Đường đi của nông sản Việt còn khúc khuỷu...?

Bài 1: Chi phí - Mồ hôi trên vai người nông dân

Bao lo toan về chi phí cùng “một nắng hai sương”, ngày ngày trên những cánh đồng, vườn cây… người nông dân Việt đã làm ra những sản phẩm rau, củ, quả, lợn, gà, cá… để mang đến từng mâm cơm của người tiêu dùng. Vậy các sản phẩm này đã được bán ra và mang lại thu nhập cho người nông dân là bao nhiêu?

Từ rau, củ, quả…

Xã Vân Nội, huyện Đông Anh vốn là vựa rau lớn ở Hà Nội, những ngày này, phủ khắp cánh đồng là bạt ngàn một màu xanh của các loại rau: muống, cải, mồng tơi, mướp…

Anh Trần Văn Hùng, lưng ướt đẫm mồ hôi đang cắt từng khóm rau để người thu mua chuẩn bị đến lấy, anh cho biết: Với bao lo toan, vất vả sớm hôm, từ làm đất, đến gieo hạt, chăm bón rồi lúc thu hoạch phải mất đến 2 tháng trời. Vậy mà tiền lãi thu về chẳng đáng là bao. Trồng rau muống, rau mồng tơi, trừ tất cả các chi phí cho phân bón, thuốc trừ sâu bệnh, xăng dầu cho máy nổ để tưới nước, mỗi tháng số tiền thu về chỉ được khoảng gần 1.600.000 đồng.

Giá bán tại các chợ cao gấp 4 – 5 so với giá bán của người nông dân.

“Mỗi kg rau bán ra được 5.000 đồng, mỗi ngày cố gắng cắt được hơn 20kg, thu về cũng chỉ được hơn 100.000 đồng, vậy mà tại các chợ, siêu thị người ta bán mỗi kg rau ngót nghét gần 20.000 đồng, sao người ta lãi “khủng” thế, trong khi người nông dân vất vả làm ra sản phẩm mà chỉ thu nhập chưa bằng trung gian vận chuyển; phân phối, thật chẳng hiểu nổi”, anh Hùng bức xúc.

Cũng như Anh Hùng, đại đa số người trồng rau, khi bán cho người đến thu mua, các loại rau muống, mồng tơi, ngót… có giá dao động từ 4.000 – 5.000 đồng/kg. Tuy nhiên, 1kg rau đấy, khi đến các chợ đều được xé lẻ thánh 3-4 bó, bán với giá trung bình 5.000đồng/bó.

Không chỉ là rau, hiện hoa quả thu mua tại các vườn của người nông dân có giá rẻ hơn rất nhiều so với giá bán tại các đại lý, các sạp bán hoa quả trên thị trường. Ví như vừa qua, vải tại các xã Lê Lợi, Hoàng Hoa Thám, Bắc An, Hoàng Tiến... ở tỉnh Hải Dương, giá thu mua của các thương lái chỉ giao động từ 5.000 - 7.000 đồng/kg. Trong khi giá vải tại các sạp bán hoa qủa, giá 1 kg vải có lúc lên đến 50.000 đồng/kg…

Vào lúc này, giá nhãn thu mua tại vườn các hộ dân ở Hưng Yên, cũng chỉ ở mức từ 18.000 đến 20.000 đồng/kg, trong khi đến tay người tiêu dùng có giá đến 40.000 đồng/kg.

Ông Nguyễn Hoàng Nam, ở Phú Xuyên, Hà Nội, một gia đình chuyên trồng chanh, bán quả cho các thương lái cho hay: 1kg chanh tại vườn, chỉ có giá 5.000 đồng, nhưng về đến các siêu thị, chợ đã lên tới 17.000 đồng/kg, bán lẻ tại các chợ, một quả chanh có giá 1.000 đồng/quả, có nơi bán đến 2.000 đồng/quả. Công sức chúng tôi vun trồng, chăm bón mà lãi thu về quá thấp, như thế thật là bất công.

...đến thịt lợn, gà, cá…

Bà Nguyễn Thị Hằng, chủ trang trại lợn ở Gia Lâm, Hà Nội than vãn: Tôi nuôi gần 500 con lợn thịt. Vừa rồi, bắt buộc phải cho xuất chuồng 50 con lợn hơi với giá 37.000 đồng/kg. Trừ các chi phí như tiền cám, thuốc men, tiêm phòng, chống dịch… cũng chỉ đủ hòa vốn. Vậy mà ở chợ, siêu thị, mỗi cân thịt người ta bán ra ngót nghét 100.000 đồng/kg, chúng tôi những người làm ra thấy mà xót xa quá…

Khảo sát cho thấy, các thương lái thu mua tại chuồng của người dân thường ép giá lợn hơi dao động từ 37.000 - 39.000 đồng/kg. Mức giá này, khiến người nông dân “oải” vì chi phí để nuôi lợn hiện đang quá cao, có nhiều trang trại phải bán lợn chưa đến tuổi xuất chuồng để trả nợ tiền cám, số tiền lãi mang về quá ít so với công sức và chi phí bỏ ra. Tuy vậy, điều phi lý là tại các chợ dân sinh, siêu thị, giá loại thịt lợn bán lẻ tới tay người tiêu dùng rẻ nhất là ở mức 80.000 đồng/kg, cao thì 110.000 đồng/kg tùy loại.

Tương tự, giá gà bán tại trại bình quân khoảng 35.000 – 40.000 đồng/kg… Với giá bán này, trừ các chi phí đầu tư, thêm cả tiền điện, nước… người chăn nuôi chỉ mong… hòa vốn. Nhưng nghịch lý, tại các chợ, siêu thị giá gà lại được đẩy lên cao, mỗi kg gà có giá từ 60.000 – 80.000 đồng/kg. Tương tự, giá trứng được người nông dân bán ra thường có giá 1.000 – 1.500 đồng/quả nhưng khi đến tay người tiêu dùng đã là 2.500 – 3.000 đồng/quả.

Không chỉ có rau, thịt lợn, gà, vịt, trứng… mà cá, cũng bị thổi giá khi đến tay người tiêu dùng. Các loại cá khi thu mua ở các ao, hồ khi đến tay người tiêu dùng thường bị đẩy giá chênh lệch lên đến 15.000 – 20.000 đồng/kg.

Các chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp cho rằng, hàng hóa nông sản tại Việt Nam đang bị “làm giá” bởi khâu phân phối mà chưa có cách nào kiểm soát được. Cách buôn bán tự do, giá cả không được niêm yết công khai khiến những người nông dân – người làm ra sản phẩm và người tiêu dùng bị thiệt hại. Nhất là người nông dân, oằn mình bởi sự vất vả, chi phí mà sản phẩm bán ra lãi thấp hơn rất nhiều so với những gì đáng được nhận…

Bài, ảnh: Hoàng Cường

Bài 2: Lật tẩy “chiêu" đẩy giá