Doanh nhân bàn việc chuyên nghiệp hóa DN gia đình
12:28 | 28/06/2017
Ở thế hệ kế thừa, nhiều doanh nhân trẻ rơi vào áp lực kỳ vọng của thế hệ trước đang là gánh nặng với họ...
“Phát triển DN gia đình chính là để nâng tầm sức mạnh Việt”, ông Hoàng Hải Âu – Chủ tịch, Tổng Giám đốc Hoàng Gia Media Group khẳng định.
Khi quản trị chuyên nghiệp và có sự chia sẻ cởi mở và minh bạch giữa các thế hệ thì DN gia đình sẽ thành công |
Các công ty gia đình của Việt Nam đã có những đóng góp đáng kể vào việc phát triển kinh tế đất nước, là một thành tố quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và đã hình thành nên các tập đoàn kinh tế tư nhân dẫn đầu trên nhiều lĩnh vực và có đóng góp quan trọng vào GDP của toàn nền kinh tế.
“100 DN gia đình (DNGĐ) lớn nhất Việt Nam đã đóng góp khoảng 1/4 GDP của cả nước. Các DNGĐ cũng đã thể hiện vai trò tiên phong trong việc đẩy mạnh sự phục hồi kinh tế sau khủng hoảng, thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp. DNGĐ có xu hướng vượt trội hơn các loại hình DN khác về doanh số, lợi nhuận và các chỉ số tăng trưởng khác”, theo TS.Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).
Nhưng, nếu như lợi thế DNGĐ Việt Nam là sự gắn bó tình cảm tin cậy, thì thách thức lớn nhất là sự cân bằng giữa mối quan hệ này với các nguyên tắc quản trị công ty chuyên nghiệp… và sự chuyển giao DN trong các thế hệ gia đình vẫn thiếu bài bản.
Trên thế giới, vấn đề kế thừa DN từ các thế hệ DN gia đình được chỉ định rất rõ ràng, những người con được biết quyền thừa kế của mình, khi đạt đến độ tuổi nào họ sẽ tham gia điều hành DN. Trong trường hợp không tham gia điều hành, họ vẫn có quyền thừa hưởng lợi ích mà DNGĐ của họ đã gây dựng. Nhưng ở Việt Nam, DNGĐ lại thường không coi trọng vấn đề pháp lý, nhiều DN mượn tên người họ hàng… nên không ít mẫu thuẫn, rủi ro, tranh chấp đã xảy ra.
Ông Phan Đức Hiếu - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương nhắc lại một câu chuyện, một thương hiệu cà phê phát triển rất tốt, nhưng mâu thuẫn vợ chồng xảy ra, vợ ngừng cung cấp sản phẩm cho chồng làm DN này suy sụt. “Đó là do quản trị thiếu chuyên nghiệp”, ông Hiếu nói. Theo ông, vẫn có những sự đe doạ khiến ông lo ngại về khủng hoảng quản trị DNGĐ, quản trị DNGĐ không tốt thì mâu thuẫn gia đình biến thành mâu thuẫn của DN. Quản trị chuyên nghiệp là phải tách bạch được sở hữu và điều hành DN.
Tính chuyên nghiệp và quản trị chưa tốt của DNGĐ còn thể hiện ở sự chuyển giao và đào tạo thế hệ kế tiếp. Ông Đỗ Long – Tổng giám đốc Bita's, Phó Chủ tịch Hội đồng DNGĐ Việt Nam cho biết, với 35 năm hoạt động trên thương trường và với đội ngũ 8000 người lao dộng, Bita’s đã quan tâm đến vấn đề kế thừa từ lâu, thế hệ thứ hai và ba xuất hiện trong DN. Và Bita’s vẫn vững bước trên thương trường.
Nhưng không ít DN chưa có chiến lược và kế hoạch về sự chuyển giao kế thừa một cách bài bản. Một số DN từ khi chuyển giao cho thế hệ kế tiếp đã liên tục vấp phải nhiều vấn đề và tình hình DN không còn như trước. Ngược lại, là có những trăn trở nữa của những chủ DNGĐ thế hệ đầu của Việt Nam đó là việc chuyển giao và kế thừa, không ít trường hợp thế hệ con cháu không muốn kế thừa trách nhiệm với DN mà cha ông đã mất công gây dựng.
Và ở thế hệ kế thừa, nhiều doanh nhân trẻ rơi vào áp lực kỳ vọng của thế hệ trước đang là gánh nặng với họ. Một số khác cảm thấy thế hệ trước tiếp tục tham gia vào các công việc các vấn đề của DN quá sâu và ranh giới giữa "tham gia để giúp đỡ" và không chịu từ bỏ là rất mong manh. Do đó, chuyển giao đang là vấn đề cần bàn của DNGĐ Việt.
“Để các kỳ vọng không trở thành gánh nặng cho các thế hệ kế cận, thế hệ đương nhiệm cần biến việc chuyển giao quyền lực thành cơ hội, không phải gánh nặng và tạo điều kiện cho thế hệ kế cận được tự do lựa chọn tương lai của bản thân”, theo ông Hoàng Đức Hùng - Phó TGĐ Công ty PwC Việt Nam.
Ông Hùng cho biết: “Khảo sát riêng ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, trong 5 DNGĐ ít nhất 1 DN có tham vọng cạnh tranh vươn ra trường quốc tế”. Khảo sát này cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của các thế hệ kế thừa của các DNGĐ.
Phần lớn các DN đều cho rằng “có trách nhiệm chuyển giao một DN vững chắc cho các thế hệ kế tiếp”, và khảo sát trên quy mô toàn cầu của PwC cho biết khoảng 16 nghìn tỷ đô sẽ được chuyển giao trong vòng 30 năm tới, 40% DNGĐ sẽ chuyển giao sang thế hệ kế thừa trong vòng năm tới. Nhưng chỉ có 12% DNGĐ chuyển giao được đến thế hệ thứ 3. “Con số này thấp hơn kỳ vọng”, ông Hùng nói.
Cũng theo PwC, có 60% thế hệ kế thừa lạc quan rằng họ sẽ điều hành DN trong tương lai. Hơn 90% đáng nắm giữ hoặc kỳ vọng sẽ nắm giữ một vai trò quản trị hoặc giám sát trong DN; 80% cho biết hiện tại họ đang tham gia các buổi họp HĐQT; 50% người tham gia khảo sát nắm giữ cổ phần trong DN; 70% thế hệ kế thừa làm việc ở bên ngoài trước khi tham gia vào DNGĐ.
Và để cung cấp thêm thông tin và kinh nghiệm cho vấn đề kế thừa, chuyển giao và quản trị DN ở các DNGĐ chuyên nghiệp, ông Hiếu cho biết, quá trình quản trị DN chuyên nghiệp có 4 giai đoạn gồm: Thức tỉnh- nhận thức- thay đổi- văn hoá.
“Chiếu lại những gì đang có tại VN, có thể thấy DN Việt Nam mới đang ở giai đoạn thức tỉnh và bắt đầu có một số DN chuyển sang nhận thức. Trong khi đó, nghiên cứu tại Thái lan cho thấy DN nước này đã bước sang đến giai đoạn xây dựng văn hoá về quản trị”- ông Hiếu chỉ rõ.
Ông cho biết, đo lường 100 DN Việt Nam tốt nhất niêm yết trên sàn cho ra một kết quả rất đáng buồn, chúng ta chỉ đạt 35/100 điểm về mức độ quản trị. Trong khi các nước cùng khu vực đã đạt ở mức trên trung bình.
Ngọc Linh