Đảo chiều cán cân thương mại Việt - Nhật

	Mở rộng cán cân thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ
	2 tháng đầu năm, cán cân thương mại thặng dư 1,31 tỷ USD
	Xuất khẩu giảm mạnh, cán cân thương mại thâm hụt 100 triệu USD

Theo số liệu vừa được Tổng cục Hải quan công bố, các năm qua Nhật Bản luôn nằm trong nhóm 4 đối tác thương mại lớn nhất trong hơn 200 quốc gia có xuất nhập khẩu hàng hóa với Việt Nam. Tuy nhiên điều đáng chú ý trong quan hệ thương mại giữa 2 nước là sau khi Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và Nhật Bản có hiệu lực, cán cân thương mại đã đảo chiều từ thặng dư sang thâm hụt thương mại đối với Việt Nam.

Năm 2017, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nhật Bản chính thức đạt 33,84 tỷ USD

Tính riêng trong năm 2017, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nhật Bản chính thức đạt 33,84 tỷ USD, tăng 13,8% so với kết quả thực hiện trong năm 2016. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa của các DN Việt Nam sang thị trường Nhật Bản đạt 16,86 tỷ USD, tăng 14,9% so với năm 2016, chiếm 7,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang tất cả các đối tác thương mại trong năm 2017. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu hàng hóa có xuất xứ từ Nhật Bản vào Việt Nam đạt 16,98 tỷ USD, tăng 12,7% so với năm 2016, chiếm 8% tổng giá trị nhập khẩu của cả nước trong năm 2017.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan ghi nhận trong giai đoạn năm 2011-2014, Việt Nam luôn thặng dư cán cân thương mại trong trao đổi hàng hóa với Nhật Bản, mức xuất siêu lần lượt là 380 triệu USD, 1,45 tỷ USD, 2,02 tỷ USD và 1,77 tỷ USD. Tuy nhiên trong 3 năm trở lại đây, từ năm 2015-2017, cán cân thương mại hàng hóa lại đảo chiều sang trạng thái thâm hụt về phía Việt Nam, mức nhập siêu lần lượt là 228 triệu USD, 393 triệu USD và 119 triệu USD.

Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công thương cho biết, cơ cấu hàng hóa của Nhật Bản và Việt Nam mang tính bổ sung, không cạnh tranh. Nhật Bản là nước nhập siêu lớn về thủy sản, sản phẩm công nghiệp tiêu dùng như dệt may, giày da, thực phẩm chế biến… trong khi Việt Nam lại là nước có lợi thế cạnh tranh tuyệt đối về các sản phẩm này. Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Nhật Bản máy móc, thiết bị, công nghệ và nguyên liệu cho sản xuất.

Mặc dù cơ cấu hàng hoá mang tính bổ sung và không cạnh tranh, lại có thuận lợi nhờ FTA Việt Nam - Nhật Bản đã có hiệu lực, song có thể thấy các DN Việt Nam vẫn chưa tận dụng tốt cơ hội từ các FTA mang lại để được hưởng mức thuế suất ưu đãi đối với hàng hoá xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. Đó cũng là một trong các lý do khiến cán cân thương mại nghiêng dần từ thặng dư sang thâm hụt đối với Việt Nam. Bởi theo Bộ Công thương, trong năm 2017 vừa qua chỉ có 35% giá trị xuất khẩu hàng hoá từ Việt Nam sang Nhật Bản được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi. Vì vậy, trong số các quốc gia đã có FTA với Việt Nam, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Nhật Bản nằm trong nhóm thấp (14,8%), so với các khu vực, quốc gia khác như ASEAN 24,2%, Trung Quốc 61,5%, Hàn Quốc 30%...

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) trong ấn phẩm thường niên Trade Profiles 2017 ghi nhận trong các năm gần đây Nhật Bản là 1 trong 5 quốc gia có trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa lớn nhất trên thế giới. Đồng thời thứ hạng xuất nhập khẩu hàng hóa của Nhật Bản đã có cải thiện trong năm 2017.

Cụ thể Báo cáo Thống kê và Triển vọng thương mại công bố ngày 12/4/2018 của tổ chức này ghi nhận, cả xuất khẩu hàng hóa (trị giá 698 tỷ USD, tăng 8,3% so với năm 2016 và chiếm 3,9% xuất khẩu toàn cầu) và nhập khẩu hàng hóa (trị giá 672 tỷ USD, tăng 10,6% so với năm 2016 và chiếm 3,7% nhập khẩu toàn cầu) của Nhật Bản đều xếp ở vị trí thứ 4 trên thế giới, trong đó xuất khẩu xếp sau Trung Quốc, Hoa Kỳ, Đức và nhập khẩu xếp sau Hoa Kỳ, Trung Quốc và Đức.

Triển vọng tăng trưởng xuất nhập khẩu của Nhật Bản cho thấy đây vẫn là một thị trường lớn và đầy tiềm năng để các DN Việt Nam khai thác, đẩy mạnh xuất khẩu, nhằm đảo lại chiều cán cân thương mại. Theo WTO, các công ty Nhật Bản chủ yếu nhập khẩu hàng hóa có xuất xứ từ Trung Quốc với tỷ trọng là 25,8%; tiếp theo là các nguồn hàng hóa có xuất xứ từ EU (28 nước) chiếm 12,4%; Hoa Kỳ 11,4%; Australia 5%; Hàn Quốc 4,1%…