Ca nương Phạm Thị Huệ: Người phụ nữ “cháy hết mình” với ca trù

Ca nương Phạm Thị Huệ được nhiều người biết đến là người đã và đang nỗ lực hết mình để gìn giữ, bảo tồn và quảng bá nghệ thuật ca trù – Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại cần được bảo vệ khẩn cấp.

Ca nương Phạm Thị Huệ trong một lần biểu diễn ca trù

Sinh năm 1973 tại Quảng Ninh, Phạm Thị Huệ khi 6 tuổi đã vừa đàn vừa hát tại các chương trình văn nghệ “cây nhà lá vườn” ở tỉnh nhà. Khi lên 8 tuổi, Phạm Thị Huệ thi đỗ vào Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia). Năm 1996, sau khi tốt nghiệp đại học chị được giữ lại trường và trở thành giảng viên môn đàn tỳ bà tại khoa nhạc cụ truyền thống.

Năm 2006, Phạm Thị Huệ được công nhận là “đào nương” trong làng nghề ca trù. Cũng vào thời điểm đó, bằng tài năng của mình, ca nương Huệ được chọn làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ ca trù Thăng Long. Cùng với hai bậc nghệ nhân lão thành Nguyễn Thị Chúc, Nguyễn Phú Đệ, ca nương Phạm Thị Huệ đã truyền nghề cho thế hệ trẻ với mong muốn mọi người cùng gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Hiện nay, Câu lạc bộ ca trù Thăng Long (số 87 phố Mã Mây, Hà Nội) do ca nương Phạm Thị Huệ làm Chủ nhiệm vẫn hoạt động một cách đều đặn, biểu diễn phục vụ khán giả trong và ngoài nước vào các tối thứ 3 - 5 -7 hàng tuần. Trong các chương trình biểu diễn của Câu lạc bộ, có không ít du khách nước ngoài đến thưởng thức âm nhạc ca trù của Việt Nam. Điều này cho thấy, ngoài khán giả trong nước thì bạn bè quốc tế cũng có tình cảm đặc biệt với ca trù; đó là động lực thúc đẩy mọi người trong Câu lạc bộ luôn nỗ lực hết mình để đem đến cho khán giả những phần trình diễn tốt nhất.

Không chỉ quảng bá ca trù tại Việt Nam, thời gian qua, ca nương Phạm Thị Huệ còn đem ca trù ra với thế giới. Ca nương Huệ cho biết, chị đã từng qua Đài Loan thực hiện giảng dạy cho một trường đại học một tháng. Các sinh viên ở nước bạn rất hứng thú và đam mê. Kết thúc khóa học, sau khi lĩnh nhận đầy đủ các kiến thức và kỹ năng do ca nương Huệ truyền dạy, các sinh viên đều có những phần trình diễn tốt để vượt qua kỳ thi của nhà trường.

Cách đây không lâu, Phạm Thị Huệ đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch mời đi biểu diễn trong chương trình nghệ thuật tại Pháp nhân kỷ niệm 40 năm quan hệ hai nước Việt Nam và Pháp. Tại sự kiện đặc biệt này, ca nương Huệ đã cố gắng phát huy hết tài năng của mình để đem đến cho công chúng tại Pháp biết đến âm nhạc dân tộc bác học – ca trù của Việt Nam.

Phạm Thị Huệ chia sẻ: “Trên một sân khấu trước hàng ngàn khán giả tại thủ đô Paris, tôi và các nghệ sĩ phải rất cố gắng để tiếng đàn, nhịp phách, lời ca của âm nhạc ca trù vang lên một cách đầy đủ và sâu lắng nhất. Thật vui vì sau mỗi chương trình, chúng tôi đã nhận được nhiều lời tán thưởng, sự mến mộ của khán giả nước ngoài khi đã phá vỡ vách ngăn ngôn ngữ để tìm đến tiếng nói chung trong nghệ thuật…”.

Ngoài ra, Phạm Thị Huệ cũng đã qua Mỹ, Úc, Hàn Quốc, Thái Lan để biểu diễn và truyền bá ca trù tới khán giả nước ngoài. Chị cho biết, mỗi lần như vậy, chị lại cảm thấy tự hào vì mình là người Việt Nam, may mắn được biết đến ca trù để có cơ hội được giới thiệu âm nhạc dân tộc, tinh hoa văn hóa của đất nước đến với bạn bè quốc tế.

Trên sâu khấu hay bục giảng ở nước bạn, Phạm Thị Huệ luôn tâm niệm phải làm sao giúp khán giả, học trò nắm được những giá trị cốt lõi của tiếng trống, nhịp phách, tiếng đàn của ca trù để họ hiểu hơn về văn hóa Việt Nam nói chung, nghệ thuật ca trù nói riêng.

Con đường nghệ thuật của ca nương Phạm Thị Huệ là cả một chặng đường dài, nhiều thăng trầm và biến cố, song bằng sự kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nghệ thuật, sống hết mình cho nghệ thuật, Phạm Thị Huệ đã được công chúng trong và ngoài nước biết đến, yêu mến thông qua các hoạt động nghề nghiệp.

Dẫu vậy, trong thời khắc nào, chị vẫn luôn đau đáu: “Nghệ thuật ca trù nếu muốn bảo tồn và gìn giữ, phát huy thì trước hết các cấp ngành cần có chính sách đãi ngộ hợp lý cho các nghệ nhân để họ có thêm động lực “giữ nghề”. Đặc biệt, chúng ta cần đưa ca trù vào các nhà trường từ bậc mầm non đến hệ đại học để giảng dạy, cho các em tiếp cận với ca trù để các em biết được đó là di sản quý báu mà ông cha đã để lại, không phải quốc gia nào cũng có”.

Bài và ảnh Hoa Quỳnh