Chất thải và môi trường - Bài toán còn nhiều ẩn số

Hiện trạng quản lý chất thải rắn ở Hội An

Thành phố Hội An không chỉ nổi tiếng là một di sản văn hóa thế giới, mà sự nổi tiếng của đô thị cổ này giờ đây còn là hiệu quả liên kết giữa du lịch, bảo vệ môi tường và bảo tồn. Tuy nhiên, trong bối cảnh gia tăng về dân số và du khách ngày một đông thì vấn đề môi trường, đặc biệt là chất thải đang là mối quan ngại của chính quyền địa phương, hơn nữa là của các tổ chức quốc tế.

“Tư vấn chính sách về quản lý môi trường: Phát triển công nghiệp xanh” đã cho chúng ta một bức tranh tổng thể hiện trạng “chất thải và môi trường” ở thành phố này. Đây là một hợp phần trong Dự án “Phát triển đô thị sinh thái TP Hội An” do Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hiệp quốc (UNIDO) phối hợp cùng UBND TP Hội An triển khai hơn 2 năm qua.

Kết quả khảo sát của UNIDO cho thấy, 85-90% chất thải rắn (CTR) phát thải từ hộ gia đình và các khu dân cư, còn lại là từ chợ, khách sạn, khu thương mại, các cơ quan, trường học, làng nghề, nông nghiệp. Trong đó, 70% là CTR hữu cơ, 14% CTR dễ cháy, 7% chất hữu cơ bền vững, 6% CTR vô cơ và 3% là các CTR khác. Mặc dù đã có những biện pháp như thu gom rác thải về chôn lấp tại bãi rá Cẩm Hà, Thành phố cũng xây dựng được một nhà máy xử lý CTR làm phân vi sinh với công suất 55 tấn/năm (giải quyết khoảng 50% lượng CTR), nhưng công tác quản lý ở đây vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Theo đề án xây dựng Hội An - đô thị sinh thái, dự báo phát sinh CTR dựa trên dự báo tăng trưởng dân số và lượng khách du lịch đến-lưu trú. Với dân số Hội An dự báo đến năm 2030 là 103.462 người (năm 2011 là 91.289 người), thì dự báo phát sinh CTR đến năm 2030 là 29.752 tấn/năm (năm 2011 là 20.614 tấn/năm). Nếu tính cả du khách đến Hội An với số lượng là 5.307.400 lượt vào năm 2030 (lưu trú là 3.932.200 lượt), thì tổng lượng CTR phát sinh sẽ là 47.448 tấn/năm. Đây thực sự là bài toán không đơn giản chút nào cho các cấp lãnh đạo địa phương trong tiến trình xây dựng Hội An - Đô thị sinh thái.

Hoa hậu trái đất hoạt động vì môi trường ở Hội An

Đề xuất chiến lược quản lý CTR

Trong khuôn khổ dự án “Phát triển đô thị sinh thái TP Hội An”, các chuyên gia của Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hiệp quốc (UNIDO) đã đề xuất với chính quyền địa phương Hội An 6 giải pháp trong chiến lược quản lý CTR:

Thứ nhất là việc xúc tiến đồng bộ các giải pháp kỹ thuật thích hợp liên quan đến nguyên tắc “4R” (Reduce, Reuse, Recycle and Reject); Thứ hai, khuyến khích các bên liên quan chính tham gia vào quá trình thực hiện. Đây chính là đòn bẩy của chiến lược này, phải tạo được sự tham gia của cộng đồng thông qua các tổ chức đoàn thể cơ sở tại khu dân cư; nâng cao nhận thức cộng đồng; phát hành rộng rãi lịch trình và kế hoạch thu gom CTR; khuyến khích phát triển nghề làm vườn trong thành phố; đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tư nhân, các tổ chức phi chính phủ tham gia; Thứ ba là, thúc đẩy mối quan hệ đối tác giữa chính quyền Thành phố và các ngành tư nhân. Có nghĩa là, chính quyền Thành phố cần tập trung khuyến khích sự tham gia của các ngành tư nhân và cộng đồng vào quá trình thực hiện quản lý CTR; cần có cơ chế hỗ trợ cho các ngành công nghiệp tái chế; đồng thời trong quá trình thẩm định các dự án xây dựng cần nghiêm ngặt hơn; Bốn là, tăng cường năng lực thể chế về quản lý CTR và quy hoạch môi trường cho thành phố; Năm là, tìm kiếm sự hỗ trợ chương trình và chính sách ở cấp tỉnh và quốc gia và cuối cùng là phân cấp quản lý cụ thể, rõ ràng, từ đó đẩy mạnh công tác giám sát, kiểm tra, xử lý vi phạm. Đồng thời căn cứ vào từng cấp quản lý để quy trách nhiệm khi để xảy ra những sự cố môi trường trên địa bàn mình quản lý.

Chất thải và môi trường luôn là những trăn trở miên viễn của cộng đồng. Với sự nỗ lực của chính quyền Hội An, sự tham gia tích cực và hiệu quả của các ngành tư nhân, của cộng đồng với sự hỗ trợ thiết thực của các tổ chức quốc tế như UNIDO, UNESCO, UN-HABITAT, SNV... Hội An sẽ sớm tìm ra giải pháp cho “Chất thải và môi trường” để phát triển bền vững, đặc biệt là “Năm quốc tế về năng lượng bền vững 2012” này.

Bài và ảnh: Lê Xuyến