Đồng bộ và nhất quán

Ảnh minh họa

Tái cơ cấu nền kinh tế có lẽ là cụm từ được nói nhiều nhất trong các báo cáo, diễn đàn… trong ít năm gần đây. So sánh một cách hình tượng, tái cơ cấu như thể một người phải tự bắt mình ăn kiêng sau thời gian vui miệng “chén” quá đà đến béo phì. Tuy nhiên, bản chất của quá trình “kiêng khem” này là thay đổi thói quen sống, sinh hoạt một cách có kỷ luật… không dễ dàng. Tái cơ cấu cũng tương tự.

Việc Chính phủ quyết liệt với tái cơ cấu như thể não bộ “in hằn” quyết tâm giảm cân. Cơ cấu lại hệ thống các TCTD như thể làm tinh lọc máu và thông luồng huyết mạch. Tái cơ cấu đầu tư là “bóp mồm, bóp miệng” ăn uống. DNNN đứng trước nhiệm vụ đổi mới cũng chẳng khác nào các cơ quan nội tạng được khám xét và chữa chạy. Tuy thế, xét về tổng thể thì quyết tâm đã cao mà cả ba trụ cột tái cơ cấu lại chưa chạy đều như khi cần một đội hình phải đi theo nhịp “mốt hai mốt”.

Với lĩnh vực tài chính, tái cơ cấu TCTD đã đi được những bước đầu sắc nét. Số lượng NHTM giảm là hiển hiện; các quy định về quản lý nợ được áp dụng từng bước; yêu cầu tăng vốn tối thiểu đang thực hiện gấp rút. Lộ trình áp dụng Basel 2 đã lên kế hoạch và chọn ra những TCTD đi đầu… Nền tảng cho tái cơ cấu đã được xây dựng, quyết liệt ổn định vĩ mô, ổn định lạm phát và tỷ giá, tăng dự trữ ngoại hối là những yếu tố quan trọng để tín nhiệm của Việt Nam lên hạng trong đánh giá của các tổ chức uy tín trên thế giới…

Tuy thế, tái cấu trúc các lĩnh vực đầu tư công, DNNN còn chậm chạp. Về đầu tư công, dù quyết liệt giảm tổng đầu tư toàn xã hội nhưng đầu tư Nhà nước vẫn rất lớn, giá trị tuyệt đối liên tục tăng qua các năm, bất chấp bối cảnh nền kinh tế suy giảm, DN và người dân gặp nhiều khó khăn. Nợ công đã đến ngưỡng rất cao, gần chạm trần Quốc hội cho phép. Trong khi đó, kỳ hạn nợ dài giảm, kỳ hạn ngắn tăng gây sức ép trả nợ lớn.

Công cuộc cổ phần hóa DNNN cũng đang triển khai rất chậm. Năm nay tiếp tục đứng trước khả năng số DNNN được cổ phần hóa DNNN không đạt tiến độ đề ra dù về cơ chế, chính sách đã liên tục được điều chỉnh theo hướng “nới dần”. Việc thoái vốn Nhà nước tại DN vẫn lấn cấn mãi với trách nhiệm cá nhân nếu thất thoát, thậm chí đã có ý kiến đề xuất điều chỉnh kế hoạch cổ phần hóa DNNN để tránh thất thoát… Thực tế, lý do mất vốn Nhà nước rất có thể ở đâu đó chỉ là “bao biện” để tìm kiếm một kịch bản cổ phần hóa có lợi cho ai đó?

“Phải đồng bộ và nhất quán”, Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú đã nói như vậy trong bài viết đăng trên TBNH cuối tuần rồi. “Chúng tôi muốn đẩy nhanh hơn tái cơ cấu NH cũng không thể được nếu các trụ cột kia đi chậm. Sự lệch pha trong việc ra quyết định chính sách sẽ tác động không tích cực lên tổng thể cân đối chung của nền kinh tế”, ông nói.

Trong khi ngành NH mạnh mẽ tái cơ cấu như một nhu cầu cấp thiết, thể hiện ở cả sự chủ động của NHTM, thì các lĩnh vực thuộc Chính phủ như đầu tư công, hay thuộc khu vực sản xuất như DNNN lại chưa thực sự tăng tốc. Hệ quả là nhìn nhận về tái cơ cấu nói chung chưa có nhiều thay đổi. DNNN là khu vực có dư nợ lớn trong hệ thống NHTM, nợ công có một phần là nợ chính quyền địa phương với DN, nếu cải cách chưa làm chuyển biến mạnh mẽ những khu vực này, thì xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa hoạt động NH còn gặp khó khăn. Tái cơ cấu NHTM còn phải giậm chân chờ bước tiến của các trụ cột khác.

Anh Quân