Luật BHXH (sửa đổi): Tiếp tục tiếp thu, sửa đổi toàn diện

Góp ý về việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, đại biểu Phạm Thị Kiều (Đắk Nông) cho rằng, với đối tượng hoạt động không chuyên trách ở thôn tổ dân phố, hiện nay có phụ cấp hàng tháng cấp rất thấp, sau khi trích nộp BHXH thì phần thực nhận của họ còn rất nhỏ. Trong khi đó, số lượng đối tượng này trên cả nước rất lớn. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần có đánh giá, phân tích kỹ lưỡng về khả năng đảm bảo ngân sách cho các đối tượng này.

Cần bổ sung chế tài để hạn chế tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc

Về điều kiện hưởng lương hưu (Điều 64), một số đại biểu nhất trí với nội dung dự thảo nêu. Tuy nhiên, do cách tính mức lương hưu dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH nên việc giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp người lao động (NLĐ) nghỉ hưu với mức lương rất thấp (lao động nam chỉ hưởng mức 33,75%), tương đương hơn 2 triệu đồng. Đồng thời, dự thảo Luật đã bỏ quy định về mức lương hưu tối thiểu. Đây là điều mà nhiều NLĐ đang băn khoăn vì có thể dẫn đến xu hướng “nghèo hoá” của một bộ phận người dân trong tương lai. Đại biểu đề nghị cần xem xét thiết kế cách tính lương hưu, cần có tính chia sẻ để hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp.

Ngoài ra, tại khoản 2, Điều 66 quy định “… cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%”. Theo các đại biểu, quy định trong dự thảo luật như vậy là quá cao. Do đó, đề nghị cần xem xét lại cho phù hợp, đảm bảo sự hài hòa giữa đóng và hưởng, vì độ tuổi bắt đầu tham gia đóng bảo hiểm của mỗi người khác nhau cho nên cần quy định thời gian đóng bảo hiểm cho phù hợp để được hưởng tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75% là phù hợp.

Quan tâm tới Chương III quy định chế độ trợ cấp hưu trí xã hội, đại biểu Đại biểu Nguyễn Thị Huế (Bắc Kạn) cho biết, Điều 20 dự thảo quy định đối tượng áp dụng trợ cấp hưu trí xã hội là công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 169 Bộ luật Lao động, tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với nam vào năm 2028; 60 tuổi đối với nữ vào năm 2035.

Mặt khác, khoản 1 Điều 21 dự thảo quy định điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là đủ 75 tuổi trở lên và không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng khác theo quy định của Chính phủ... Đại biểu cho rằng, quy định như vậy vừa mâu thuẫn giữa Điều 20 và Điều 21, vừa gây khó hiểu trong quá trình thực thi; trong khi đó thực chất đây là chính sách trợ cấp cho người cao tuổi chưa được hưởng bất kỳ một chế độ nào.

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) đề nghị cần bổ sung chế tài để hạn chế tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc khi hiện trạng này vẫn còn đang diễn ra ở nhiều doanh nghiệp, địa phương, ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ BHXH của NLĐ. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu, bổ sung một số biện pháp, chế tài như: khấu trừ tiền nợ BHXH tại các tài khoản ngân hàng sau khi đã có thông báo, đôn đốc của cơ quan BHXH trong thời gian nhất định (có thể là 3 tháng); công khai danh tính các đơn vị nợ BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng…

Phát biểu giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nêu rõ, các phương án trong dự án Luật trình trước Quốc hội là góp phần thể chế hóa nguyên tắc tiến tới BHXH đa tầng và BHXH toàn dân, khắc phục cơ bản những vướng mắc, khó khăn hiện nay.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, trợ cấp hưu trí xã hội do NSNN đảm bảo cho NLĐ cao tuổi và không có lương hưu, không có BHXH hàng tháng. Chính phủ đề xuất với Quốc hội độ tuổi trợ cấp hưu trí xã hội trước mắt từ 80 xuống 75 và với phương án sẽ tiếp tục giảm dần, tiến tới tiệm cận tuổi nghỉ hưu.

Về BHXH một lần, Bộ trưởng khẳng định, đây là vấn đề lớn, quan trọng, nhạy cảm, vừa có tính chất chính trị-xã hội nhưng cũng mang tính chuyên môn rất cao. Do đó, Ban soạn thảo và Chính phủ sẽ tiếp tục cân nhắc thấu đáo, nghiên cứu, lấy thêm ý kiến của các đối tượng thụ hưởng, của người sử dụng lao động. Việc điều chỉnh hưởng BHXH sẽ tiếp tục theo hướng là NLĐ có quyền về vấn đề này nhưng không phân biệt người đóng trước hay đóng sau khi Luật có hiệu lực.

Trước ý kiến một số đại biểu về mức cho rút BHXH khác nhau, Bộ trưởng làm rõ, Ban soạn thảo đưa ra phương án 2, 50 – 50 là thời gian đóng chứ không phải mức đóng. Để lại 50% là cho NLĐ và được ghi nhận trong sổ BHXH để NLĐ tiếp tục được hưởng các quyền lợi BHXH. Khi NLĐ quay trở lại tham gia thì được cộng tiếp thời gian đóng. Còn nếu không tham gia thì khi đến tuổi nghỉ hưu, NLĐ sẽ hưởng trợ cấp hàng tháng.

Về tỷ lệ đóng BHXH, Bộ trưởng cũng cho biết mức đóng hiện nay của chúng ta là 27,5% tiền lương tháng, tương đương và tương thích với các quốc gia trong khu vực.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan, tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, ý kiến góp ý của các Đoàn ĐBQH để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ theo quy định, trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV.