Tháo gỡ vấn nạn vi phạm bản quyền tác giả

Sự kiện này đã thu hút nhiều người trong giới, các cơ quan liên quan vì lâu nay tình trạng vi phạm như chủ đề hội thảo đề cập vẫn xảy ra như “cơm bữa”.

Chương trình “Táo quân 2014” không cho xem miễn phí trên mạng, không thực hiện in đĩa nhưng vẫn bị phát tán, in đĩa lậu trái phép

Có thể thấy thời gian qua, tình trạng vi phạm bản quyền tác phẩm điện ảnh, chương trình truyền hình trong môi trường số ở nước ta diễn ra dưới nhiều hình thức, như: sao in đĩa lậu, trích đoạn, làm các tác phẩm tái sinh, cung cấp lên internet để thu phí hoặc thu quảng cáo.

Trong năm 2013, bộ phim “Bụi đời Chợ Lớn” bị cấm chiếu nhưng bản nháp vẫn bị tung lên mạng và in sao đĩa lậu bán tràn lan trên thị trường. Đầu năm nay, chương trình độc quyền của Đài Truyền hình Việt Nam là “Táo quân” vẫn bị chép lậu khi lên sóng.

Xa hơn, đầu năm 2012, phim truyền hình “Những đứa con biệt động Sài Gòn” cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự khi nhà sản xuất phim chưa kịp bán cho nhà đài thì đĩa lậu của phim này đã tràn ngập trên thị trường băng đĩa.

Ở Việt Nam, tình trạng vi phạm bản quyền tác giả trong lĩnh vực truyền hình, điện ảnh trên internet diễn ra một cách công khai và trắng trợn ở mức báo động. Dễ dàng nhận thấy, trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, môi trường số là nguồn nhanh nhất đưa các tác phẩm đến với công chúng, nhưng đồng thời cũng là nguồn gây tổn thất lớn nhất cho những nhà sản xuất phim và chương trình truyền hình.

Việt Nam hiện có khoảng 400 trang web sử dụng video (phim và ca nhạc), với 90% lượng người dùng internet đều sử dụng sản phẩm video. Theo ông Đào Việt Dũng, Trưởng phòng Thương mại điện tử (Công ty Đầu tư phát triển an ninh công nghệ cao) thống kê trên một trang mạng, có 7 chương trình video, gồm 2 chương trình ca nhạc và 5 bộ phim, nếu mỗi người xem trả 1.000 đồng thì trong nửa năm số tiền lên đến 95 tỷ đồng. Ngược lại, khi người ta “xem chùa” thì thất thoát cũng với số tiền khổng lồ tương tự.

Luật sư Phan Vũ Tuấn – Chánh văn phòng hội Sở hữu trí tuệ TP.Hồ Chí Minh cho biết, vi phạm bản quyền truyền hình trên internet ở Việt Nam đã diễn ra từ lâu. Tuy nhiên, xử lý của các cơ quan quản lý Nhà nước chưa mạnh và bản thân người tiêu dùng cũng chưa biết được nhiều quy định của pháp luật.

“Chúng ta lên trên mạng tải phim về coi, song chúng ta không nghĩ rằng việc làm đó ảnh hưởng thế nào đến quyền sở hữu trí tuệ của các tác giả, của những nhà sản xuất vì họ đã bỏ ra hàng tỷ USD để làm ra một bộ phim.

Theo những thông tin từ những nhà sản xuất phim và Hiệp hội phim Hoa Kỳ, họ chưa từng cấp giấy phép nào cho một website của Việt Nam để sử dụng phim trực tuyến. Tuy nhiên, chúng ta lên Google sẽ tìm thấy cùng một lúc hàng trăm website đăng tải những phim vừa mới ra mắt tại thị trường Bắc Mỹ và thị trường châu Âu” - luật sư Tuấn nhấn mạnh.

Làm thế nào để lấy lại sự công bằng giữa nhà sản xuất và người sử dụng khi nhà sản xuất thì tốn tiền sản xuất, trong khi đó công chúng lại sử dụng miễn phí cũng là câu hỏi được đặt ra trong Hội thảo này. Nhiều ý kiến cho rằng, nhiều người sử dụng rất muốn trả tiền cho tác phẩm họ chọn, song chưa có cách tiếp cận người cần chi trả và cách thức chi trả.

Do đó, việc tiếp cận, hướng dẫn cho người sử dụng trả chi phí cho nhà sản xuất thuộc trách nhiệm chỉ dẫn của các tổ chức, tập thể chuyên trách về lĩnh vực điện ảnh, truyền hình.

Bà Phạm Thị Kim Oanh – Phó cục trưởng Cục Bản quyền tác giả khẳng định, Hội thảo đã cho chúng ta thấy cần phải áp dụng các biện pháp công nghệ để điều chỉnh trong môi trường kỹ thuật số, dùng công nghệ để giải quyết các vấn đề công nghệ.

Từ đây, Việt Nam sẽ hợp tác với các tổ chức cá nhân, các bên liên quan để xây dựng chương trình, các giải pháp hữu hiệu. Đặc biệt, hiện nay các trang báo điện tử vẫn còn vi phạm của nhau, cho nên chúng ta sẽ phải sử dụng biện pháp công nghệ để giải quyết triệt để vấn đề này.

Các đại biểu trong Hội thảo này đều khẳng định, tình trạng vi phạm quyền tác giả trong lĩnh vực điện ảnh, truyền hình xuất phát chủ yếu do thói quen sử dụng “hàng chùa” của công chúng. Đồng thời, hành lang pháp lý còn lỏng lẻo và chính nhà sản xuất phim, chương trình truyền hình chưa thực sự hiểu rõ những vấn đề pháp lý để bảo vệ “đứa con tinh thần” của mình.

Do vậy, với nhiều ý kiến thiết thực, bổ ích; Hội thảo là dịp để các bên liên quan tìm ra hướng đi chung, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cả 3 phía: nhà quản lý, chủ sở hữu tác phẩm và công chúng.

Bài và ảnh Hoàng Anh