Lao động thời 4.0

	Tận dụng CMCN 4.0 để tăng trưởng bao trùm
	Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho DNNVV
	Chủ động với cách mạng công nghiệp 4.0

Là điểm đến thu hút FDI hấp dẫn, có lực lượng lao động (LLLĐ) trẻ và dồi dào song chất lượng nhân lực, năng suất lao động thấp và thiếu hụt lao động trình độ có tay nghề đang chính là thực tế diễn ra và đang ngày càng trở thành những thách thức rất lớn của Việt Nam.

Có động lực tự vượt lên, người lao động sẽ thích nghi dù ở bất kỳ công việc mới nào

Theo Báo cáo Cạnh tranh Toàn cầu 2017-2018 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), thực trạng “LLLĐ chưa được đào tạo đầy đủ” và chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đang là hạn chế lớn thứ hai trong môi trường kinh doanh của Việt Nam. Đặc biệt, giáo dục đào tạo bậc cao vẫn bị xếp ở vị trí thấp (xếp thứ 84/137). Và theo khảo sát về lao động của Ngân hàng Thế giới (WB), 70%-80% ứng viên cho các vị trí quản lý và kỹ thuật ở các DN hiện không đáp ứng yêu cầu.

Trong các báo cáo gần đây về nhu cầu tuyển dụng nhân sự trung và cao cấp theo quý của Navigos Group cho thấy nhu cầu tuyển dụng ở tất cả các ngành/lĩnh vực từ sản xuất, bán lẻ tới tài chính-ngân hàng, công nghệ thông tin… liên tục tăng cao và các DN vẫn luôn phải đối mặt với việc thiếu hụt LLLĐ cần tuyển. Chất lượng ứng viên không thực sự đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng của thị trường cũng đồng nghĩa với “cơn khát” ứng viên chưa được giải tỏa.

Khoảng cách giữa nhu cầu với khả năng đáp ứng của thị trường lao động đang đặt ra vấn đề mang tính dài hạn của chất lượng nguồn nhân lực trong khi CMCN 4.0 đang đến. Đã có không ít chuyên gia từng nhận định, nếu hội nhập và CMCN 4.0 tự nó tạo ra cơ hội công bằng cho tất cả thì một trong những yếu tố quyết định để đất nước tận dụng được cơ hội hội nhập và bắt kịp CMCN 4.0 là “chất lượng nguồn nhân lực”.

Chất lượng nguồn nhân lực đang là cảnh báo lớn, vì hiện nay chỉ có khoảng hơn 23-25% lao động có bằng cấp, hơn 75% là lao động chưa có bằng cấp chứng chỉ. Ngay cả lao động được đào tạo về chuyên môn, về kỹ thuật nhưng lại rất yếu kỹ năng mềm (như làm việc theo nhóm, ngoại ngữ, tư duy phản biện, mức độ tuân thủ công nghệ…).

CMCN 4.0 đang ập tới rất nhanh và bước phát triển tất yếu của các DN đó là dần máy móc hóa, tự động hóa như vậy công việc mang tính lặp lại hay sản xuất trên quy mô lớn sẽ thuộc về người máy. DN sẽ và cần những lao động trình độ cao hơn điều khiển các dây chuyền thiết bị máy móc hiện đại, hay giám sát dây chuyền tự động hóa…

Như vậy nguy cơ bị đào thải của từng người lao động ở phân khúc trình độ đơn giản rất lớn, để không bị đào thải, người lao động cần chủ động tìm cơ hội để nâng cao trình độ và kỹ năng của chính mình, người lao động phải có kỹ năng cao hơn, trình độ cao hơn vượt lên để đứng vào n hững vị trí công việc mà người máy không làm được… tức là phải đủ năng lực trình độ kỹ năng để đứng trong những phân khúc công việc cao hơn, phức tạp hơn.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, trong bối cảnh thị trường lao động biến động theo hướng khó khăn hơn, người lao động không nhất thiết phải cống hiến cả cuộc đời làm việc của mình chỉ ở một nơi cố định. Và tinh thần tự học, tự đào tạo và đổi mới mình sẽ giúp cho người lao động nếu phải nghỉ việc ở chỗ này, cũng có thể dễ dàng tìm kiếm một công việc mới tại chỗ khác.

Về phía DN muốn tồn tại phải đào tạo, hướng dẫn cho lao động của mình tuân thủ và làm đúng chất lượng. Trước thực tế hiện nay là ở nhiều lĩnh vực, DN và nhà tuyển dụng tìm không ra nhân sự nhưng vẫn có hàng ngàn lao động thất nghiệp thì vấn đề ở đây là đang có khoảng trống giữa đào tạo nghề với nhu cầu thực tế của thị trường.

Mấu chốt để giải quyết vấn đề này đã được nói tới lâu nay, đó là cần đẩy mạnh hợp tác, liên kết giữa các nhà trường – nơi người lao động “kinh qua học tập” với các DN và đơn vị cần tuyển dụng lao động. Để đạt được hiệu quả chất lượng lao động thực sự thì sự liên kết phải dựa trên nhu cầu, lợi ích, sự sẵn sàng hợp tác từ cả 2 phía. Giáo dục đào tạo cần thay đổi để người học có điều kiện học đi đôi với hành, sẵn sàng đủ năng lực làm việc ngay sau khi ra trường.

Và góp ý cho chiến lược đào tạo LLLĐ của Việt Nam, ADB cho rằng thu hẹp độ chênh giữa một bên luôn thiếu lao động và bên kia là lao động thất nghiệp gia tăng thì: Việt Nam cần ưu tiên cho ba nhóm sáng kiến nhằm tăng cường hiệu quả các trường đại học và hệ thống trường dạy nghề. Đó là: mở rộng tiếp cận, cải thiện chất lượng, và tinh giản quản trị ở các trường đại học và trường đào tạo nghề.

“Những thay đổi trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo có thể phải mất một thế hệ mới đạt được kết quả, do vậy cần phải bắt tay vào công tác hiện đại hoá trường đại học và đào tạo nghề ngay từ bây giờ. Làm như vậy để đảm bảo rằng vấn đề thiếu hụt lao động tay nghề sẽ không trở thành nút thắt nghẽn cản trở tương lai phát triển và tăng trưởng của Việt Nam”, ADB cảnh báo.