Trám lại mảng khuyết tín dụng công nhân

Thị trường tiềm năng bị đánh chiếm

Những tháng cận Tết Nguyên đán, nhu cầu vay mượn tiền để về quê lo việc gia đình, mua sắm đồ gia dụng, sửa sang nhà cửa… của giới công nhân, người lao động thu nhập thấp tăng đột biến. Lợi dụng nhu cầu đó, các đầu mối cung cấp nguồn tín dụng phi chính thức như: cầm đồ, cho vay ngang hàng lãi suất cao nảy nở sôi động ở nhiều địa phương.

Đơn cử như tại khu vực KCN Biên Hòa 2 (Đồng Nai), hàng loạt các tờ rơi cho vay tiền nhanh được dán dọc theo tường rào và các cột điện với nội dung: cho vay nhanh lãi suất 2,42-3,9%/tháng, được vay 6-9 lần thu nhập, tối đa 70 triệu đồng. Những công nhân ở đây cho biết, hàng ngày có hàng chục “cò mồi” túc trực ở các khu vực máy ATM, chỉ cần công nhân gặp khó khăn về việc rút tiền hoặc trao đổi với nhau về các dự định chi tiêu là họ tiếp cận để mồi chài cho vay tiền nhanh với các thủ tục đơn giản.

Chưa nhiều NHTM chú trọng các sản phẩm, dịch vụ phục vụ nhu cầu tái chính của nhóm khách hàng công nhân

Đã có không ít công nhân vì nhẹ dạ nên đã sập bẫy tín dụng này. Ghi nhận tại TP.HCM và Đồng Nai trong các tháng 10 và 11/2018 vừa qua, đã có hàng ngàn công nhân tại các khu công nghiệp vướng vào các tổ chức cho vay nặng lãi với các hình thức như: vay tín chấp bằng giấy xác nhận thu nhập lương, vay cầm đồ với cà vẹt xe máy và các vật dụng giá trị khác. Không chỉ vậy thời gian qua, Công an TP. Biên Hòa còn phát hiện trường hợp hàng chục công nhân thế chấp thẻ ATM của các NHTM phát hành để vay vốn. Sau đó, vì không trả nợ đúng hạn, đối tượng cho vay đã sử dụng thẻ ATM của công nhân để rút tiền với lý do cấn trừ nợ.

Tại các tỉnh thành khác như Nghệ An, Bình Thuận, Tây Ninh, Bình Dương… tình hình cũng diễn ra tương tự. Mặc dù chưa có những con số thống kê chính xác số lượng các công nhân vướng vào các hình thức vay mượn từ loại hình tín dụng này, nhưng thông tin từ các địa phương này đều cho rằng tình trạng bủa vây của các hình thức tín dụng phi chính thức đối với công nhân tại các khu công nghiệp là rất đáng báo động.

Liên đoàn lao động các tỉnh Nghệ An, Bình Dương và ngay cả Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam mới đây đã phải đồng loạt ra các văn bản tuyên truyền, phòng ngừa và ngăn chặn các hoạt động tín dụng đen nhằm hạn chế bớt những thiệt hại cho công nhân, người lao động thu nhập thấp tại các khu công nghiệp.

Cần kết nối tốt hơn

Theo thống kê của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, tính đến thời điểm hiện nay, lực lượng lao động trên 15 tuổi có việc làm trên địa bàn cả nước ước khoảng 54 triệu người. Trong số này có khoảng 15-16 triệu người đang là công nhân làm việc tại các loại hình DN, phân bố ở cả khu vực thành thị và nông thôn. Thu nhập bình quân của công nhân làm việc trong khu vực kinh tế tư nhân tại các khu chế xuất, khu công nghiệp hiện ước khoảng 6,2-7,5 triệu đồng/tháng.

Trong khi đó, đây cũng là nhóm khách hàng có nhu cầu cao về các sản phẩm, dịch vụ tài chính như: tiết kiệm tiền lương linh hoạt, vay vốn tiêu dùng, vay vốn mua, thuê nhà ở xã hội, đầu tư tài chính cho con cái ăn học… Hiện các ngân hàng cũng không thiếu các sản phẩm tín dụng tiêu dùng đáp ứng cho mọi đối tượng, nhu cầu. Tuy nhiên, phần đông các đối tượng công nhân vẫn tỏ ra ngần ngại đến với ngân hàng vì nhiều lý do, trong đó chủ yếu là thiếu tài sản thế chấp. Bên cạnh đó không ít DN cũng rất ngần ngại phải chứng minh thu nhập cho các đối tượng này, khi mà tình trạng nhảy việc diễn ra phổ biến như hiện nay.

Từ góc độ nhân viên một NHTM, anh Nguyễn Minh Dương (đang làm việc tại ShinhanBank) cho rằng, nhóm khách hàng công nhân đa phần sống xa nhà, tự lập nên thiếu cả về tài chính và tình cảm rất dễ bị tổn thương tự trọng. Nhóm khách hàng này đa số là người trẻ, dễ bị thu hút bởi tâm lý đám đông nên rất có tiềm năng để các NHTM phát triển các sản phẩm như phát hành thẻ, cho vay vốn lưu động, vay vốn tiêu dùng nhanh... Tuy nhiên, vì hạn chế trong tài sản thế chấp, ít tiếp xúc và am hiểu các quy trình thủ tục của ngân hàng nên nhóm khách hàng công nhân vẫn còn e dè khi tiếp xúc với ngân hàng.

Vì lẽ đó, các TCTD nên nghiên cứu để có những sản phẩm tài chính chuyên biệt dành riêng cho những nhóm khách hàng này, đặc biệt là các sản phẩm tín chấp. Bên cạnh đó, đội ngũ nhân viên cũng cần kiên nhẫn, tư vấn tốt hơn mới có thể thu hút được nhóm khách hàng công nhân.

Trong khi đó, ở góc độ khác ông Ninh Xuân Hiên (Liên đoàn Lao động tỉnh Bình Dương) cho rằng để khai thác tốt lượng khách hàng là công nhân thì các NHTM phải chủ động phối hợp với các DN đang hoạt động tại các khu, cụm công nghiệp để kết nối và phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính cho công nhân. Ông Hiên cho rằng, trên thực tế ở địa bàn TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, nhiều tổ chức công đoàn cơ sở thuộc các DN có vốn đầu tư nước ngoài đã thực hiện bảo lãnh cho công nhân vay vốn ngân hàng với các ràng buộc về hợp đồng lao động.

Vì vậy, nếu các NHTM hợp tác tốt với các tổ chức công đoàn của DN thì có thể sẽ tạo ra được nhiều chương trình, sản phẩm tín dụng cho công nhân. Từ đó hạn chế tốt hơn tình trạng các TCTD đen bủa vây và lôi kéo người lao động thu nhập thấp vào các chiêu trò cho vay nặng lãi.