Chia sẻ gánh nặng xử lý nợ xấu

Quyền lớn và linh hoạt hơn

Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 34/2015/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số Điều của Nghị định số 53 quy định về thành lập, tổ chức và hoạt động của VAMC, mới đây, NHNN đã đưa ra Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 19/2013/TT-NHNN quy định về việc mua, bán, xử lý nợ xấu của VAMC. Những sửa đổi tại Dự thảo này được đánh giá là phù hợp với quy định tại Nghị định 34.

Ví như, các quy định đưa ra tại Dự thảo đã trao quyền hạn lớn hơn, linh hoạt hơn cho VAMC trong quá trình xử lý nợ xấu. Đơn cử, dự thảo tại Điều 14 Mục 2 quy định trái phiếu (TP) của VAMC phát hành được quy định có thời hạn tối thiểu 1 năm, tương ứng với thời gian VAMC dự kiến xử lý được khoản nợ xấu. Và Dự thảo còn cho phép VAMC được gia hạn TP khi cần thiết nhằm tạo sự linh hoạt cho công ty này khi xử lý các khoản nợ xấu mua theo giá thị trường.

TCTD sẽ giảm thiểu gánh nặng tài chính với quy định mới về hoạt động của VAMC

Có ý kiến băn khoăn vì sao hệ số rủi ro của TP do VAMC phát hành lại bằng 0%? Theo lý giải của Ban soạn thảo, đó là nhằm đảm bảo tính chất “tương đương tiền” của TP, vì nó phải được lưu ký tại NHNN theo quy định. Theo đó, cơ quan quản lý cũng sẽ kiểm soát được “đường đi” của TP đến đúng địa chỉ.

Thực tiễn đối với các khoản nợ tại TCTD, pháp luật chỉ đưa ra các quy định mang tính nguyên tắc và trao quyền chủ động cho TCTD. Trong khi đó mỗi TCTD lại có các quy định nội bộ riêng về cơ cấu lại khoản nợ. Mà đối với các khoản nợ xấu được VAMC mua theo giá thị trường thì hoàn toàn thuộc quyền sở hữu, định đoạt của VAMC. Do đó, Dự thảo Thông tư bổ sung quy định giao VAMC xem xét, quyết định cơ cấu lại các khoản nợ xấu được mua theo giá thị trường theo nguyên tắc, điều kiện quy định.

Ngoài ra, Dự thảo Thông tư đã bỏ cơ sở điều chỉnh lãi suất phù hợp với khả năng trả nợ của khách và quy định về thủ tục trao đổi với TCTD bán nợ trước khi VAMC điều chỉnh lãi suất. Điều này, theo Ban soạn thảo là nhằm tạo sự chủ động, linh hoạt cho VAMC trong việc điều chỉnh lãi suất các khoản nợ xấu đã mua, tạo điều kiện đẩy nhanh quá trình hỗ trợ khách hàng vay có nợ xấu bán cho VAMC.

Tương tự, việc miễn, giảm lãi phạt, phí, lãi vay đã quá hạn thanh toán đối với các khoản nợ xấu VAMC đã mua là một biện pháp hỗ trợ khách hàng vay. Tuy nhiên, việc miễn, giảm lãi phạt, phí ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của TCTD bán nợ trước khi bán nợ cho VAMC. Vì vậy, dự thảo Thông tư vẫn quy định VAMC phải trao đổi với TCTD khi thực hiện.

Một điểm mới tại dự thảo Thông tư này là cho phép VAMC được gia hạn nợ đối với các khoản nợ xấu mua bằng trái phiếu đặc biệt (TPĐB) quá thời hạn khi có sự thống nhất của TCTD bán nợ. Quy định này nhằm tạo sự linh hoạt cho VAMC khi thực hiện gia hạn nợ cho khách hàng vay, nhưng vẫn bảo đảm có sự đồng thuận của TCTD. Vì theo quy định trong trường hợp khoản nợ xấu không xử lý được trong thời hạn của TPĐB, TCTD sẽ tiếp nhận lại khoản nợ xấu.

Chia sẻ rủi ro với TCTD

Một thay đổi quan trọng tại Dự thảo Thông tư là quy định VAMC phải trích lập dự phòng rủi ro (DPRR) cho khoản nợ xấu đã mua theo giá trị thị trường. Trong khi đó, TCTD sở hữu TP của VAMC không phải trích lập DPRR đồng thời được sử dụng TP, TPĐB để vay tái cấp vốn tại NHNN theo quy định của NHNN và được sử dụng TP để tham gia nghiệp vụ thị trường mở.

Theo đánh giá của một chuyên gia NH, quy định mới trên nhằm chia sẻ rủi ro giữa VAMC với NHTM đồng thời cũng tăng thêm trách nhiệm, động lực VAMC mua bán nợ theo giá thị trường. Ví dụ: VAMC mua 3 đồng nợ xấu từ TCTD và trích lập DPRR 100% khoản nợ xấu. Nếu khoản nợ xấu đó VAMC bán được 4 đồng thì họ được hưởng lợi.

Theo quy định tại Dự thảo này, số tiền thu hồi được từ khoản nợ đã được xử lý rủi ro được coi là doanh thu trong kỳ của VAMC. Quy định này vừa tăng trách nhiệm đối với VAMC khi sử dụng nguồn lực tài chính đồng thời tạo động lực công ty này mua – bán nợ xấu theo giá trị thị trường. Đó cũng là lý do cần thiết phải tăng nguồn lực tài chính lên 2.000 tỷ đồng cho VAMC để công ty này có điều kiện mua bán theo giá thị trường. Với việc đưa thêm quy định cho phép TCTD sử dụng TP để tham gia thị trường mở, theo nhận định của vị chuyên gia trên là khá “tinh tế”, vừa giúp VAMC có thêm nguồn lực xử lý nợ, các NH giải quyết thanh khoản mà không tác động quá nhiều đến tổng cung tiền.

Dự thảo Thông tư cũng đưa ra sửa đổi quan trọng về thời hạn, trích lập DPRR của TPĐB theo hướng khuyến khích các TCTD bán nợ cho VAMC, tạo điều kiện thuận lợi hơn trong hoạt động.

Cụ thể, Thông tư 19 quy định việc trích lập DPRR hàng năm đối với TPĐB trên cơ sở mệnh giá và thời hạn TP. Quy định này giúp đẩy nhanh quá trình TCTD trích lập DPRR để xử lý các khoản nợ xấu. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy điều này tạo ra một áp lực lớn cho TCTD trong điều kiện hoạt động kinh doanh đang gặp nhiều khó khăn.

Vì vậy, bên cạnh quy định thời hạn TP tối đa lên đến 10 năm đối với TCTD cơ cấu lại hoặc gặp khó khăn về tài chính, dự thảo Thông tư quy định theo hướng giảm trừ số tiền thu hồi nợ khi tính trích lập dự phòng rủi ro đối với TPĐB để tạo điều kiện hỗ trợ, giảm nhẹ gánh nặng tài chính cho TCTD trong bối cảnh tái cơ cấu còn gặp nhiều khó khăn.

Theo lãnh đạo VAMC, hiện tại Dự thảo vẫn đang trong quá trình thảo luận và có nhiều ý kiến khác nhau bởi việc xử lý nợ xấu vốn không đơn giản. Để mua bán nợ theo giá thị trường, ngoài quy định trong dự thảo Thông tư này, VAMC phải có đề án mới thực hiện được. Khi các chính sách thông thì thị trường mới có người mua, người bán. Lãnh đạo VAMC chia sẻ thêm: dù được tăng vốn điều lệ, nhưng thời gian tới công ty này tính toán thận trọng khi mua bán các khoản nợ xấu theo giá thị trường để hạn chế rủi ro.