Tiền thoái vốn để trả nợ hay làm gì?

TS. Vũ Đình Ánh

Vì sao Chính phủ lại quyết định cho thoái vốn ở 10 DN này, theo ông?

Theo tôi, thoái vốn là việc phải làm và đã đặt ra trong quá trình cơ cấu lại DNNN, để vốn Nhà nước tập trung vào đúng những lĩnh vực Nhà nước cần phải đầu tư, không căn cứ vào DN lãi hay lỗ. Không chỉ thoái vốn khỏi những DN làm ăn yếu kém như thời gian qua mà cả những DN làm ăn có hiệu quả như bia rượu, nước giải khát, sữa, viễn thông...

Ông nghĩ sao về thời điểm của việc đưa ra quyết định thoái vốn này vì đây là việc được xác định từ lâu và các chuyên gia kinh tế không ít lần thúc giục? Có phải do sức ép của hội nhập hay do Chính phủ đang rất cần tiền? Quyết định thoái vốn ở thời điểm này cũng có liên tưởng đến vấn đề trả nợ, đến hội nhập, có phải là đi theo cam kết hội nhập không? Điều khoản nào liên quan đến khu vực Nhà nước mà Việt Nam cam kết trong TPP?

Như tôi vừa nói đó là việc phải làm khi tái cơ cấu. Và bao trùm lên tất cả là xác lập lại vai trò, đầu tư vốn của Nhà nước, đó là chỉ tập trung vào những lĩnh vực mà các khu vực kinh tế khác không muốn hay không thể làm được.

Nhưng có câu hỏi, tiền thoái vốn dùng cho việc gì?

Có ý kiến nói việc thoái vốn để trả nợ, có ý kiến cho rằng không phải để trả nợ.

Theo tôi, việc sử dụng số tiền này có nhiều mục tiêu khác nhau, tôi cũng không loại trừ một phần tiền đáng kể có thể được dùng để tái cơ cấu nợ hiện nay khi quy mô nợ công khá lớn. Tuy nhiên không phải tất cả đều sử dụng vào việc tái cơ cấu nợ mà còn được sử dụng vào nhiều mục tiêu khác. Nhất là trong khi việc chuyển dịch trong xu thế nước ta đang tái cơ cấu lại khu vực DN Nhà nước, việc sử dụng số tiền này còn dùng để tái cơ cấu và cũng có thể để thực hiện cơ cấu và tài chính vĩ mô khác.

Tôi cho rằng, nên có giải thích thêm về việc tiền từ thoái vốn dùng để làm gì.

Theo ông, sau khi Nhà nước rút đi, với nhà đầu tư mới, có kỳ vọng những DN sẽ còn tốt hơn hiện nay?

Việc Nhà nước rút vốn ra và nhà đầu tư khác tham gia vào thì câu hỏi đặt ra là DN đó sau này có làm ăn tốt hay không? Câu trả lời là chưa chắc vì đó là câu chuyện của thị trường.

Nhưng trước tiên việc thoái vốn này mang lại tín hiệu tích cực cho thị trường vì đây là những hàng hoá tốt, các DN này đang làm ăn tốt, cổ tức cũng cao. Quan trọng nữa là chúng ta thực hiện nguyên tắc Nhà nước chỉ đầu tư vào những lĩnh vực mà khu vực ngoài Nhà nước không được làm hoặc không thể làm được. Như vậy là chúng ta tạo ra môi trường đầu tư tốt hơn, cơ hội đầu tư tốt hơn cho thị trường.

Nhưng cũng không hẳn cứ Nhà nước rút đi, nhà đầu tư mới xuất hiện thì DN làm ăn tốt hơn vì theo tôi ở những DN này vốn Nhà nước đang giữ vai trò tích cực do đó chưa chắc vốn ngoài Nhà nước sẽ làm cho DN làm ăn hiệu quả hơn? Bởi khi Nhà nước nắm giữ vốn tại DN là dành cho DN nhiều ưu đãi. Khi Nhà nước rút vốn đi, ưu đãi mà Nhà nước dành cho không còn, DN sẽ phải vận hành trên một nền tảng bình đẳng hơn, kể cả về mặt cạnh tranh, ưu đãi, tiếp cận thị trường…

Nhưng theo tôi, việc thoái vốn đó là tốt và phải làm, cần đẩy nhanh.

Thị trường đang muốn biết thoái vốn như thế nào. Theo ông phần vốn đó bán cho ai?

Việc bán vốn còn tùy theo từng ngành nghề, bia với sữa hay tin học viễn thông là khác nhau. Với trường hợp Vinamilk, có thông tin rằng đối tác nước ngoài sẵn sàng mua cả số cổ phần mà Nhà nước thoái, thậm chí sẵn sàng thôn tính để biến thành DN nước ngoài. Thông tin đó không biết có đúng không nhưng tôi chỉ muốn nói mấy điểm. Thứ nhất là giả sử đúng thì chúng ta có dám bán hết không? Thứ hai là nếu không như vậy thì làm sao để giữ? Đó là những câu hỏi tùy thuộc vào quan điểm của Nhà nước về ngành nghề đó và Nhà nước muốn sau khi thoái vốn DN đó sẽ như thế nào. Nếu trả lời được điều đó thì mới có thể quyết định được cách thức thoái vốn.

Lựa chọn nhà đầu tư trong nước hay nhà đầu tư nước ngoài trong việc thoái vốn là một bài toán cho sự lựa chọn. Giả sử, Nhà nước thoái vốn thì DNNN khác hoạt động trong cùng lĩnh vực có thể tham gia như một dạng đầu tư có được không?

Lộ trình thoái vốn do SCIC định, nhưng lãnh đạo SCIC trả lời báo chí rằng chưa chốt thời điểm, và nhà đầu tư thì nóng lòng muốn biết, liệu SCIC có lần chần chưa vội thoái, hay sẽ làm ngay, làm nhanh, theo ông?

Về việc thực hiện, SCIC không phải là nhà đầu tư đơn thuần. SCIC là công cụ của Nhà nước, là nhà đầu tư sử dụng vốn Nhà nước thì phải thực hiện theo những quy định và chủ trương của Nhà nước. Thoái vốn còn phụ thuộc vào thị trường thì hiện điều kiện thị trường đang rất thuận lợi.

Và lộ trình thoái vốn phụ thuộc vào việc sẽ sử dụng tiền thu về vào mục đích gì. Tôi cho rằng việc thoái vốn sẽ được thực hiện ngay trong năm nay.

Cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn.

Tuần trước Chính phủ đã chỉ đạo Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) thoái hết vốn nhà nước tại 10 DN: