Xuất khẩu nông sản chế biến ngày càng khó
13:58 | 18/01/2016
Thông tin cảnh báo về nông sản nhúng hóa chất bùng nổ trong năm 2015 đang ảnh hưởng đến xuất khẩu nông sản của Việt Nam.
Cục Chế biến nông-lâm-thủy sản và nghề muối (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) vừa công bố báo kết quả công tác năm 2015, trong đó đáng chú ý là, giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính trong năm 2015 ước đạt 13,95 tỷ USD, giảm 2,8% so với năm 2014.
Câu hỏi đặt ra lúc này là, vì sao giá trị xuất khẩu hàng nông sản chính lại giảm, nhất là trong bối cảnh một số Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã và đang chuẩn bị ký kết như FTA với Liên minh châu Âu (EU), Hàn Quốc... đang mở ra nhiều cơ hội cho nông sản Việt Nam khi hàng rào thuế quan đối với mặt hàng này hầu hết được dỡ bỏ?
Hồ tiêu Việt Nam chưa giải quyết được các vấn đề về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật có trong sản phẩm xuất khẩu |
Thực tế cho thấy, trong những năm 2012 – 2013, việc xuất khẩu nông sản chế biến của Việt Nam phát triển mạnh. Tuy nhiên, đến năm 2014, các thông tin từ truyền thông cảnh báo về nông sản nhúng hóa chất (sầu riêng, mít…) bắt đầu diễn ra, bùng nổ và mạnh nhất là 2015. Từ đó dẫn đến trong năm 2015, xuất khẩu nông sản của Việt Nam từ gạo, khoai lang, các loại trái cây… đều sụt giảm.
Theo ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vinamit, khi nghe những thông tin cảnh báo trên truyền thông Việt Nam, các công ty nhập khẩu nước ngoài họ bắt đầu siết lại. Họ đưa toàn bộ nông sản Việt Nam đi để đặt tiêu chuẩn xét nghiệm về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cao hơn.
Minh chứng rõ nét là mặt hàng hồ tiêu. Tại Hội thảo “Quản lý chất lượng và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất hồ tiêu và các mặt hàng gia vị xuất khẩu” do Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với Hiệp hội gia vị Hoa Kỳ tổ chức hồi tháng 12/2015, các chuyên gia về gia vị quốc tế cho rằng, mặc dù hồ tiêu Việt Nam xuất khẩu khá thành công (xuất khẩu đến 97 quốc gia và vùng lãnh thổ thuộc châu Á, châu Âu, châu Mỹ, châu Phi) nhưng ngành hồ tiêu và gia vị của Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là các thị trường cao cấp.
Theo thông tin từ Hiệp hội Gia vị châu Âu, các sản phẩm gia vị, đặc biệt là hồ tiêu của Việt Nam hiện đang trong tình trạng báo động nghiêm trọng và các DN châu Âu có khả năng chuyển sang nhập khẩu sản phẩm từ các thị trường khác do Việt Nam chưa giải quyết được tận gốc các vấn đề về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật có trong sản phẩm xuất khẩu.
Theo các chuyên gia về nông nghiệp, tập quán sản xuất của nông dân Việt Nam là sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kháng sinh để bảo vệ cây trồng. Vậy nên dù cho DN có hợp tác sản xuất, thu mua, hướng dẫn họ cách sản xuất an toàn, hiệu quả thì mức độ này cũng chỉ giảm chứ không chấm dứt triệt để. Vì vậy, điểm yếu về chất lượng sản phẩm sẽ tạo ra thách thức lớn cho cả ngành hàng nông nghiệp.
Đặc biệt là khi Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) và các FTA có hiệu lực, các thương lái nước ngoài có quyền thu mua trực tiếp nông sản của Việt Nam trên đồng ruộng, họ có thể lấy lý do về chất lượng, dư lượng hóa chất để ép giá, hạ giá... khiến nông dân không có lợi nhuận.
Như vậy, dù cho thuế xuất khẩu đều giảm về 0%, DN Việt Nam cũng khó có thể tận dụng được cơ hội, và người nông dân cũng khó có thể được hưởng lợi nếu như vấn đề chất lượng không đạt độ an toàn.
Trước tình hình trên, Cục Chế biến nông-lâm-thủy sản và nghề muối đã đề ra nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2016 này là: “Theo dõi sát sao diễn biến giá cả, tình hình tiêu thụ các mặt hàng nông-lâm-thủy sản chủ lực; Tổ chức các đoàn xúc tiến thương mại giải quyết các rào cản thị trường nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, trước mắt là tập trung đối với các mặt hàng rau quả, cà phê, thủy sản… tại một số thị trường lớn, truyền thống (Mỹ, EU, Trung Quốc...) và thị trường tiềm năng (châu Phi...”)...
Thanh Vũ