Các nước phát triển: Động lực “mới mà cũ” của kinh tế thế giới
09:48 | 16/04/2015
Theo tờ Le Figaro (Pháp) số ra ngày 14/4, trong khi hai nền kinh tế lớn Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu có dấu hiệu tiến triển, nhiều nước đang phát triển đã chứng kiến nhịp độ tăng trưởng chậm lại, thậm chí rơi vào khủng hoảng.
Bài báo dẫn đánh giá mới đây của Kho bạc Pháp nhận định, dường như đang có sự thay đổi vai trò “đầu tàu” kinh tế thế giới và các nước phát triển có vẻ đang trên lộ trình tìm lại ánh hào quang cũng như vị thế dẫn dắt trong quá khứ.
“Hào quang quá khứ” đang dần trở lại với các nước phát triển |
Các nước đang phát triển “hụt hơi”?
Đánh giá trên nhận định, kinh tế Trung Quốc đang phát triển chậm lại và không còn khả năng tăng trưởng ở mức hai con số. Do ảnh hưởng của giá dầu giảm mạnh và các biện pháp trừng phạt do phương Tây áp dụng liên quan đến cuộc xung đột tại Ukraine, nước Nga đã rơi vào khủng hoảng và sẽ chứng kiến GDP giảm mạnh vào năm 2015 (-3,3%) và kéo dài sang 2016 (-0,9%).
Brazil cũng phải chịu tác động của việc giảm giá nguyên liệu và có khả năng rơi vào suy thoái trong năm nay. Chỉ có Ấn Độ là nền kinh tế mới nổi duy nhất cưỡng lại được xu thế này. Việc các nền kinh tế mới nổi chủ chốt tăng trưởng chậm lại bắt nguồn từ các nguyên nhân có tính chất cơ cấu, trong đó có việc giảm sút sức cầu từ bên ngoài và dần dần cạn kiệt động lực đuổi theo các nền kinh tế phát triển.
Mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) vừa hạ thấp dự đoán tăng trưởng kinh tế năm 2015 đối với các nước đang phát triển ở Đông Á, kể cả Trung Quốc, đồng thời cảnh báo những rủi ro “đáng kể” phát sinh từ những yếu tố bất ổn trên thế giới, trong đó có những tác động tiềm tàng từ việc đồng USD mạnh lên và khả năng lãi suất của Mỹ tăng cao.
Trong báo cáo "Cập nhật Kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương" đưa ra ngày 13/4, WB kỳ vọng các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á và Thái Bình Dương (EAP), trong đó có Trung Quốc, dự kiến tăng trưởng 6,7% trong hai năm 2015 và 2016, thấp hơn mức tăng trưởng 6,9% năm 2014.
Con số này thấp hơn mức dự đoán tăng 6,9% năm 2015 và 6,8% năm 2016 do WB đưa ra hồi tháng 10/2014. Theo WB, các nước khu vực sẽ hưởng lợi từ việc giá dầu rẻ và sự phục hồi của các nền kinh tế đang phát triển.
Dự đoán, nhịp độ tăng trưởng của Trung Quốc có thể chậm lại do các chính sách nhằm đưa nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này chuyển sang một giai đoạn tăng trưởng bền vững hơn và ứng phó với những khó khăn về tài chính. WB cho rằng kinh tế Trung Quốc có thể chỉ tăng trưởng 7,1% năm 2015 và 7% năm 2016, thấp hơn mức tăng thấp nhất trong 24 năm qua là 7,4% năm 2014.
Trong khi đó, theo WB, kinh tế của các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á và Thái Bình Dương, không tính Trung Quốc, dự kiến tăng trưởng 5,1% năm 2015 và 5,4% năm 2016, cao hơn mức tăng tương ứng 4,6% năm 2014.
Ngoài ra, WB cũng cho hay giá dầu và hàng hóa sụt giảm có thể sẽ làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế của các nước châu Phi. Ông Francisco Ferreira, nhà kinh tế trưởng WB khu vực châu Phi, cho biết những tác động bên ngoài khu vực đã ảnh hưởng đến sự phát triển của “lục địa đen” trong thời khắc khó khăn này.
Vì vậy, khu vực này phải chứng tỏ rằng mình có khả năng hoặc có thể hỗ trợ sự phát triển kinh tế và xã hội bằng những công cụ riêng.
Về phần mình, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng vừa quyết định hạ dự báo nhịp độ tăng trưởng của một nền kinh tế mới nổi khác là Brazil từ mức dương 0,3% (đưa ra hồi tháng Một) xuống mức âm 1%.
Theo IMF, nền kinh tế lớn nhất Nam Mỹ này sẽ tăng trưởng âm 1% trong năm nay do các chính sách tài chính và tiền tệ được thắt chặt hơn và đầu tư của tập đoàn dầu khí quốc gia Petrobras giảm sút. IMF cho rằng ưu tiên trước mắt của Brazil là phải nhanh chóng giải quyết các vấn đề của Petrobras khi vụ bê bối ở tập đoàn này đã khiến đầu tư bị cắt giảm.
“Sao đổi ngôi”
Trái ngược với tình cảnh kém vui trên, giá nguyên liệu, nhất là dầu mỏ giảm đã mang lại một luồng sinh khí mới cho các nền kinh tế phát triển: sức mua của các hộ gia đình bắt đầu tăng, chi phí của các doanh nghiệp giảm. Theo các chuyên gia của Kho bạc Pháp, trong Khu vực đồng tiền chung euro (Eurozone), giá dầu giảm khoảng 50% làm cho GDP có thể tăng thêm khoảng 0,5% trong vòng hai năm.
Ngoài ra, Eurozone cũng được tiếp sức thêm bởi chính sách tiền tệ đỡ khắc khổ - chính sách thắt chặt ngân sách ngặt nghèo nhất được áp dụng tại Nam Âu. Một nhân tố khác, chính sách của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã thúc đẩy sự giảm giá đồng euro.
Giữa lúc Tây Ban Nha vẫn đang trong tình trạng khủng hoảng, Italy và Pháp đang phục hồi dần dần, một nước Đức vẫn vững vàng, kinh tế Eurozone sẽ đạt tăng trưởng vừa phải, khoảng 1,4% năm 2015, sau đó 1,8% năm 2016.
Dự đoán, trong hai năm 2015 và 2016, các nền kinh tế phát triển, nhất là nhóm nước Anglo-saxon, sẽ là những động lực kéo cỗ máy kinh tế toàn cầu đi lên, chứ không phải là các quốc gia mới nổi như trong suốt 15 năm nay. Dự kiến, các nước phát triển sẽ tăng trưởng khoảng 2,4% trong hai năm 2015 và 2016, lấy lại được sự năng động giống như trong giai đoạn 2000-2007 (+2,6%).
Vương quốc Anh đang có tốc độ tăng trưởng mạnh, bắt đầu từ giữa năm 2013 với tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống còn 5,7%. Tại Mỹ, tăng trưởng ước lên đến 3,3% năm 2015 và 2,9% năm 2016. Tiêu dùng và đầu tư của các doanh nghiệp gia tăng là những động lực kéo kinh tế bên kia bờ Đại Tây Dương đi lên. Mỹ và Anh là hai nước đã thực hiện chính sách mua trái phiếu ồ ạt (Mỹ đã ngừng vào tháng 10/2014) và chính sách này đã phát huy được hiệu quả.
Trong khi đó, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) Haruhiko Kuroda mới đây cho biết, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới này đang hồi phục vừa phải và dự kiến sẽ duy trì xu hướng này, khi chính sách nới lỏng tiền tệ của BoJ tiếp tục góp phần ngăn các tác động dự kiến xảy ra đối với nền kinh tế nước này.
Ông Kuroda cam kết BoJ sẽ thực hiện những điều chỉnh cần thiết thông qua việc kiểm tra những rủi ro tăng giảm đối với hoạt động kinh tế và tiếp tục áp dụng chính sách tiền tệ lỏng lẻo để đạt mục tiêu lạm phát 2%. Hiện tại, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Nhật Bản chỉ ở mức khoảng 0% do giá năng lượng thế giới giảm, nhưng giá bán buôn của Nhật Bản trong tháng 3/2015 đã tăng 0,7% so với cùng kỳ năm 2014.
Trong khi đó, ở tình trạng ngược lại, các nước mới nổi dự kiến rất khó vượt qua được mức 4,4% năm 2015 và 4,7% năm 2016, tức là ở mức thấp hơn rõ rệt so với giai đoạn nêu trên (+6,6%). Kinh tế thế giới ở tình cảnh giống như giai đoạn cuối thập niên 1990, khi Mỹ và châu Âu tranh thủ được sự bùng nổ của mạng Internet để phát triển.
Anh Quân tổng hợp