Đồng bộ cho vay theo chuỗi

Khó tăng hạn mức tín dụng

Tính đến nay, việc thực hiện chương trình cho vay thí điểm theo Quyết định 1050/QĐ-NHNN (QĐ 1050) của NHNN đã triển khai được hơn 6 tháng. Tổng cộng đã có hơn 40 DN trên địa bàn cả nước được tuyển chọn tham gia chương trình. Các NHTM đã tổ chức 3 lần ký kết với tổng số vốn cam kết cho vay trong 2 năm 2014-2015 khoảng 7.320 tỷ đồng.

Theo ghi nhận của TBNH, hiện hoạt động cho vay theo QĐ 1050 đang diễn ra khá thuận lợi. Tuy nhiên, ở một số địa phương bắt đầu bộc lộ những khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, về phía DN đang có sự “xâm lấn” về hạn mức tín dụng. Trong khi đó, phía NH là những vướng mắc ở khâu định lượng giá trị các tài sản thế chấp bổ sung, ngoài tài sản bất động sản, để kiểm soát tỷ lệ tín chấp khi cho vay.

DN vay vốn theo chuỗi sản xuất phải đảm bảo đầy đủ các quy định an toàn vốn

Giải thích về những vướng mắc nêu trên, ông Nguyễn Văn Sơn, Giám đốc Agribank Chi nhánh tỉnh An Giang cho biết, trước khi Chính phủ và NHNN thực hiện chương trình cho vay thí điểm theo QĐ 1050, hầu hết các DN được địa phương chọn lựa tham gia chương trình đều là những DN có tiềm lực tài chính mạnh, đã có quan hệ tín dụng với NH và được cấp hạn mức tín dụng lớn hàng năm.

Do vậy, sau khi ký kết hợp đồng nguyên tắc, dù DN muốn tăng hạn mức tín dụng, để vừa được vay theo chương trình thí điểm vừa được vay theo hạn mức hàng năm, nhưng phía NH không thể đáp ứng được vì, trên thực tế, tài sản đảm bảo của DN vẫn không tăng thêm. NH chỉ có thể đồng bộ hóa các hồ sơ vay để DN được hưởng chính sách ưu đãi trong bất cứ khoản vay nào của mình.

Đồng tình cách làm này, ông Võ Ngọc Diệp, Giám đốc VietinBank Chi nhánh tỉnh Đồng Tháp cho rằng, do đặc điểm của mô hình sản xuất khép kín có thời gian kéo dài hơn so với sản xuất đơn lẻ nên yêu cầu phải có tài sản đảm bảo nợ vay là rất cần thiết. Nếu các DN đã dùng tài sản thế chấp để vay theo hạn mức hàng năm của mình thì không thể dùng chính tài sản đó để vay theo chương trình thí điểm.

“Từ đầu tháng 7/2014, khi chưa giải ngân đồng vốn nào theo chương trình thí điểm, chi nhánh cũng đã áp dụng lãi suất cho vay ngắn hạn đối với Công ty Hùng Cá bằng với lãi suất cho vay theo QĐ 1050 của NHNN Việt Nam là 7%/năm. Tính đến giữa tháng 9/2014, chi nhánh đã giải ngân khoảng 876 tỷ đồng cho DN này nhưng cũng không phân biệt khoản vay nào là nằm trong chương trình cho vay thí điểm, khoản vay nào là vay theo hạn mức bình thường”, ông Diệp nói.

Chính vì thế theo ông Nguyễn Văn Sơn, cách làm tốt nhất để đảm bảo hạn chế rủi ro cho các NH đồng thời vẫn thực hiện được các ưu đãi chính sách cho DN là chỉ khi DN đã được chọn lựa tham gia chương trình cho vay thí điểm thì không cần phân biệt khoản vay nào là nằm trong chương trình, khoản vay nào là vay bình thường theo hạn mức tín dụng nữa, mà chỉ thống nhất thực hiện cho vay theo QĐ 1050. Nghĩa là mọi khoản vay của DN đều sẽ được hưởng các chế độ ưu đãi về lãi suất, về tỷ lệ tín chấp. Phía NH cam kết giải ngân đầy đủ nguồn vốn ký kết, nhưng phải dựa trên kế hoạch sản xuất kinh doanh và nhu cầu vốn từng giai đoạn của DN, chứ không thể tùy tiện tăng hạn mức tín dụng.

Cần đơn vị chuyên trách

Theo những quy định tại QĐ 1050, các đối tượng DN được chọn tham gia chương trình cho vay thí điểm phải đảm bảo được 2 tiêu chí: Thứ nhất, có ký hợp đồng liên kết trong sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp với nông dân; Thứ hai, có dự án cụ thể, thực hiện áp dụng công nghệ cao trong quá trình sản xuất, chế biến được Bộ NN&PTNT cấp giấy chứng nhận.

Thực tế cho thấy, sau 3 đợt ký kết, hầu hết các DN được chọn đều là những đơn vị đáp ứng được các điều kiện này. Tuy nhiên, sau hơn 6 tháng triển khai chương trình, có thể nhận thấy nếu không có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các ban ngành liên quan thì tiến độ giải ngân cũng sẽ chậm chạp.

Đơn cử tại An Giang, mặc dù Chi nhánh Agribank đã cam kết cho vay 306,7 tỷ đồng đối với 2 mô hình DN liên kết tại địa phương từ tháng 5/2014, nhưng tính đến thời điểm hiện nay, mới chỉ giải ngân được khoảng 90 tỷ đồng. Nguyên nhân do các thủ tục đầu tư của DN chưa được chính quyền hoàn tất, cũng như khâu thống nhất hợp tác giữa người dân với DN thường mất nhiều thời gian.

Ngoài ra, đứng từ phía NH, việc xác định đối tượng vay vốn cũng hết sức phức tạp. Chẳng hạn, đối với chuỗi sản xuất, chế biến tiêu thụ cá tra, thực tế DN chỉ ký kết hợp đồng liên kết với người dân ở công đoạn nuôi, còn các công đoạn sản xuất thức ăn, chế biến xuất khẩu thủy sản thì không có liên kết gì.

Mặt khác, ngoài ký hợp đồng liên kết với các hộ dân, DN còn có vùng nuôi riêng. Trong trường hợp các hoạt động trên không thuộc đối tượng cho vay của chương trình thì NH cũng không thể tách bạch giữa các nhu cầu. Ví dụ như tiền lương của công nhân, tiền điện nước của hoạt động sản xuất, nuôi trồng… không thể tách riêng ra đâu là chi phí thuộc đối tượng của chương trình, đâu là chi phí không thuộc đối tượng của chương trình.

Theo đề xuất của các NH, việc cho vay theo QĐ 1050 đã mở rộng ra nhiều ngành hàng, bao gồm lúa gạo, thủy sản, cây ăn quả, rau màu, mía đường… Vì thế, mỗi ngành hàng cần có những “mẫu số chung” để NH tham chiếu trong việc định giá tài sản đảm bảo bổ sung và xác định đối tượng vay vốn phù hợp. Để có được mẫu số này cần có một bộ quy chế riêng cho chương trình cho vay thí điểm. Các địa phương và bộ, ngành liên quan cần chủ động tạo ra một đơn vị phụ trách, phối hợp với các TCTD thực hiện các công đoạn này.

Bài và ảnh Thạch Bình