FATCA: Khó khăn trước mắt, lợi ích lâu dài

Chạy đua với thời gian

FATCA - Đạo luật Tuân thủ thuế đối với các chủ tài khoản nước ngoài của Mỹ - đã chính thức có hiệu lực từ 1/7/2014, tới nay đã có gần 70 quốc gia và 77.000 tổ chức tài chính nước ngoài tham gia Đạo luật này. Một số NH lớn tại Việt Nam đã bắt đầu triển khai công tác tuân thủ FATCA và đã được cung cấp mã GIIN (mã số định danh đại lý thuế toàn cầu của Mỹ) như Vietcombank, VietinBank, Agribank…

Là một trong những NH đầu tiên tại Việt Nam triển khai tuân thủ FATCA. Ngày 1/10/2014, VietinBank đã tổ chức lễ khởi động dự án Phân tích khả năng tuân thủ và xác định lộ trình tuân thủ FATCA. Đại diện VietiBbank cho biết, Ban Lãnh đạo NH đã có sự quan tâm, sát sao chỉ đạo các đơn vị triển khai thực hiện tuân thủ FATCA, với sự đóng góp tích cực từ các đơn vị liên quan. Tuy vậy, khó khăn đặt ra đối với không chỉ VietinBank mà với tất cả các định chế tài chính khác tại Việt Nam là hiện tại, Chính phủ Việt Nam chưa ký kết Hiệp định Liên chính phủ (IGA) với phía Hoa Kỳ, nên các NHTM để tuân thủ FATCA vẫn phải đăng ký mã số GIIN theo hạn để đảm bảo hoạt động kinh doanh.

Với những NH có chi nhánh tại nước ngoài hay liên doanh với NH ngoại thì việc tuân thủ quy định của FATCA tại nước sở tại còn khó khăn hơn nhiều. Đơn cử, chi nhánh VietinBank tại Lào gặp rất nhiều khó khăn khi triển khai FATCA, do tại nước này chưa có bất kỳ hướng dẫn nào về vấn đề này, ảnh hưởng đến sự triển khai đồng bộ toàn hệ thống VietinBank. Bởi theo Đạo luật, các tổ chức tài chính nước ngoài có chi nhánh và công ty con nếu không tuân thủ FATCA sẽ bị xem như tổ chức không tuân thủ.

Bên cạnh đó, FATCA cũng yêu cầu khách hàng phải cung cấp thông tin cho phía NH đáp ứng các yêu cầu của Đạo luật. Trường hợp khách hàng không đồng ý cung cấp thông tin sẽ là bất lợi lớn cho các NH khi việc khấu trừ thuế không tuân thủ FATCA. Vì rất có thể, NH, tổ chức tài chính sẽ bị khách hàng kiện, khi khách hàng cố tình không hợp tác.

Một khó khăn nữa đặt ra đối với các TCTD trong lộ trình triển khai tuân thủ FATCA là thời gian. Các NH cho rằng, thời gian cần thiết ít nhất là 2 năm, trong khi thực tế để đảm bảo theo tiến độ yêu cầu của Đạo luật thì chỉ còn chưa đầy 1 năm. Hay một yếu tố nữa cũng sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới việc triển khai FATCA tại các NH là việc cần phải thay đổi, điều chỉnh lại các quy trình, chính sách để đảm bảo các yêu cầu về báo cáo, trừ thuế của FATCA.

Với VietinBank, tới thời điểm hiện tại, NH này đã triển khai xong công tác đánh giá tác động của FATCA, phân tích khoảng cách của VietinBank so với yêu cầu của Đạo luật, bước đầu triển khai tuân thủ tổng thể Đạo luật trên toàn hệ thống cũng như việc truyền thông, đào tạo cán bộ…

Lợi ích đi kèm thách thức

Theo các chuyên gia tư vấn tài chính, tuân thủ FATCA là một quá trình phức tạp, rất nhiều khó khăn và thách thức đặt ra. Tuy nhiên, việc chủ động tham gia FATCA sẽ có lợi cho các NH, tổ chức tài chính tại Việt Nam. Bởi nếu không tuân thủ thực hiện, FATCA thực sự sẽ tác động đến hoạt động kinh doanh của các tổ chức này, khi thực tế các NH, tổ chức tài chính hoạt động thanh toán quốc tế đều có duy trì tài khoản đồng USD tại NH Mỹ.

Ảnh hưởng doanh thu trực tiếp từ hoạt động thanh toán nước ngoài tới các NH, tổ chức tài chính không nghiêm túc tuân thủ FATCA là việc có thể nhìn thấy rõ. Không chỉ có vậy, việc này sẽ làm giảm uy tín của NH, tổ chức tài chính với các đối tác trên thị trường tài chính quốc tế, gián tiếp tác động tới mối quan hệ đối tác toàn diện của Việt Nam và Hoa Kỳ trong lĩnh vực kinh tế, tài chính.

Xác định rõ điều này, từ tháng 3/2014, Vietcombank cũng đã bắt đầu khởi động dự án tư vấn tuân thủ FATCA. Vietcombank nhận định, tuân thủ FATCA sẽ làm tăng uy tín và sức cạnh tranh của NH trong giao dịch quốc tế, khi mục tiêu của Vietcombank trong tương lai là trở thành NH số một quốc gia, mở rộng NH đại lý trên toàn thế giới…

 Vấn đề đào tạo để hiểu và thi hành FATCA tại Việt Nam bắt đầu đã được triển khai, nhưng vẫn chưa triệt để vì liên quan tới nhiều đơn vị kinh doanh. Các NH sẽ phải tổ chức lại bộ máy, phân công nhiệm vụ, hoạt động cụ thể đối với cả quy trình sản xuất kinh doanh khi triển khai FATCA như: sửa đổi biểu mẫu, sửa đổi quy định/quy trình, bổ sung thông tin trên hệ thống cơ sở dữ liệu tự động, có kế hoạch truyền thông và đào tạo tổng thể, thực hiện giám sát tuân thủ các chi nhánh nước ngoài và các công ty trực thuộc, thực hiện báo cáo thông tin khách hàng cho phía NHNN theo yêu cầu của FATCA…

Ngày 14/1/2015 vừa qua, NHNN đã tổ chức buổi tọa đàm với các nội dung liên quan đến triển khai FATCA tại Việt Nam để giới thiệu, hướng dẫn quy trình rà soát, thu thập thông tin chủ tài khoản Hoa Kỳ theo quy định FATCA. Trong thời gian tới, IGA giữa Chính phủ Việt Nam và Hoa Kỳ được ký kết sẽ cho phép các quy định của FATCA trở thành một bộ phận thuộc pháp luật Việt Nam. Điều này sẽ giảm thiểu khó khăn không nhỏ trong việc triển khai và tuân thủ FATCA đối với hệ thống NH, tổ chức tài chính tại Việt Nam.

Thảo Minh