Nhận biết giấy tờ giả trong giao dịch ngân hàng

Trong những năm gần đây, hành vi giả mạo giấy tờ và gian lận thẻ để lừa đảo xuất hiện ngày càng nhiều. Một số vụ có sự cấu kết của nhiều đối tượng, số tiền chiếm đoạt lớn. Điều này gây thiệt hại về tài sản và uy tín của cả ngân hàng và khách hàng.

Nhiều ngân hàng đã gặp rủi ro vì giấy tờ giả mạo

Trên thực tế, nhiều ngân hàng đã gặp rủi ro như phải đền bù tiền cho khách hàng do đã chuyển tiền theo giấy tờ giả mạo, không thu hồi được vốn vay (không phát mãi được tài sản đảm bảo) do nhận phải giấy tờ giả mạo... Vụ Huỳnh Thị Huyền Như gần đây là một trường hợp rất điển hình.

Trước tình trạng đó, khối quản trị rủi ro của các ngân hàng đều phải nghiên cứu và thống kê một số hình thức giả mạo giấy tờ, tìm ra cách thức hỗ trợ nhận biết để các đơn vị tham chiếu trong quá trình giao dịch với khách hàng, nâng cao tinh thần cảnh giác, nhanh chóng và kịp thời phát hiện các đối tượng nghi ngờ.

Trên thực tế, hiện có hai hình thức giả mạo giấy tờ trong giao dịch ngân hàng: làm giả toàn phần và làm giả từng phần tài liệu. Trường hợp làm giả toàn phần là làm giả toàn bộ tài liệu. Các loại tài liệu làm giả thường gặp gồm: Thẻ tiết kiệm, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Đăng ký xe ô tô, Bảo lãnh thanh toán, Lệnh rút tiền, Ủy nhiệm chi, Giấy giới thiệu, Thị thực nhập cảnh…

 Làm giả từng phần tài liệu là làm giả một phần nào đó nội dung của tài liệu. Tài liệu giả từng phần rất đa dạng, chủ yếu gồm: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Đăng ký xe ô tô, Giấy chứng minh nhân dân, Hộ chiếu, các loại Hợp đồng, Giấy ủy quyền…

Khi giao dịch với khách hàng, cán bộ ngân hàng có thể căn cứ vào một số đặc điểm để nhận biết giấy tờ giả mạo. Chẳng hạn, nhận biết chữ ký giả mạo cần nhìn vị trí chữ ký trong tài liệu có bất thường hay không. Giả mạo bằng chữ ký là hình thức ký tô đè qua các hình thức than, ánh sáng ngược, sau khi đã photocopy, tạo ra vết hằn.

Hay một cách giả mạo giấy tờ phổ biến được sử dụng trong thời gian gần đây là dùng con dấu giả. Thông thường, dấu giả có đường nét nhòe, không sắc gọn, lượng mực dầy, không có vết hằn của các nét in giấy. Đồng thời, bề mặt con dấu không có đường nét, có những điểm ngắt quãng ngoài các nét in, có các vết chấm màu in nằm rải rác.

Ngược lại, với các hình dấu có thể được đóng từ con dấu khắc bằng kim loại, cao su… khi so sánh với mẫu dấu lưu cần chú ý: đường nét các đường viền, đường trong chân chữ, bộ chữ, bộ số (kích thước, kiểu chữ, ngữ pháp), khoảng cách giữa các từ, các chữ, đối xứng các phần của hình dấu qua trục tung, trục hoành, quốc huy…

Đối với những tài liệu bị điền thêm, tẩy xóa cũng rất phổ biến. Theo phòng quản trị rủi ro, rất dễ nhận thấy sự khác nhau về kiểu phông chữ, cỡ chữ giữa dòng chữ nghi in điền thêm so với các phần tài liệu còn lại, không có sự logic giữa các phần của tài liệu với nhau. Thậm chí, cần kiểm tra cả chữ ký nháy từng trang, đóng dấu giáp lai, ký nháy giáp lai.

Bởi trong những vụ án giả mạo giấy tờ để lừa rút tiền vừa qua, phần lớn tài liệu bị thay ảnh, thay trang, lột gán ghép. Trong trường hợp thay toàn bộ ảnh sẽ thấy không có hình dấu nổi trên mặt ảnh, không phù hợp phần hình dấu trên ảnh với phần hình dấu trên đế của tài liệu. Còn hoa văn nền không khớp phần trên ảnh với phần đế giấy.

Một điểm cần chú ý nữa là dấu vết (giấy bị cong vênh, nhòe các nét chữ). Một phần hình dấu hay chữ bị ảnh che phủ. Phần chữ của dấu nổi trên ảnh không phù hợp về tính chất, cấu trúc, kích thước, hình dạng.

Theo đó, khi cán bộ giao dịch nghi ngờ khách hàng sử dụng giấy tờ giả mạo có thể yêu cầu khách hàng bổ sung các giấy tờ pháp lý cần thiết để  khách chứng minh các thông tin trên giấy tờ là đúng. Trong trường hợp cần thiết có thể yêu cầu trì hoãn giao dịch với khách hàng, đồng thời báo ngay cho cán bộ quản lý để báo cáo với các bộ phận liên quan, chủ động để xác minh lại thông tin.

Từ một số biện pháp ngăn ngừa và phát hiện các loại giấy tờ giả mạo trên đây, không những hỗ trợ người làm ngân hàng kiểm tra, kiểm soát được hành vi làm giả giấy tờ trong giao dịch mà còn giúp chính khách hàng cũng có thể vận dụng những thông tin trên để nâng cao cảnh giác, chủ động phát hiện các loại giấy tờ có khả năng giả mạo, các giao dịch có dấu hiệu gian lận để giảm thiểu rủi ro cho bản thân cũng như cho ngân hàng.

Nguyễn Thị Út Bình