Rồng đá điện Kính Thiên “kêu cứu”

Giải pháp trước mắt

Đứng trước thực trạng đó, các cơ quan chức năng có liên quan đang tích cực tìm biện pháp bảo vệ đôi rồng đá cũng như các hạng mục di tích đang xuống cấp. Đôi rồng đá tại điện Kính Thiên là “hạt nhân” của khu Trung tâm di sản Hoàng thành Thăng Long.

Đôi rồng đá điện Kính Thiên đang rất cần được bảo tồn vì sự xuống cấp

Qua quan sát, bề mặt của đôi rồng đá hiện nay có những vết rạn nứt tự nhiên khá dài chạy dọc theo thân rồng. Tuy rằng ở thời điểm hiện tại, những vết nứt này chưa thật sự nghiêm trọng, nhưng xét về lâu dài thì hiện tượng trên đang đặt ra những thách thức lớn trong việc bảo tồn di sản trước tác động của tự nhiên.

Để khắc phục tạm thời sự xuống cấp của đôi rồng đá, Ban quản lý Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội đã bố trí đặt hai bệ sắt dưới hai đầu rồng để giảm phần sức nặng, xung quanh khu vực có đôi rồng đá cũng được căng dây nhằm cách ly mọi người không nên tới gần để tác động và làm hại di tích.

Tuy nhiên xét về góc độ nào đó, những biện pháp trên chỉ là giải pháp tình thế nhằm đối phó với sự xuống cấp của đôi rồng đá được làm bằng đá xanh nguyên khối và mang nghệ thuật điêu khắc đặc trưng của thế kỷ XV.

Ông Tống Trung Tín – Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam cho biết, cơ quan này đang phối hợp với Trung tâm di sản Thăng Long – Hà Nội cũng như các nhà nghiên cứu, chuyên môn tìm cách khắc phục tình trạng này. Ông Tín chia sẻ: “Tất nhiên, theo thời gian rồi mọi thứ sẽ phải chịu nhiều tác động của thiên nhiên, di tích có bị sứt mẻ một số vị trí, nhưng theo tôi biết thì những vết nứt ở đôi rồng đá đã xuất hiện từ thời Pháp thuộc.

Sau này, từ ngày các cơ quan tiếp nhận quản lý đến nay, thì hiện trạng của đôi rồng đá này vẫn nguyên vẹn như thế, có nghĩa là đã có những sứt mẻ từ trước. Thực ra, các cơ quan văn hóa đã quan tâm đến vấn đề này từ lâu, cũng đã có những biện pháp để bảo vệ đôi rồng đá. Tuy nhiên, để giữ nguyên trạng được đôi rồng đá về lâu dài thì hiện chưa có biện pháp nào khả dĩ, nên chưa thể tiến hành”.

Theo ông Tống Trung Tín, đôi rồng đá bị xuống cấp vẫn đang được các cơ quan liên quan tìm cách xử lý và chưa công bố cụ thể, nhưng với kinh nghiệm lâu năm của một nhà nghiên cứu, ông Tín đã đưa ra những giải pháp để bảo tồn đôi rồng đá này. Ông Tín bày tỏ: “Chẳng hạn, tay đỡ có thể đỡ được phía trên đầu của rồng, chúng ta có thể phục dựng lại phần tai rồng. Nhưng với đôi rồng đá này, ở thế kỷ XV nó có tư thế như hiện nay hay không thì chúng ta cần phải có nghiên cứu cụ thể và chi tiết”.

Nhất thể hóa quản lý để bảo tồn di sản

Chuyện đôi rồng đá ở điện Kính Thiên chỉ là ví dụ điển hình cho thấy sự xuống cấp của di tích trước những tác động của thiên nhiên. Thực tế quan sát cho thấy, nhiều hạng mục trong khu di tích Hoàng thành Thăng Long cũng có diễn biến tương tự, đặc biệt là khu di tích C và D tại số 18 Hoàng Diệu (quận Ba Đình, Hà Nội). Ông Tống Trung Tín cũng nhấn mạnh, vấn đề chính ở đây là chúng ta chưa nhất thể hóa quản lý.

Được biết, hiện tại một phần tại khu vực di tích C và D đang nằm dưới sự quản lý của Bộ Quốc phòng và Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam. Ông Tín cho rằng, sau khi nhất thể hóa quản lý mới tính được những phương án tiếp theo.

“Các cơ quan quản lý hiện nay đang tìm cách để nhất thể hóa, sau đó sẽ có những giải pháp tổng thể, chi tiết, ở tầm dài hạn, trung hạn, ngắn hạn… để từng bước bảo vệ các di tích, di sản” – ông Tín chia sẻ. Hiện tại, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã thống nhất được với các cơ quan liên quan về việc nhất thể hóa quản lý khu di sản Hoàng thành Thăng Long.

Các cơ quan quản lý trong khu vực này cũng đã nhất trí bàn giao mặt bằng cho Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội nhằm chuẩn bị cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động sẵn sàng cho cuộc tiếp nhận trên. Dự kiến, “công cuộc” nhất thể hóa quản lý sẽ được thực hiện và hoàn tất vào cuối năm nay. Các phương án trùng tu, bảo vệ di sản sẽ được triển khai một cách chi tiết và cụ thể.

Nếu việc nhất thể hóa quản lý được triển khai và hoàn thiện nhanh chóng, đây sẽ là điều kiện cần và đủ để chúng ta “cứu” đôi rồng đá điện Kính Thiên nói riêng, các hạng mục di tích khác nói chung trong khu di sản Hoàng thành Thăng Long đang bị xuống cấp. Điều quan trọng hơn cả, chúng ta sẽ giữ được trọn vẹn những di sản vô giá mà cha ông từ ngàn đời đã để lại.

Bài và ảnh Phạm Nguyễn