Bước ngoặt đổi mới thể chế và phát triển bền vững

“Diễn ra ngay sau Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, kỳ họp đã thể hiện tinh thần đổi mới, trách nhiệm và quyết tâm cao trong việc hoàn thiện thể chế, tinh gọn bộ máy và thúc đẩy kinh tế - xã hội. Trong 35 ngày làm việc, chia thành hai đợt (5/5-29/5 và 11/6-27/6/2025), Quốc hội đã thông qua 34 luật, 13 nghị quyết và quyết định nhiều vấn đề hệ trọng, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW”, ông Tùng nhấn mạnh.

Sửa đổi Hiến pháp và tinh gọn hệ thống hành chính

Một trong những thành tựu nổi bật của kỳ họp là việc thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tổng thư ký Quốc hội Lê Quang Tùng nhấn mạnh, đây là bước đi chiến lược, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Quốc hội đã thảo luận kỹ lưỡng và đạt thống nhất cao khi thông qua Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, giảm từ 63 xuống còn 34 đơn vị, gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh, tương ứng giảm 46,03%. Ở cấp xã, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 nghị quyết, giảm số đơn vị hành chính từ hơn 10.000 xuống còn 3.321, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu, tương ứng giảm 66,91%.

Việc sắp xếp này không chỉ tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước mà còn giảm chi phí hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Để triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Quốc hội đã thông qua 14 luật và 2 nghị quyết quy phạm pháp luật, bao gồm Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), cùng các luật liên quan đến tố tụng dân sự, hành chính, tư pháp người chưa thành niên, phá sản và hòa giải tại tòa án. Các văn bản này đảm bảo bộ máy chính quyền hoạt động tinh gọn, hiệu năng, đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và giải quyết các vấn đề chuyển tiếp, duy trì sự ổn định trong quản lý nhà nước.

Thúc đẩy kinh tế - xã hội và giải phóng nguồn lực

Quốc hội đã thông qua hai nghị quyết quan trọng, thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết số 197/2025/QH15 ban hành các cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, đảm bảo pháp luật đi vào cuộc sống hiệu quả. Nghị quyết số 198/2025/QH15 đưa ra các chính sách phát triển kinh tế tư nhân, giải phóng nguồn lực, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh. Hai nghị quyết này là đòn bẩy quan trọng, góp phần thực hiện các mục tiêu chiến lược của Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW, giúp Việt Nam vươn lên trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Bên cạnh đó, Quốc hội thông qua Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, tạo cơ sở pháp lý để kết nối với thị trường tài chính toàn cầu, thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy thương mại quốc tế và nâng cao vị thế quốc gia. Các luật liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh nghiệp, doanh nghiệp và việc làm cũng được sửa đổi, tháo gỡ vướng mắc, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi. Đặc biệt, các nghị quyết về giảm thuế giá trị gia tăng, miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp, hỗ trợ học phí và phổ cập giáo dục mầm non đã khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Đẩy mạnh khoa học, công nghệ và chuyển đổi số

Để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và phát triển khoa học, công nghệ, Quốc hội đã thông qua một số luật quan trọng. Luật Công nghiệp công nghệ số đặt nền móng cho sự phát triển ngành công nghiệp công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng khoa học, tạo động lực cho đổi mới. Luật Năng lượng nguyên tử tăng cường quản lý, ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và cải thiện chất lượng sống. Những luật này giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng phát triển toàn cầu, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu trong các lĩnh vực công nghệ cao.

Quốc hội cũng đã thông qua Luật Nhà giáo, đưa ra các chính sách đột phá để phát triển đội ngũ nhà giáo, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục. Luật Việc làm (sửa đổi) giải quyết các vấn đề thị trường lao động, tạo việc làm bền vững. Các nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí và phổ cập giáo dục mầm non chuẩn bị tốt nhất cho trẻ em trước khi vào lớp một. Ngoài ra, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự hoàn thiện quy định pháp luật hình sự, đảm bảo công bằng và nhân văn, trong khi các luật tố tụng và tư pháp tăng cường hiệu quả hoạt động tư pháp trong bối cảnh thay đổi tổ chức hành chính.

Chuẩn bị cho bầu cử và phát triển hạ tầng

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, quyết định ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2026-2031 vào ngày 15/3/2026. Để chuẩn bị, Quốc hội thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia do Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Chủ tịch, đồng thời phê chuẩn danh sách Phó Chủ tịch và Ủy viên Hội đồng. Các quyết định nhân sự quan trọng cũng được thông qua, bao gồm miễn nhiệm và bầu mới một số thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chủ tịch Hội đồng Dân tộc.

Về hạ tầng, Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư các dự án trọng điểm như đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku, đường vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh và điều chỉnh dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1). Các dự án này góp phần hoàn thiện hệ thống giao thông quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế vùng và tăng trưởng bền vững.

Về giám sát và chất vấn, Quốc hội dành 1,5 ngày để chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về quản lý ngân sách, cải cách giáo dục và phát triển nguồn nhân lực. Hoạt động chất vấn thể hiện tinh thần dân chủ, trách nhiệm trong giám sát, đảm bảo các chính sách được thực thi hiệu quả. Quốc hội cũng xem xét các báo cáo về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, bình đẳng giới và kiến nghị của cử tri, đảm bảo tiếng nói của người dân được lắng nghe và giải quyết kịp thời.

Đối với chính sách hỗ trợ địa phương, Quốc hội quyết định một số chính sách đặc thù hỗ trợ các địa phương sau sắp xếp đơn vị hành chính, bao gồm điều chỉnh dự toán ngân sách năm 2025 để chi trả chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP. Các địa phương như Đà Nẵng, Khánh Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ và Buôn Ma Thuột được tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù. Ngoài ra, Quốc hội miễn thị thực có thời hạn cho người nước ngoài thuộc diện đặc biệt, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trên cơ sở đảm bảo quốc phòng, an ninh.