Đề xuất giải pháp mạnh hơn để giữ chân lao động
08:56 | 01/04/2020
Dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp và ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình hình sản xuất kinh doanh của nhiều ngành hàng. Theo các DN, mục tiêu đang được ưu tiên hàng đầu chính là cầm cự và giữ chân lao động. Tuy nhiên các chính sách hỗ trợ liên quan đến lĩnh vực này hiện vẫn chưa đáp ứng được mong mỏi đó của DN.
Thị trường lao động lao đao
Tại Báo cáo tình hình phòng, chống dịch Covid-19 và các nhiệm vụ, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh gửi tới Thường trực Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đánh giá, tình hình lao động, việc làm quý I/2020 chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi dịch Covid-19. Trong đó tỷ lệ tham gia lực lượng lao động dự báo đạt mức thấp kỷ lục trong 10 năm qua, tỷ lệ thiếu việc làm tăng cao nhất trong 5 năm trở lại đây và tỷ lệ thất nghiệp có xu hướng tăng.
Đặc biệt từ tuần thứ 2 của tháng 3, khi dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp, trên 15% DN báo cáo phải cắt giảm quy mô sản xuất, thực hiện giãn ca, không làm thêm giờ, cắt giảm lương, nghỉ luân phiên hoặc ngừng việc, tập trung vào các DN thuộc các lĩnh vực dệt may, vận tải, lưu trú, ăn uống, giáo dục và đào tạo… Chi phí nhân công trong một số ngành, lĩnh vực tăng do thiếu hụt cung lao động tạm thời và tâm lý người lao động lo ngại về rủi ro từ dịch Covid-19 khi làm việc. Nếu dịch bệnh tiếp tục kéo dài, tình hình sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn hơn sẽ tác động nặng nề đến lao động và việc làm. Quy mô lao động, đặc biệt trong khu vực du lịch, dịch vụ, kinh doanh ăn uống sẽ giảm mạnh.
DN phải cho lao động nghỉ đan xen hoặc làm bán thời gian để cầm cự |
Tại TP. Hồ Chí Minh, khảo sát nhanh một số DN cho thấy nếu dịch diễn biến phức tạp, dự kiến hơn 25% DN sẽ cắt giảm lao động. Những tác động này sẽ tạo sức ép cho thị trường lao động khiến tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm tăng cao, có thể dẫn đến các vấn đề xã hội khác.
Riêng trong khối DN sản xuất hoạt động trong lĩnh vực chế biến chế tạo, 3 ngành thâm dụng lao động đang chịu ảnh hưởng tiêu cực nhất chính là dệt may, da giày, thuỷ sản. Ông Lê Tiến Trường - Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết, trước tình trạng khách hàng dừng hợp đồng nhập khẩu do điều kiện bất khả kháng, Vinatex đã phối hợp chặt chẽ với các DN tìm các giải pháp như nghỉ đan xen hoặc làm bán thời gian…; tùy vào tình hình cụ thể để có giải pháp phù hợp. Hiện mong muốn của Tập đoàn là duy trì được đời sống cho người lao động để đồng hành cùng DN vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, cũng như các DN giữ được hệ thống sản xuất bao gồm hệ thống thiết bị và người lao động để sau khi hết dịch trở lại hoạt động bình thường.
Cần những giải pháp mạnh mẽ hơn
Hôm đầu tuần qua, 3 hiệp hội là Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (LEFASO), Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã cùng ký vào đề xuất các giải pháp hỗ trợ DN giảm thiểu ảnh hưởng của dịch Covid-19. Nhiều đề xuất trong số này đã vượt cao hơn so với các giải pháp hỗ trợ DN mà các bộ, ngành đang trình Chính phủ.
Theo đó, 3 hiệp hội đề nghị cho phép DN và người lao động ngừng đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và tùy theo tình hình tác động của dịch bệnh xin miễn đóng với mức tương ứng. Các Hiệp hội cũng đề nghị dùng tiền kết dư của quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ 50% lương ngừng việc cho người lao động, 50% còn lại DN tự lo; dùng tiền kết dư quỹ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp cho DN vay không lấy lãi để chi trả các chi phí cho người lao động.
Các hiệp hội cũng kiến nghị Quốc hội thông qua việc giảm tỷ lệ đóng của người sử dụng lao động và người lao động vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp từ 1% xuống 0,5%. Về lương cho người lao động, đề nghị Quốc hội, Chính phủ cho phép DN được chọn 1 trong 2 giải pháp. Thứ nhất, người lao động chấp nhận mức lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng theo mức do 2 bên thỏa thuận. Thứ hai, đề nghị cho phép áp dụng ngay Điều 99 của Bộ luật Lao động 2019 trong trường hợp ngừng việc do dịch bệnh thì 14 ngày đầu tiên không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng, từ ngày 15 trở đi theo mức lương do 2 bên thỏa thuận. Về kinh phí công đoàn, đề nghị miễn khoản này cho các DN và phí công đoàn cho người lao động trong năm 2020.
Theo các chuyên gia, nếu chiếu theo quy định về điều kiện DN được tạm dừng đóng quỹ hưu trí và tử tuất phải đạt tiêu chí giảm 50% lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, hoặc giảm 50% tài sản, thì trong thực tế có rất ít DN đáp ứng được các tiêu chí này. Vì vậy, nhiều ý kiến đề nghị Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cần nghiên cứu mở rộng điều kiện được tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất theo hướng thuận lợi hơn cho DN chịu ảnh hưởng bởi dịch. Kinh phí có thể lấy từ nguồn quỹ bảo hiểm xã hội.
Bộ KH&ĐT cho rằng, để khuyến khích DN ổn định lao động, không cắt giảm lao động, cần nghiên cứu chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động, cho phép nâng mức hỗ trợ lên 1,5 triệu đồng/người/tháng trong thời gian 6 tháng, kinh phí từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp.
Một số chính sách khác cần tính đến là hỗ trợ DN trả lương ngừng việc cho người lao động, đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Đối tượng áp dụng là DN có từ 30% lao động và từ 100 lao động trở lên (không kể lao động thời vụ có thời hạn dưới 3 tháng) phải luân phiên ngừng việc cộng dồn từ 1 tháng trở lên mà DN không có khả năng trả tiền lương và đóng bảo hiểm cho lao động.
Hỗ trợ DN bị ảnh hưởng của dịch Covid-19 trả trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm. Đối tượng áp dụng là DN có lao động bị thôi việc từ 10% lao động và từ 50 lao động trở lên (không kể lao động thời vụ có thời hạn dưới 3 tháng) và sau khi huy động các nguồn mà vẫn không có khả năng thanh toán tiền trợ cấp thôi việc, mất việc làm. Bộ KH&ĐT lưu ý, các chính sách này cần được trình Chính phủ thực hiện ngay trong tháng 4/2020.
Đức Ngọc