Gác bếp yêu thương

Ảnh minh họa

Cái gác treo ngang trên bếp lò nhà tôi được làm bằng tre – thứ tre làng già cỗi được cha tôi nhiều ngày kỳ công vót nhẵn thành từng nan ngay ngắn rồi dùng dây mây rừng kết lại thành khung hình chữ nhật thật chắc chắn. Từ khi có cái gác tre ấy, mọi đồ đạc trong căn bếp hai gian chợt trở nên ngăn nắp, gọn gàng hơn hẳn.

Trên gác bếp, mẹ xếp đầy những chổi rơm, giần, sàng, thúng, rổ, nồi, xoong, quang gánh... để khi cần dùng thì chỉ cần với tay lên lấy rất tiện lợi. Thỉnh thoảng tôi hỏi cái này hay cái nọ ở chỗ nào, mẹ vẫn thường nói một câu quen thuộc: “Ở trên gác bếp ấy con ạ!” Và trong tâm trí non dại của tôi ngày ấy, gác bếp quả thực là một gian nhà kho mini.

Không chỉ là nơi cất giữ những đồ vật đơn sơ, gác bếp còn giống như một “gian hàng di động” mùa nào thức nấy. Mấy ngày Tết, gác bếp treo lủng lẳng thịt trâu, thịt lợn, tỏi, hành... Ở quê ngày xưa làm gì có tủ lạnh. Vì thế cách bảo quản thịt thà và những thứ thực phẩm khác để ăn lai rai từ trong Tết cho đến giêng hai ngoài việc kho mặn, kho đông còn một cách khác là chế biến theo công thức truyền thống rồi treo gác bếp. Thịt gác bếp luôn có những hương vị hấp dẫn đặc trưng, ăn mãi mà không thấy ngấy. Người dân quê tôi thường bảo, ghé chơi nhà ai đó vào dịp Tết, chỉ cần ngó vào gác bếp là biết được ngay gia chủ năm vừa rồi có ăn nên làm ra hay không.

Đến mùa thu hoạch, dưới gác bếp, ngô nếp, ngô tẻ và những bông lúa thơm chắc mẩy, căng tròn được mẹ tỉ mẩn treo thành từng hàng dài lúc lỉu. Có cảm giác như bàn tay gầy guộc của mẹ đã mang cả hương đồng gió nội quê hương về gian bếp nhỏ này để thầm gieo lên khát vọng về một cuộc sống đủ đầy, no ấm.

Những buổi tối se lạnh, mẹ vẫn thường tẽ ngô nếp rồi rang lên thơm nức. Bên bếp lửa bập bùng cháy đượm, cả nhà ngồi quây quần bên nhau, vừa thưởng thức từng hạt ngô rang nóng hổi, thơm giòn, vừa hàn huyên, bông đùa chuyện phiếm. Mọi mỏi mệt, nhọc nhằn đều tan biến. Chợt thấy lòng ấm áp, bâng khuâng!

Ngày ngày nếm trải từng làn khói lam chiều được nhen nhóm từ rơm rạ đồng quê, gác bếp nhỏ ám đen màu bồ hóng – màu thời gian không thể phai mờ. Thuở ấu thơ, gác bếp là nơi bí mật nhất để tôi cất giấu những món quà giản dị như lọ bi ve đủ sắc màu xanh đỏ, chú cào cào kết vội bằng lá tre, con búp bê nồng thơm mùi rơm mới hay có khi là một quả na dai hái vội sau vườn.

Và nhiều lần, vì mải mê với những trò chơi thú vị khác, tôi quên đi “kho báu” của chính mình. Đến lúc nhớ ra thì búp bê rơm đã hóa thành... búp bê lọ lem. Còn quả na đã trở thành mồi ngon của lũ chuột tự bao giờ. Dưới chái bếp nhỏ, tôi đã lớn lên tự những ngày êm đềm như thế...

Gác bếp đã gắn bó và đồng hành với gia đình tôi từ thuở “Cái nghèo gác bếp để dùng quanh năm” như nhà thơ Khuất Quang Thảo từng viết, cho đến khi cha mẹ tôi làm ăn phát đạt và quyết định dỡ bỏ chái bếp cũ bên hông nhà đi để xây dựng nên một căn nhà ngang khang trang, thoáng đãng.

Gác bếp cũ trở thành dĩ vãng. Có chăng chỉ còn trong ký ức mà thôi. Một lần về nhà trổ tài bếp núc, tôi hỏi mẹ chiếc nồi hay kho cá để ở đâu? Mẹ hiền từ đáp lại: “Ở trên gác... À, trong chạn sắt con à”. Thì ra bao lâu nay, mẹ vẫn luôn giữ trong tâm khảm nỗi nhớ về cái gác nhỏ bằng nan tre già nằm nép mình khiêm nhường trên bếp củi ấy. Và tôi cũng vậy...

Tối nay, khi ngồi cặm cụi viết nên những dòng tản mạn nhỏ nhắn này, tôi thầm nghĩ, trái tim của mỗi chúng ta cũng giống như một cái gác bếp nhỏ, nơi cất dành, lưu giữ yêu thương!