Lebanon đứng trước nguy cơ vỡ nợ - vì đâu nên nỗi
13:49 | 25/02/2020
Các nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu Lebanon đang đứng trước viễn cảnh tồi tệ nhất, vì sau nhiều năm quản lý tài chính sai lầm đất nước này bị đẩy đến bờ vực vỡ nợ lần đầu tiên trong lịch sử.
Cửa kính một điểm giao dịch ngân hàng tại Beirut, Lebanon bị người biểu tỉnh đập vỡ. |
Các quan chức của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã được nhờ cậy để giúp tìm ra giải pháp quản lý khoản nợ rất lớn của Lebanon - khoảng 160% GDP, tỷ lệ cao nhất trên thế giới - trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ cuộc nội chiến tàn khốc 1975-1990 của đất nước Địa Trung Hải này, và sau nhiều tháng các cuộc biểu tình diễn ra liên miên.
Lebanon đã bị kéo giảm tín nhiệm vào cuối tuần qua bởi hai cơ quan xếp hạng hàng đầu thế giới. Tổ chức xếp hạng toàn cầu Moody và S&P đã hạ xếp hạng tiền gửi ngoại tệ dài hạn của Lebanon xuống mức tương ứng Ca và CC - đều thấp hơn mười bậc so với mức khuyến cáo đầu tư. Đất nước này hiện được đánh giá thấp hơn Argentina và Cộng hòa Dân chủ Congo.
"Do tình hình nghiêm trọng về tài chính, đối ngoại và áp lực chính trị, chúng tôi tin rằng sẽ một cuộc đánh đổi thắt chặt gây nhiều khó khăn hoặc khả năng đơn phương công bố vỡ nợ đối với nợ thương mại của Lebanon", một báo cáo phân tích từ S&P Global cho biết.
Báo cáo được đưa ra sau khi Nabih Berri, người phát ngôn của quốc hội Lebanon, nói tuần trước rằng việc tái cơ cấu nợ sẽ là giải pháp tốt nhất.
Khi thời hạn cho Lebanon sắp hết, với 1,2 tỷ Euro trái phiếu nợ sẽ đáo hạn vào ngày 9/3, giá trái phiếu đã giảm từ 90 cent vào đầu tháng 2 xuống mức thấp kỷ lục 53 cent vào tuần trước, với lợi suất trên trái phiếu Euro đã vượt quá 1.000%. Đồng lira của Lebanon cũng giảm mạnh 40% so với đô la Mỹ trên thị trường chợ đen, khi các ngân hàng phải phân bổ đô la cho nhu cầu nhập khẩu thực phẩm, thuốc và các mặt hàng thiết yếu khác.
"Họ phải tái cấu trúc, đó là điều không thể tránh khỏi", Mohamad Faour, một trong những nhà nghiên cứu tài chính người Lebanon tại Đại học Dublin, nói. "Ngay bây giờ, họ đang vung tiền dự trữ ra để trả nợ và đó là một dấu hiệu kinh điển cho thấy vỡ nợ sắp xảy ra. Câu hỏi chính xác hơn giờ đây là đến khi nào nó xảy ra mà chứ không phải là liệu nó có xảy ra".
Lebanon, vì đâu nên nỗi?
"Khi bạn đang ở giữa cuộc khủng hoảng ngân hàng, khủng hoảng tiền tệ, khủng hoảng nợ, và tất cả những điều đó đang dẫn đến một cuộc khủng hoảng kinh tế", Nafez Zouk, một chuyên gia về Lebanon và chiến lược gia về các thị trường mới nổi tại Oxford Economics, nói qua một cuộc điện đàm với CNBC. "Không phải ngày nào bạn cũng nhìn thấy một quốc gia phải đối phó với tất cả những điều đó cùng một lúc".
Lebanon đã đứng trước nhiều năm tăng trưởng ở mức thấp, tỷ lệ thất nghiệp cao và nạn tham nhũng tràn lan - xếp hạng 137 trên 180 quốc gia về Chỉ số Nhận thức Tham nhũng của Tổ chức Minh bạch Quốc tế 2019.
Nhiều chuyên gia kinh tế cho biết công nghệ tài chính của ngân hàng trung ương cũng có phần lỗi, liên quan đến việc hút tiền từ các ngân hàng địa phương với lãi suất cao - thường lên tới 15% - để tài trợ cho chi tiêu của chính phủ.
Lebanon đã nhiều năm duy trì tình trạng đó, Zouk giải thích, điều hành thâm hụt cả hai tài khoản - thâm hụt ngân sách của chính phủ và thâm hụt tài khoản vãng lai - điều cần có sự tin tưởng của nhà đầu tư để duy trì. Nhưng trong những năm gần đây, sự tự tin đó đã cạn kiệt, và dòng vốn cũng theo đó.
"Vì vậy, bây giờ chúng ta đã ở điểm có một nền kinh tế bị đô la hóa, và không còn đồng đô la nào trong hệ thống nữa", theo ông Zouk. "Không còn đô la trong hệ thống để trả nợ, không còn đô la trong hệ thống để nhập khẩu, không còn đô la để trả cho người dân gửi tiền".
Những người chỉ trích ngân hàng trung ương và các chính sách của cơ quan này gọi đó là một kế hoạch Ponzi: lấy tiền từ những người gửi mới để trả cho người gửi tiền cũ. "Tình trạng căng như bong bóng", Zouk nói. "Bạn có thể tiếp tục làm điều này miễn là giá vẫn tăng, nhưng ngay khi tiền gửi chậm lại hoặc dừng lại, thì bạn sẽ bị xiết chặt. Và bây giờ chúng ta đã bị siết chặt lại".
Quét sạch nguồn vốn của ngân hàng địa phương?
Các ngân hàng Lebanon cũng giữ một tỷ lệ đáng kinh ngạc về nợ chính phủ: khoảng 70% tài sản của các ngân hàng Lebanon là các công cụ nợ của ngân hàng trung ương và chính phủ. Điều này có nghĩa là khi xảy ra vấn đề thì nó có khả năng xóa sạch vốn của hầu hết các ngân hàng địa phương, theo Faour.
Trong số 30 tỷ USD trái phiếu quốc tế của Lebanon, hai phần ba được nắm giữ bởi các ngân hàng địa phương và ngân hàng trung ương, trong khi khoảng một phần ba là do các nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ. Moody dự đoán rằng một kế hoạch tái cơ cấu nợ cho Lebanon có thể sẽ bao gồm việc giảm giá trị sổ sách của trái phiếu xuống mức phù hợp là khoảng từ 35% đến 65% mệnh giá.
"30 tỷ đô la giá trị trái phiếu đó, bạn đáng lẽ cần phải hoàn trả đầy đủ. Nhưng chúng tôi nhìn thấy rất rõ ràng rằng sẽ không thể trả được số tiền đó", Zouk nói.
Các đồng minh phương Tây và vùng Vịnh đã nói rõ rằng bất kỳ viện trợ nào cho đất nước trong tương lai cần phải phụ thuộc vào kế hoạch cải cách khả thi và thuyết phục, và cho đến nay, chúng chưa thuyết phục.
Một số nhà kinh tế đã kêu gọi hoàn trả ngay lập tức trái phiếu đồng Euro vào ngày 9/3, sẽ theo sau tiếp tục là các khoản thanh toán vào tháng Tư và tháng Sáu. Nhưng Lebanon đang bắt đầu tiêu hết dự trữ của mình, khoản tài chính mà nhiều người trong nước cho rằng nên được giữ lại để tài trợ cho nhu cầu nhập khẩu thay vì trả cho các chủ nợ nước ngoài.
Khi 30 tỷ đô la dự trữ ngoại tệ của Lebanon bị rút dần đi - và các nhà phân tích ước tính 1 đến 2 tỷ đô la ngoại tệ sẽ rời khỏi đất nước hàng tháng - Zouk tin rằng cần phải có một cuộc cơ cấu nợ mềm, với kế hoạch cải cách được hỗ trợ bởi IMF, trước khi tình hình trở nên thảm khốc hơn.
"Nhìn từ khía cạnh vĩ mô, nợ nên được cơ cấu lại càng sớm càng tốt trước khi chúng ta thực sự đứng trước tình trạng nguy hiểm. Trước khi nó quá muộn và thực sự không còn dự trữ để làm bất cứ điều gì", ông nói thêm.
M.Hồng