của Hitomi được xuất bản và được sách Guinness thế giới ghi nhận là cuốn sách ảnh lớn nhất thế giới…

Kể lại những kỷ niệm đầu tiên, khiến mình gắn bó với những miền đất và con người Việt Nam, Hitomo cho biết, vào một ngày cuối tháng 11/1993, sau 3 ngày đi lang thang quanh những con đường kề cận khách sạn Rex (TP. Hồ Chí Minh), chị đã quyết định cưỡi chiếc Super Cub mở đầu cho chuyến hành trình xuyên Việt.

Đà Lạt là thành phố đầu tiên trên chuyến hành trình của chị. Do chưa rành tiếng Việt, chị không thể xin nghỉ lại nhà dân bên đường, nên cứ từ mỗi điểm dừng chân, đi 3 giờ đồng hồ không gặp quán trọ là chị liền quay trở lại điểm khởi đầu.

Cứ thế, hết con đường đất đỏ đất bazan, những mảng rừng cao su ngút ngàn miền Đông Nam bộ, lại đến những triền núi mù sương của mùa Đông Trung bộ hay con sông Cửu Long oằn mình mùa nước nổi... Hitomo không ngừng bấm máy ảnh và ghi vào sổ tay tất cả những gì chị cảm nhận được dọc đường.

Chị nói: “Tôi bắt gặp ở đất nước các bạn những cái đã mất đi ở Nhật Bản. Ở Tokyo, có tiền là bạn có tất cả, vì vậy mà người ta không còn ước mơ, người ta chỉ biết làm ra tiền. Chính đất nước các bạn cho tôi ước mơ được ngao du khám phá và được sống bằng niềm đam mê của mình”.

Một lần đang bon bon trên Quốc lộ 1A ở Quy Nhơn, xe chị cán phải tấm tôn cong queo mà ai đó vừa vứt ra trên đường khiến chị lãnh một cú ngã. Chị lấy làm lạ và trách sao lại có người đem tôn ra bỏ ngoài đường, nên quyết vào tìm chủ nhà hỏi cho bằng được.

Và khi biết chủ nhà muốn mượn sức nặng của xe tải để làm phẳng những tấm tôn bị cong, thì chị không những nguôi giận mà còn khen là... sáng kiến. Trả lời phỏng vấn trên một tờ báo, Hitomi đã không giấu lòng: “Tôi thực sự yêu mến Việt Nam, một đất nước tuyệt vời với nhiều cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp. Tôi đặc biệt yêu những nụ cười thân thiện của người dân”.

Những năm qua, tình yêu Việt Nam vẫn luôn thôi thúc trong chị để Hitomi chụp được những khoảnh khắc đẹp và tuyệt vời nhất. Hàng ngàn bức ảnh chị bấm máy thể hiện tất cả tấm lòng và tình cảm của mình gửi đến người dân Việt.

Mỗi khi ngắm lại các bức ảnh, Hitomi lại có dịp nhớ lại các câu chuyện cũng như những nhân vật trong đó. Nét mặt trong sáng, thân thiện, trang phục độc đáo cũng như những phong tục tập quán thú vị của các dân tộc thiểu số khiến Hitomi rung động và ghi được khá nhiều bức hình thú vị.

Bên cạnh những tác phẩm nhiếp ảnh, hầu hết những chuyện trên đường đi Hitomi Toyama đều ghi chép chi tiết cẩn thận, để rồi sau đó, chị đã có 3 đầu sách viết về Việt Nam được xuất bản bằng tiếng Nhật.

“Việt Nam đã thu hút sự tìm tòi, khám phá của các nhà nhiếp ảnh nước ngoài và tôi không phải là ngoại lệ.” Hitomi tâm sự. Trong lần cuối cùng, trước khi về Nhật, bị lâm bệnh và qua đời đột ngột, Hitomi cho biết, chị sẽ còn quay lại để nghiên cứu nhiều hơn về con người, văn hóa Việt Nam. Nhưng tiếc thay, khát vọng ấy của Hitomi Toyama, “Người tình của Việt Nam” đành dở dang...

Bài và ảnh Trần Trung Sáng